به گزارش قدس آنلاین، بدین ترتیب افزایش سطح تحرکات غرب در قفقاز جنوبی زنگ هشداری برای روسیه و ایران درباره آینده ژئوپلتیکی منطقه خواهد بود. گرچه بسترها و بحران‌های موجود در قفقاز جنوبی موجب یارکشی‌های پرشمار با حضور قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است، اما کارشناسان معتقدند با پررنگ شدن حضور و دایره عملیاتی ایران و روسیه در منطقه و بدست گرفتن ابتکارات و اجرایی کردن سازوکارهای صلح می‌توان نقشه اعضای ناتو مبنی بر گسترش حوزه‌های نفوذ را خنثی کرد. 

در همین زمینه، احسان موحدیان، کارشناس مسائل حوزه قفقاز در گفت وگو با قدس تصریح کرد: مداخلات و اقدامات ناتو در قفقاز جنوبی، فرایندی است که از جنگ ۲۰۲۰ شروع شده و هدف آن در درجه اول سست کردن نفوذ روسیه در منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای آذربایجان، ارمنستان و گرجستان است. همچنین آمریکا تلاش کرده نفوذ خود در قفقاز و آسیای مرکزی را گسترش دهد. روس‌ها ابتدا متوجه این واقعیت نبودند و جنگ اوکراین و اتفاقات آن سبب شد کم کم اهمیت ماجرا را درک کنند. چنانچه شاهد سفرهای مکرر مقامات آن به منطقه و توسعه همکاری‌های نظامی و تمرینات مشترک هستیم. علاوه بر این، ناتو و آمریکا درصدد حذف و تضعیف ساختارهای وابسته به روسیه در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و... در کشورهای قفقاز جنوبی هستند. 

موحدیان گفت: خطرات و تبعات این موضوع برای منافع ایران. به روشنی مشخص است. در وهله نخست، خطر امنیتی دارد؛ زیرا وقتی نفوذ ناتو در این کشورها افزایش یابد، ایران در منطقه شمال غرب کشور با تهدید امنیتی روبه‌رو خواهد بود. چرا که باز شدن پای ناتو موجب تسهیل حضور صهیونیست‌ها و تقویت گروهک‌های تجزیه‌طلب در منطقه و ایجاد مشکلات امنیتی در ایران است. از سوی دیگر، غرب و ناتو از بعد اقتصادی درصددند کریدور میانی کاسپین را تقویت و مسیرهای کریدوری ایران از شمال به جنوب را کور کنند تا درنتیجه آن مسیرهای انتقال انرژی و لوله‌های خطوط انتقال نفت و گاز از کشورهای آسیای مرکزی به اروپا از ایران عبور نکند. البته این اقدامات ناتو از منظر سیاسی هم موجب واگرایی می‌شود و ایران عملاً در کشورهای شمال غرب و آسیای مرکزی جای پای نفوذ نخواهد داشت. کشورهای قفقاز جنوبی از نظر فرهنگی در حیطه تمدنی ایران و متعلق به کشورهای حوزه نوروز هستند، اما کم کاری ایران و افزایش نفوذ قدرت‌های خارجی موجب واگرایی شده و حس بیگانگی این کشورها نسبت به ما افزایش می‌یابد.

تأخیر تاریخی روسیه در فهم تهدید نفوذ ناتو 
این تحلیلگر مسائل قفقاز افزود: اسرائیلی‌ها اکنون در منطقه بخارا به‌شدت فعال و مدعی هستند اقوام یهودی در گذشته در آنجا حضور داشتند و این شهر اصالتاً یهودی است، درحالی‌که میراث تمدنی فارسی به‌شدت در آنجا پررنگ است. از طرف دیگر ترکیه روی سمرقند کار می‌کند تا آن را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان ترک مطرح کند. بنابراین بعضی تحولات پیچیده در حال وقوع است که نباید از آن غافل بود؛ زیرا در حال حاضر تنها مسیر دسترسی ایران به قفقاز جنوبی از طریق ارمنستان است و اگر در راستای افزایش نفوذ و تأثیرگذاری اقدامی نکنیم، طبیعتاً منطقه آذربایجان را از دست خواهیم داد. زیرا به مدت ۳۰ سال از آذربایجان غفلت شده و اسرائیل، ناتو و ترکیه در آنجا موقعیت برتر دارند. البته در ارمنستان هم اقدام چندانی صورت نگرفته است. گرجستان هم در اردوگاه غرب و ناتو قرار دارد و پیوندهای آذربایجان و گرجستان با ناتو مستحکم است. درنتیجه تنها ارمنستان برای ایران مانده است که باید فعالیت زیادی داشت تا خسارت و خفگی ژئوپلتیک تشدید نشود. 

وی معتقد است: درباره موضع روسیه نسبت به اقدامات ناتو در قفقاز جنوبی باید گفت این کشور دچار تأخیر تاریخی در فهم خطر نفوذ ناتو در منطقه بوده و همین سبب شده بسیاری از فرصت‌ها را از دست بدهد. درواقع، روسیه می‌توانست با گسترش فعالیت‌های اقتصادی در قفقاز و افزایش تعامل با ایران به خود و ما کمک کند تا وضعیت در آنجا چندان وخیم نشود، اما تلاش روسیه این بوده در منطقه به‌صورت انفرادی بازیگری کند؛ زیرا نگران بوده منافعش در صورت گسترش نفود ایران آسیب ببیند؛ بنابراین نه تنها به افزایش حضور کشورمان کمک نکرده، بلکه از آن جلوگیری کرده است. 

موحدیان بیان کرد: از سوی دیگر شاهدیم ترکیه به عنوان عضو ناتو و سایر اعضا برنامه‌های درازمدت داشته‌اند و به مرور پیش رفته‌اند. ترکیه منتظر روسیه نمانده و خود را به قفقاز تحمیل کرده، اما ایران تلاش کرده همسو و هماهنگ با روسیه عمل کند و همین کندی و غفلت موجب از دست رفتن فرصت‌های بسیاری شده است. اکنون نیز هماهنگی و همراهی روسیه و ایران با یکدیگر در قفقاز جنوبی اندک است و کشورمان تمرکز چندانی بر این منطقه ندارد، درحالی‌که اگر درگیری‌های منطقه غزه و غرب آسیا تشدید شود، امکان دارد در منطقه قفقاز جنوبی هم درگیری شکل بگیرد و آذربایجان به ارمنستان حمله کرده و جنوب آن را برای ایجاد کریدور جعلی زنگزور و تسهیل عبور کشورهای ناتو اشغال کند. این درگیری برای ایران و روسیه هزینه‌زا خواهد بود؛ زیرا راه نفوذ جدیدی برای ناتو ایجاد می‌کند. درنتیجه دو کشور نیاز دارند همکاری‌ها و هماهنگی را افزایش دهند.