15 روز مانده به آغاز سی و پنجمین نمیشگاه بین المللی کتاب تهران،‌ ناشران از افزایش اجاره بهای غرفه‌ها گلایه دارند،‌ اجاره بهایی که به گفته آن‌ها نسبت به سال گذشته با تورم بسیاری همراه بوده است.

برگزاری نمایشگاه کتاب تهران برای وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه با هزینه‌کردهای مختلفی است که بیش از 70 نهاد و موسسه در آن دخیل هستند، با این حال در سال‌هایی که از عمر این رویداد فرهنگی گذشته است‌، دولت تلاش کرده تا کمترین هزینه‌ را از ناشران دریافت کند،‌ چرا که برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ردیف بودجه مشخصی دارد و درآمدهایی از آن در قبال تبلیغات و ... نیز برای دولت حاصل می‌شود.

البته انتقاد به بالا بودن اجاره بهای غرفه تنها اختصاص به این دوره ندارد،‌ بلکه در سال‌های مختلف همواره برخی نسبت به این مهم و البته نحوه جانمایی ناشران انتقاداتی را وارد داشته‌اند.

بر اساس ضوابط حضور ناشران داخلی هزینه اجاره بهای غرفه به شرح ذیل است:

هزینه اجاره بهای غرفه‌ها در بخش ناشران عمومی نمایشگاه تهران تا 6 مترمربع به ازای هر مترمربع یک میلیون و 375 هزار ریال، 7 تا 9 متر مربع به ازای هر مترمربع 2 میلیون و 5 هزار ریال، از 10 تا 24 مترمربع سه میلیوون و 100 هزار ریال، از 25 تا 48 متر مربع 4 میلیون و 850 هزار ریال، از 49 متر تا 100 متری 6 میلیون و 850 هزار ریال، از 101 متر تا 200 متر 9 میلیون ریال، از 201 متر تا 300 متر 11 میلیون و 500 هزار ریال، از 301 متر به بالا 12 میلیون ریال بوده است. برای ناشران غیرخصوصی این رقم ها افزایش بیشتری داشته است.

بررسی این رقم‌ها با ارقام سال گذشته حکایت از افزایش بین 20 تا 50 درصدی میزان اجاره بهای غرفه‌ها دارد.

حسین جاوید مدیر انتشارات سده در این زمینه به تسنیم می‌گوید: در این دوره بر اساس آیین‌نامه برای اجاره یک غرفه 9 متری که سال 98  مبلغ 460 هزار تومان پرداخت می‌کردیم باید 2 میلیون تومان پرداخت شود،‌ همین طور هر چه متراژ غرفه افزایش می‌یابد؛ رقم پرداختی نیز با شیب تندتری افزایش پیدا می‌کند.  آخرین دوره نمایشگاه سال 98 برگزار شد و بعد به دلیل کرونا دو سالی نمایشگاه برگزار نشد تا سال گذشته‌،  این رشد چشمگیر قیمت‌ها طبیعتا انتقاداتی را به همراه است.

وی با تاکید بر اینکه قیمت‌های فعلی غیرمنصفانه نیست،‌ ادامه می‌دهد:‌ اما این قیمت‌ها بر اساس تورمی که اعلام می‌شود و درصدهایی که مطرح می‌کنند نیست. انتقاد ما به معنای غیرمنصفانه بودن قیمت‌ها نیست،‌ وزارت ارشاد در هزینه‌کرد نمایشگاه شفاف‌سازی نمی‌کند،‌ درآمد حاصله از غرفه‌های رفاهی و تبلیغات در نمایشگاه کتاب تهران می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه‌های نمایشگاه را پوشش دهد و دیگر نیازی به افزایش اجاره بهای غرفه‌ها نیست.

جاویدمی‌گوید:  همیشه دولت بر این ادعا بوده که از ناشران و صنعت نشر حمایت می‌کند ولی باید توجه داشت که وقتی ناشری به دلیل حجم بیشتر کتاب‌ها و مخاطبانش نیاز به احراه غرفه بزرگتری دارد،‌ طبیعتاً این رقم اجاره بها چشمگیرتر می‌شود و این تنها هزینه یک ناشر برای حضور در نمایشگاه نیست.

به گفته مدیر انتشارات سده یک ناشر برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران بسته به حجم فعالیت به یک تا ده نیرو نیاز دارد که هم باید هزینه حضور او را بپردازد، هزینه ناهار و رفت و آمد، هزینه‌های طراحی دکور،‌ بنر و جابه‌جایی بار نیز باید به این رقم اضافه شود. تازه در مورد برخی از این هزینه‌ها مثل جابه جایی بار در مصلی،‌ پیمانکاران معمولاً خارج از قرارداد مصوب عمل می‌کنند و کسی هم جوابگو نیست.

