به گزارش قدس خراسان به نقل از آستان نیوز، پروژه اصلاح و نوسازی زیرگذر حرم مطهر رضوی با حضور تولیت آستان قدس رضوی و جمعی دیگر از مسئولان استانی و شهری در آستانه ماه مبارک رمضان و آغاز سال نو، به بهره‌برداری رسید. در ادامه مروری کوتاه بر ویژگی‌های این پروژه داشته‌ایم.

دلایل اجرای پروژه

ساخت زیرگذر حرم مطهر رضوی را باید یکی از مهمترین نمادهای توسعه حرم امام رضا(ع) بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دانست که در اواسط دهه ۶۰ کلید خورد. طرح زیرگذر حرم مطهر رضوی شامل مسیری حلقوی است که مرکز آن بر مرکز گنبد مطهر منطبق است و اجرایش در آن روزگار در ایران بی سابقه بوده است، به صورتیکه که می‌توان اجرای این طرح را از بزرگ‌ترین کارهای خدماتی و عمرانی آستان قدس رضوی در دوره معاصر و پیامد تلاش چندین ساله گروهی از مهندسان و کارشناسان مسائل شهری دانست.

اجرای این زیر گذر با هدف جداسازی تردد سواره از پیاده و ایجاد امکان توسعه فضاهای زیارتی در تراز همکف در اواسط دهه ۶۰ شروع می‌شود و در اوایل دهه ۷۰ به بهره برداری می‌رسد. همچنین اجرای این طرح توانست چهار خیابان اصلی شهر مشهد، طبرسی، شیرازی، نواب صفوی و امام رضا(ع) را در زیرزمین به هم مرتبط کند و به نوعی موجب ساماندهی ترافیک اطراف فلکه حضرت شد.

اکنون پس از گذشت سه دهه، آستان قدس رضوی تصمیم بر اصلاح و بهسازی این شریان اصلی شهر در کنار پارکینگ های زیرسطحی اطراف زیرگذر گرفته است تا عبور و مروری راحت تر، امن تر، آسوده تر و سالم تری را برای زائران و مجاوران فراهم کند.

بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش بنیان

با گذشت زمان به دلیل افزایش حجم ترددها در زیرگذر حرم مطهر و تبدیل شدن این مسیر به معبری عمومی و اصلی برای تردد و از سوی دیگر با افزایش استفاده از فضای پارکینگ های زیرسطحی حرم شاهد افزایش آلاینده ها در هوای این محدوده مسقف هستیم.

در پروژه اصلاح و بهسازی زیرگذر حرم مطهر برای انجام تهویه مناسب تر این مسیر تصمیم بر این شد تا بررسی مجددی بر روند تهویه هوا در آن صورت گیرد. بر همین مبنا و با همکاری هیئت علمی دانشگاه های کشور و شرکت های دانش بنیان داخلی موقعیت قرارگیری و چیدمان ۷۸ دستگاه تهویه (جت فن) موجود براساس شبیه سازی های نرم افزاری تهویه(CFD) و حرکت خودروها به صورتی تغییر یافت تا آلاینده ها و هوای آلوده به خروجی های زیرگذر هدایت و هوای تازه از ورودی ها تامین شود تا موجب تهویه باکیفیت تر در زیرگذر شود.

این شرکت دانش بنیان با انجام مهندسی معکوس و نمونه سازی، عملیات اورهال بر روی جت فن های قبلی را انجام داد و با نصب سنسورهایی بر روی آنها امکان بررسی دما، لرزش و ایرادات فنی در جت فن­ها را فراهم کرده است.

در همین راستا نیز با نصب سنسورهایی در سطح زیرگذر برای کنترل گازهای مونوکسیدکرین، اکسید نیترون، ذرات معلق در هوا، میزان دید و جریان هوا، سناریوهای مختلفی برای فعالیت جت فن ها جهت تهویه هوای بهتر در زیرگذر حلقوی شکل حرم مطهر با کنترل خودکار از اتاق فرمان تعریف شده است.

همچنین در زیرگذر حرم مطهر رضوی برای جلوگیری از پراکندگی و مدیریت هوای آلوده و دود ناشی از تردد خودروها و مدیریت بهتر تهویه هوا در پارکینگ و زیرگذر باتوجه به طراحی انجام شده دو فضا پارکینگ و زیرگذر با اجرای ۱۴ هزار متر مربع دیواره از یکدیگر جدا شدند تا امکان تهویه مستقل و بهینه فراهم شود.

ارتقای ایمنی در زیرگذر برمبنای جدیدترین استانداردها

با توجه به محدود بودن فضای داخل تونل‌های شهری، وقوع تصادفات و ایجاد ترافیک شدید در این فضاها می تواند شرایط بحرانی همچون آتش‌سوزی، مشکلات تنفسی، و غیره را ایجاد کند و موجب اختلال در عملکرد تونل‌ها و زیرگذرها شود. بنابراین با توجه به وضعیت بحرانی که در پی وقوع این حوادث ایجاد می‌شود، ضروری است تا پیش بینی های مناسبی در این نوع مسیرها برای کشف حادثه، مقابله با آن و اطفا حریق صورت گرفته باشد.

