مرجع رسیدگی به شکایت کیفری، دادسرا است که پس از انجام تحقیقات مقدماتی و با استعلام از مراجع ذیصلاح، در صورت تشخیص جرم، پرونده را به دادگاه ارجاع می دهد. همچنین تنظیم و ارائه شکایت کیفری به مراجع قانونی محدودیت خاصی نداشته و می توان در هر نوع کاغذی آن را ارائه نمود. برخی از دعاوی کیفری نیز به دلیل برخورداری از جنبه عمومی جرم، حتی با وجود انصراف شاکی از شکایت، پرونده بسته نمی شود و دادستان به عنوان مدعی العموم آن را پیگیری می نماید.

طبق ماده ۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری، شکایت کیفری به دو صورت شفاهی و کتبی قابل قبول است و ضابطان دادگستری موظف اند همه وقت آن را بپذیرند. شکایت شفاهی در صورتمجلس قید و به امضای شاکی می رسد، اگر شاکی نتواند امضاء کند یا سواد نداشته باشد، مراتب در صورتمجلس قید و انطباق شکایت شفاهی با مندرجات صورتمجلس تصدیق می‌شود. ضابطان دادگستری مکلفند پس از دریافت شکایت، به شاکی رسید تحویل دهند و به فوریت پرونده را نزد دادستان ارسال کنند.

مراحل ثبت شکایت کیفری

-مراجعه به دادسرا: شاکی برای شکایت، باید به دادسرایی مراجعه کند که جرم در حوزه آن واقع شده باشد. به طور مثال اگر جرم در حوزه قضایی مشهد واقع شده باشد، حوزه قضایی تهران صالح به رسیدگی نیست. 

-نوشتن شکوائیه: برگه تنظیم شکایت، شکوائیه نام دارد. اگرچه نوشتن شکایت در برگه معمولی نیز کفایت می کند، ولیکن درج موارد ذیل الزامی است:

 ۱- نام و نام خانوادگی شاکی، نام پدر،سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق، در صورت لزوم آدرس ایمیل، شماره تلفن ثابت و همراه، کد پستی.

۲-موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم.

۳-خسارت وارده به مدعی و مورد مطالبه وی.

۴-ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان.

۵-مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان.

پس از طی موارد فوق و تکمیل شکوائیه، شاکی باید شکواییه را امضاء کرده و به دادسرا یا دادگاه مربوطه ارائه نماید و دادسرا یا دادگاه با بررسی موضوع، دستورات لازم را جهت پیگیری به ضابطین قضائی اعلام می‌کند.

چند نکته در خصوص تنظیم شکایت کیفری

-شاکی باید برای طرح شکایت، اهلیت قانونی داشته باشد. اهلیت در قانون جمهوری اسلامی ایران داشتن سن لازم است که در دختران سن ۹ سالگی و در پسران سن ۱۵ سالگی تعیین شده است.  اما معمولا رویه عملی دادگاه سن ۱۸ سالگی است. در صورتی که فرد هنوز به سن لازم نرسیده باشد باید ولی یا قیم فرد نسبت به شکایت اقدام کند.

-شخصی که طرح شکایت می کند باید در موضوع شکایت ذینفع باشد تا دادسرا به شکایت او ترتیب اثر بدهد. همچنین برخی از جرایم که فاقد جنبه عمومی هستند، تنها با شکایت شاکی قابلیت پیگیری دارند. جرایمی مانند توهین و افترا فاقد جنبه عمومی هستند.

-در خصوص جرایمی که دارای جنبه عمومی هستند، با اعلام و گزارش ضابطین دادگستری، دادسرا می تواند نسبت به تعقیب و شروع تحقیقات اقدام کند. منظور از ظابطین در حال حاضر ماموران نیروی انتظامی هستند.

چگونه از کسی که آدرسش را نداریم شکایت کنیم؟

-در مواردی که شاکی یا خواهان به علت نداشتن آدرس متهم یا خوانده، قادر به ارائه ی اطلاعات مربوط به محل سکونت او نیست می تواند متهم یا خوانده را مجهول المکان اعلام کند و از دادگاه تقاضای نشر آگهی احضاریه متهم یا مفاد دادخواست علیه خوانده را در روزنامه کثیر الانتشار داشته باشد.

-اگر هویت متهم کامل و محرز باشد و تنها محل سکونت او مشخص نباشد همین انتشار آگهی به منزله ی ابلاغ به متهم است.

-بعد از گذشت مهلت قانونی از انتشار در روزنامه؛ به طور غیابی به پرونده رسیدگی خواهد شد.

فائزه مجردیان-خبرنگار تحریریه جوان