کتایون نجفی‌زاده اظهار کرد: یک شاخص در اهدای عضو با عنوان PMP (Per Million Population) وجود دارد که تعداد اهدا در یک میلیون نفر را نشان می‌دهد و برای اینکه تعداد اهدا در کشورها قابل بررسی و مقایسه باشد این شاخص در نظر گرفته شده است. PMP اهدای عضو در ایران قبل از کرونا ۱۴.۳ بود. پس از کرونا آمار اهدای عضو در تمام کشورها کاهش یافت و البته بسیاری از کشورها تلاش کردند که خود را در این زمینه ارتقا دهند اما در ایران متاسفانه هنوز به آمار اهدای عضو قبل از کرونا نرسیده‌ایم.

رتبه ۳۱ ایران در زمینه اهدای عضو

وی افزود: ایران در زمینه اهدای عضو در دنیا رتبه ۳۱ و در آسیا رتبه نخست را دارد. در سال ۲۰۱۹ و قبل از کرونا ایران رتبه اول را با فاصله بالایی از کشورهای آسیایی دیگر داشت، اما حالا با وجود اینکه رتبه نخست است دیگر فاصله چندانی با دیگر کشورهای آسیایی ندارد. با توجه به اینکه شیوع بیماری‌ها به‌صورت سالانه افزایشی است، در این میان اگر آمار داوطلبان اهدای عضو افزایش پیدا نکند، قاعدتا به‌ صورت سالانه به تعداد افرادی که در لیست انتظار اهدای عضو هستند و جان خود را از دست می‌دهند، افزوده می‌شود. برای نجات جان بیماران و حفظ نام و جایگاه کشورمان ایران که رتبه نخست را در آسیا دارد، تمام تلاش خود را باید در این زمینه داشته باشیم و این تلاش تنها نباید بر دوش کادر درمان و وزارت بهداشت باشد؛ بلکه تمام ارگان‌هایی که در زمینه فرهنگ‌سازی می‌توانند نقش موثری داشته باشند باید کمک کنند که ما دیگر فرد مرگ مغزی را نداشته باشیم که بدون اهدای عضو به خاک سپرده شود.

لزوم فرهنگ‌سازی برای اهدای عضو

به گفته مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران، اگر به‌صورت روزانه در آمریکا ۲۲ نفر از افراد در لیست انتظار عضو پیوندی از بین می‌روند به دلیل این است که در این کشور مرگ مغزی مناسبی رخ نمی‌دهد که بتوان اهدا و پیوند عضو انجام داد. این درحالیست که در ایران یک مرگ مغزی ۱۸ ساله با اعضای سالم به خاک سپرده می‌شود؛ بنابراین مشکل اصلی در این زمینه رضایت ندادن خانواده برای اهدای عضو است. این شرایط می‌طلبد که هر کدام از ما سفیر اهدای عضو باشیم تا فرهنگ‌سازی کنیم.

مرگ مغزی، پایان زندگی است

وی ادامه داد: چرا هنوز بسیاری از افراد در کشور ما نمی‌دانند که فرد مرگ مغزی، فوت شده و مغز وی متلاشی شده و دیگر امکان زنده شدن وی وجود ندارد؟ همه ما باید این مسئله را بدانیم. خوشبختانه با همکاری وزارت آموزش و پرورش این مبحث به کتاب درسی دانش‌آموزان افزوده شده و با کمک وزارت بهداشت وارد برنامه درسی رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی می‌شود. در اسپانیا تمام رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی واحد درسی درباره مرگ مغزی و اهدای عضو و تمام رشته‌های دیگر نیز ساعت درسی درباره این موضوع دارند؛ چراکه این یک مسئله اجتماعی است و همه باید درباره آن اطلاعات کافی داشته باشند تا در لحظه حادثه بتوانند سریع تصمیم‌گیری کنند.

مرگ اعضای مناسب اهدا طی دو هفته

نجفی‌زاده در ادامه با تاکید براینکه افراد با ناآگاهی از ماجرای مرگ مغزی نمی‌توانند تصمیم‌گیری درستی درباره این موضوع داشته باشند، گفت: ما باید کاری کنیم که تمام مردم نسبت به این موضوع آگاهی داشته و سریع تصمیم‌گیری کنند و بدانند که هرچقدر زمان بیشتری از مرگ مغزی تا زمان اهدای عضو بگذرد، شانس حفظ یادگاری عزیزان خود در کره خاکی را از دست می‌دهند.

۸ اهدای عضو از هر مرگ مغزی

وی درباره آخرین آمار اهدای عضو در ایران اظهار کرد: آخرین PMP ایران ۱۲.۳ است و هنوز به آمار ۱۴.۳ گذشته خود در قبل از کرونا نرسیده‌ایم. هر مرگ مغزی می‌تواند ۸ عضو خود را اهدا کند و البته هر چه زمان می‌گذرد، سمومی که از مغز متلاشی ترشح می‌شود موجب از بین رفتن اعضای قابل اهدا می‌شود. اگر در ساعت نخست هر ۸ عضو قابلیت اهدا داشته باشند، طی روز چهارم تنها ۲ عضو را می‌توانند اهدا کنند. یک مرگ مغزی را در بهترین شرایط می‌توان حداکثر تا ۲ هفته نگهداری کرد که در این بازه زمانی نیز تک تک اعضای قابل اهدا در حال از بین رفتن هستند. خانواده باید بتواند سریع تصمیم‌گیری کند که این مسئله نیز به آگاهی و اطلاعات نیاز دارد.

