به موجب ابلاغ بخشنامه رئیس قوه قضائیه به تمامی واحدهای قضایی و دادسراهای سراسر کشور، با توجه به بررسی‌های به عمل آمده و در راستای اجرای ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی، مصوب سال ۱۳۹۲، قیمت دیه کامله در ماه‌های غیر حرام برای سال ۱۴۰۳ مبلغ ۱۲ میلیارد ریال معادل یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شد. طبق این خبر، نرخ دیه در سال ۱۴۰۳ بیش از ۳۳ درصد افزایش داشته و از ۹۰۰ میلیون تومان به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است. بنابراین نرخ دیه در ماه های حرام، یک میلیارد و ۶۰۰ هزارتومان محاسبه می شود.

دیه به چه جرایمی تعلق می گیرد؟

مطابق قانون مجازات، دیه اعم از مقدر یا غیر مقدر، مالی است که در صورت ارتکاب جنایت به صورت عمدی یا غیر عمدی در مواردی که به هر دلیل قصاص اجرا نمی‌شود، توسط شخص مرتکب به کسی که جنایت بر او وارد شده یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود. بنابراین دیه تنها در جرایمی که به صورت عمدی انجام شده اما به دلایل قانونی موجب قصاص نمی شود و جرایم ضرب و شتمی که به صورت غیر عمد صورت گرفته، تعلق می گیرد.

نحوه تعیین میزان دیه چگونه است؟

نرخ دیه در ابتدای هر سال توسط قوه قضاییه با توجه به نرخ تورم اعلام شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود. ماده ۵۴۹ قانون اساسی در این خصوص بیان می دارد: "موارد دیه نفس ، همان است که در مقررات شرع تعیین شده است و میزان آن ، در ابتدای هر سال، توسط رئیس قوه قضائیه، به تفصیل، بر اساس نظر مقام رهبری، تعیین و اعلام می شود."

نکته مهم در خصوص تعیین میزان دیه این است که تعرفه دیه بر اساس نرخ روز تعیین و محاسبه می شود. این به این معنا است که اگر حادثه ای سال ها قبل اتفاق افتاده باشد، اما زمان پرداخت دیه در سال جاری مقرر شود، باید به میزان نرخ امسال دیه، پرداخت شود.

دیه در ماه های حرام؛ تغلیظ دیه

میزان دیه در ماه های حرام به میزانه یک سوم، اعم از اینکه مقتول مرد باشد یا زن، افزایش پیدا می کند یا اصطلاحا تغلیظ می شود. ماه های حرام شامل ماه های ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب است که با توجه به نرخ اعلام شده در سال ۱۴۰۳، با افزایش میزان یک سوم به رقم یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان می رسد.

آیا میزان تعیین نرخ دیه در افزایش قیمت بیمه نامه ها موثر است؟

به دلیل افزایش پرداخت خسارت از سوی شرکت های بیمه، مشخص است که تعیین نرخ بیمه تاثیر مستقیمی بر افزایش قیمت بیمه نامه ها خواهد داشت. به طور مثال در سال ۱۴۰۲ که نرخ دیه با افزایش ۵۰ درصدی اعلام شد، اکثر شرکت های بیمه، نرخ بیمه نامه ها را ۳۰ درصد افزایش دادند. بنابراین این احتمال وجود دارد که بیمه نامه ها، از جمله بیمه شخص ثالث نیز در سال جاری، با افزایش ۳۰ درصدی همراه باشد.

آیا میزان پرداخت دیه برای زنان و مردان یکسان است؟

بر اساس قانون مجازات اسلامی، دیه خانم ها برابر با نصف دیه آقایان است؛ اما در سال ۹۸ دیه خانم ها و آقایان صرفا در تصادفات برابر اعلام شد که این برابری دیه در قانون پرداخت خسارت های جانی بیمه شخص ثالث نیز رعایت می شود.

تغییر میزان نرخ دیه در ۱۳ سال اخیر که توسط قوه قضاییه تعیین و ابلاغ شده است.

فائزه مجردیان- خبرنگار تحریریه جوان قدس