در زیرگذر و پارکینگ حرم مطهر نیز با اجرای طرح جدید اطفا حریق و اجرای لوله کشی خط آتشنشانی به میزان ۵۸۴۰ متر و جانمایی ۵۱ جعبه آتشنشانی برمبنای جدیدترین استاندارد های ایمنی در تونل ها صورت پذیرفته است. همچنین با ایجاد راه بند در ورودی های زیرگذر، نصب دوربین های نظارتی در بخش های مختلف، احداث ۸ درب خروجی اضطراری در زیرگذر و پارکینگ و نصب ۸ پرده خودکار ضدحریق در خروجی های پارکینگ، امکان مدیریت از راه دور و هوشمند از اتاق فرمان برای هر سناریو حادثه و حالت معمولی و اضطرار فراهم شده است.

افزایش روشنایی و دید بهتر برای رانندگان

یکی از مخاطرات اصلی در زیرگذر شدت نور ناکافی و کمبود نور در این مسیر پر تردد به ویژه در ورودی ها و خروجی ها بود.

برای رفع این مشکلات در طرح جدید با نصب ۱۸۱۵ پروژکتور به روز و فوق کم مصرف در دو سوی محور زیرگذر شدت روشنایی از ۱۰۰ به ۴۵۰ لوکس افزایش یافت تا روشنایی کاملی برای رانندگان فراهم شود. این روشنایی به کمک سنسورهای نورسنج به صورت هوشمند خواهد بود و درجات روشنایی متفاوتی را متناسب با میزان نور بیرون تنظیم می کند و موجب صرفه جویی در مصرف برق می شود.

همچنین در طراحی جدید سیستم روشنایی، کوری لحظه ای در هنگام ورود به زیرگذر در زمان روز با افزایش یا کاهش شدت نور و یکسان سازی میزان نور با محیط بیرون برطرف می شود.

اصلاح رفتار ترافیکی

بسیاری از رانندگان در مشهد برای داشتن مسیر کوتاه تر و رسیدن به مقصد خود، عبور از زیرگذر حرم مطهر را انتخاب می کنند که همین امر موجب عبور ترافیک بالایی از این گذرگاه می شود. در طرح جدید عمرانی زیرگذر تصمیم بر بهسازی و اصلاح علائم و رفتارهای ترافیکی جهت مدیریت روان تر عبور و مرور در این مسیر شد.

در این طرح تصمیم به آرام سازی مسیر و کاهش سرعت مبنا از ۶۰ به ۴۰ کیلومتر بر ساعت با ایجاد سرعت کاه و تغییر جنس کف سازی (نصب تایل فرش و کوبیک) به جای استفاده از سرعت گیرها، گرفته شد.

همچنین بهبود و نوسازی کامل آسفالت و اصلاح کف سازی ها، خط کشی جدید مسیر، ایجاد مسیرهای دسترسی خدماتی و اورژانسی، اصلاح هندسی و تعریض مبادی ورود و خروج، اجرای بیش از ۴ هزار متر جدول کشی جدید با ارتفاع مناسب، ایجاد گذر امن پیاده در حاشیه و نصب ۳ دستگاه راه بند در ورودی­ها با امکان کنترل از اتاق فرمان در دستور کار قرار گرفت و تابلوهای اطلاع رسانی مسیرها و تابلوهای ایمنی جدیدی مبتنی بر استانداردهای روز در کل مسیر نصب شد.

زیباسازی زیرگذر متناسب با معماری حرم مطهر رضوی

زیباسازی و نورپردازی متناسب با معماری و فضای پیرامونی حرم‌مطهررضوی، هویت بخشی، رفع نازیبایی و بهبود منظر نیز از دیگر اقداماتی است که در راستای سامان‌دهی زیرگذر در دستورکار قرار گرفته است و در این پروژه اجرایی می شود.

در همین راستا المان ها و نقوش هنری در دیواره های زیرگذر همچون طرح اسلیمی، المان محرابی، ستون کاربندی و گشایش ها برای هویت سازی بصری با الهام گیری از تزئینات و اصول معماری حرم مطهر و انطباق با محیط شهری در این مسیر پیش روی زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی نصب شد.

همچنین تمامی دیواره ها و ستون های موجود در زیرگذر با رنگ غبارگریز و قابل شستشو رنگ آمیزی شد.

در خروجی ها(لچکی ها) زیرگذر نیز به مساحت ۱۹۰۰ متر مربع طرح فضای سبز کار شده است که به زیبایی مسیر بیش از پیش می افزاید.

شایان ذکر است در تمامی مراحل اجرای بی وقفه این عملیات بزرگ عمرانی توسط سازمان عمران و نگهداری حرم هیچ مسیری بصورت کامل مسدود نشد تا در عبور و مرور زائران و مجاوران هیچ خللی صورت نپذیرد.