وی ادامه داد:‌ در نتیجه این هزینه‌های حضور ممکن است برخی ناشران به این نتیجه برسند که حضور فیزیکی با توجه به هزینه‌های حضور مجازی بهتر است انجام نشود. چرا که بین 50 تا 100 میلیون باید هزینه لجستیکی پرداخت شود و بعد هزینه‌های جابه‌جایی بار استهلاک کتاب‌ها،‌ هزینه اسکان ناشران شهرستانی نیز به آن اضافه می‌شود.

جاوید ادامه داد: در مقابل در بخش مجازی نه تنها چنین هزینه‌هایی نباید پرداخت، بلکه کتاب‌ها توسط پست و با استفاده از یارانه‌ای که ارشاد در نظر گرفته است، منتقل می‌شود،‌ البته سال گذشته در بخش مجازی نیز با مشکلاتی مواجه بودیم، از جمله عرضه یک کتاب با چند نرخ متفاوت و رقابت کتابفروشی‌ها با ناشران.

رشد 55 درصدی اجاره غرفه

 رضا حاجی‌آبادی مدیر انتشارات هزاره ققنوس نیز از افزایش قیمت‌های‌ اجاره بهای غرفه‌ها ناراضی است،‌ حاجی‌آبادی به تسنیم می‌گوید:‌ من برای اجاره یک غرفه 15 متری امسال حدود 5 میلیون تومان اجاره پرداخت کرده‌ام‌، یعنی متری 310 هزار تومان،‌ در حالیکه سال گذشته برای اجاره غرفه 15 متری 3 میلیون و 600 هزار تومان پرداخت کردم،‌ یعنی متری 200 هزار تومان،‌ چرا در عرضه یک دوره اجاره بها باید متری 110 هزار تومان افزایش پیدا کند؟

 وی ادامه داد: دریافت و افزایش این اجاره بها در حالیکه برگزاری نمایشگاه ردیف بودجه مشخص دارد، منطقی نیست،‌ این ردیف بودجه حتی زمانی که نمایشگاه به دلیل کرونا برگزار نشد،‌ وجود داشت و البته مشخص نشد که صرف چه اموری شد. علاوه بر این نمایشگاه درآمدهای خاصی هم دارد و نکته سوم این که ناشران بر اساس آیین‌نامه موظف‌اند 20 درصد تخفیف ارائه کنند.

حاجی‌آبادی به سایر هزینه‌های حضوئر در نمایشگاه که ناشر متحمل می‌شود،‌ اشاره کرد و گفت:‌ هزینه‌های حمل و نقل انتقال کتاب به نمایشگاه،‌ هزینه نیرو و... نیز به هزینه‌های ناشر باید اضافه کرد. تعرفه‌های حمل و نقل داخل نمایشگاه و چرخی‌ها نیز که هیچ گاه طبق تعرفه پیش نرفته است. این هزینه‌ها پنهان هستند و دوستان متوجه این هزینه‌های پنهان نیستند.

وی گفت: باید تکلیفمان را مشخص کنیم،‌ آیا دولت قرار است نمایشگاه کتاب را برگزار کند که مردم کتاب بخرند و از ناشران حمایت کنند،‌ یا اینکه کارناوال‌های تبلیغاتی راه‌ بیاندازد.

محمدعلی جعفریه مدیر نشر ثالث اما از جمله کسانی است که اجاره بهای غرفه در نمایشگاه را بالا نمی‌داند،‌ وی به تسنیم می‌گوید: اجاره بهای غرفه زیاد نیست،‌ ما برای یک غرفه 100 متری 60 میلیون تومان پرداخت کرده‌ایم و به نظرم این رقم زیادی نیست.

وی می‌گوید: نکته‌ای که من دارم این است که دولت یارانه‌های نمایشگاه را به عدالت تقسیم کند،‌ نه به سلیقه. از همه ناشران حاضر در نمایشگاه حمایت شود،‌ نه تعدادی از ناشران. تجربه دو سال اخیر نشان داده است که وزارت ارشاد در تقسیم یارانه‌ها،‌ خرید کتاب از ناشران و اختصاص کاغذ سلیقه‌ای عمل کرده است.

روایت‌های ناشران نشان می‌دهد که اگرچه رقمی که ناشران برای اجاره بهای غرفه‌ها پرداخت می‌کنند،‌ بالا نیست، ولی هزینه‌های حضور یک ناشر در نمایشگاه چندین برابر این رقم است  که گاهی این هزینه ها چنان بالا می‌رود که حضور را برای ناشر مقرون به صرفه نمی‌کند. بنابراین وزارت ارشاد اگر قرار است رویکردی حمایت‌گونه از حضور ناشران داشته باشد،‌ باید در این زمینه تجدیدنظر کند،‌ چرا که به باور بسیاری از کارشناسان رقم دریافتی از اجاره بهای غرفه‌ها حتی بالاتر از میزان اجاره مصلی که بر اساس شنیده‌ها حدود 14 میلیارد تومان بوده است،‌ خواهد شد.