چگونگی دریافت کارت اهدای عضو

مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران درباره چگونگی دریافت کارت اهدای عضو نیز گفت: افراد می‌توانند به شماره ۳۴۳۲ کدملی خود را ارسال کنند و طی چند دقیقه کارت اهدای عضو برای آن‌ها صادر خواهد شد و در صورت تمایل می‌توانند از آن پرینت بگیرند و در غیر این صورت در فضای مجازی وجود دارد و در سامانه ملی اهدای عضو نیز ثبت شده است.

۲۵هزار نفر در لیست انتظار پیوند عضو

وی درباره وضعیت لیست در انتظار پیوند عضو کشور اظهار کرد: بیش از ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند اعضا قرار دارند. تا قبل از کرونا روزانه ۷ تا ۱۰ نفر بیمار نیازمند پیوند عضو به دلیل نرسیدن عضو پیوندی جان خود را از دست می‌دادند که قطعا این آمار اکنون افزایش یافته است اما وزارت بهداشت هنوز آمار جدیدی ارائه نداده است. حتی اگر نصف آمار مرگ مغزی‌ها که اهدای عضو نمی‌کنند نیز وارد زنجیره اهدا شوند، جان بسیاری از افرادی که در لیست انتظار، فوت می‌شوند را نجات می‌دهند.

خاکسپاری سالانه ۶ تا ۸هزار عضو سالم قابل اهدا

نجفی زاده ادامه داد: سالانه حدود ۵ تا ۸ هزار مرگ مغزی اتفاق می‌افتد که طبق آمار جهانی، نصف این تعداد قابلیت اهدای عضو دارند که یعنی تعداد مفید حدود ۳ هزار نفر است که تنها ۱۰۰۰ نفر از این تعداد اعضای خود را اهدا می‌کنند و متاسفانه ظرفیتی خوب برای اهدای عضو از دست می‌رود و اعضایشان سالم به خاک سپرده می‌شود. از آن حدود ۲ تا ۳ هزار نفری که اهدای عضو نمی‌کنند هر کدام‌شان اگر تنها ۳ عضو خود را نیز اهدا کنند، ما سالانه ۶ تا ۸ هزار عضو سالم را به خاک می‌سپاریم و از دست می‌دهیم. 

و اما تبلیغات دروغین

وی در ادامه صحبت‌هایش درباره تبلیغاتی مبنی بر فروش اعضای بدن اظهار کرد: ممکن است بسیاری از ما با تبلیغات بسیاری مبنی بر اهدای قلب و موارد این چنینی مواجه شویم؛ این درحالیست که طبق قانون اگر حتی یک سلول زنده در مغز فرد وجود داشته باشد، نمی‌تواند عضو خود را اهدا کند. بنابراین چگونه یک فرد زنده می‌تواند قلب خود را اهدا کند؟ حتی فردی که در کما است، کسی که زندگی نباتی دارد و حتی فردی که مغز آن در تصادفی متلاشی شده اما خط نوار مغزی آن صاف نشده است نیز نمی‌تواند عضو خود را اهدا کند و چنین چیزی امکان ندارد و تنها در مسیر مسموم‌سازی اذهان نسبت به اهدای عضو این تبلیغات منتشر می‌شود؛ در صورتی که اهدای عضو اقدام بسیار مقدسی است.

مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران با تاکید بر اینکه نگهداری افراد مرگ مغزی در بیمارستان انجام می‌شود و تحت نظارت است، ادامه داد: به هیچ وجه امکان خروج فرد از بیمارستان وجود ندارد. نمی‌توان از او در زیرزمین خانه نگهداری کرد و به هیچ وجه امکان قاچاق اعضا وجود ندارد. بنابراین به هیچ وجه امکان قاچاق اعضای فرد در شرایط بیمارستانی وجود ندارد. خوشبختانه همه چیز تحت نظارت و با حساسیت بسیار است.

برای اهدای عضو چند نفر باید مرگ مغزی را تایید کنند؟

وی افزود: در دنیا اگر یک نفر مرگ مغزی را تایید کند کافی است، اما در ایران باید چهار نفر متخصص مرگ مغزی را تایید کنند و پس از آن نیز باید متخصص پزشکی قانونی تایید کند تا عضو آن فرد را بتوان اهدا کرد و باز هم در همان لحظه خانواده می‌تواند برای اهدای عضو مخالفت کند و هیچ اتفاقی بدون رضایت خانواده نمی‌افتد. بنابراین این تنها با رضایت خانواده و زیر نظر مراجع قضایی انجام می‌شود.

نجفی زاده در پایان درباره دسترسی به داروهای مورد نیاز پیوند عضو در کشور نیز گفت: دولت تلاش کرده است که داروها در کشور تولید شود و انجام هم شده است اما در برخی مواقع برنامه‌ریزی نامناسب موجب کمبود برخی داروها شده و تا داروهای مورد نیاز برسد، دچار کمبود می‌شویم که این اصلا وضعیت مناسبی نیست؛ چراکه اگر دارو، به موقع به بیمار پیوند عضو نرسد، عضو خود و در نتیجه زندگی خود را از دست می‌دهد. بنابراین وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو باید تلاش کنند که داروهای مورد نیاز به‌طور منظم و با کیفیت مناسب در اختیار بیماران پیوندی قرار گیرد.