به گزارش قدس آنلاین، نکته قابل توجه این بازدید، مدت زمان نسبتاً طولانی آن و نکاتی بود که پس از بازدید درباره آن صحبت کردند و همین موضوع به وضوح نشان داد ایشان تا چه اندازه نسبت به کتاب و صنعت نشر دغدغه دارند و امر کتاب‌خوانی تا چه اندازه مهم و حیاتی است.
آیت‌الله خامنه‌ای در این بازدید، اولویت‌های حوزه نشر و کتاب را برای مسئولان فرهنگی بیان و بر نکاتی تأکید کردند که نیازمند توجه جدی است.
مطالبه اول؛ حل معضل گرانی کتاب
گرانی کاغذ نکته‌ای بود که ایشان در مورد آن گلایه داشتند و از مسئولان خواستند توجه ویژه‌ای به مسئله تولید کاغذ داشته باشند تا با تولید انبوه کاغذ، قیمت بالای کتاب شکسته شود و با ارزان شدن کاغذ، خانواده‌ها بتوانند با دغدغه کمتری کتاب تهیه کنند و کتاب کالایی شود برای همه و در دسترس همه.
اگرچه در آذر ماه سال گذشته جشن خودکفایی تولید کاغذ ایرانی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ساری برگزار شد و کارخانه تولید چوب و کاغذ استان مازندران با تولید ۳۰ هزار تن کاغذ توانست در کاغذ دانش‌آموزی و کتاب‌های درسی به خودکفایی برسد اما این کارخانه فقط کاغذ مورد نیاز کتاب‌های درسی را تأمین می‌کند. البته خود وزیر ارشاد در آبان سال گذشته با حضور در یک برنامه تلویزیونی اذعان کرد تولیدات فعلی جوابگوی نیاز کشور نیست و خبر داد چند مجموعه جدید کاغذ در حال راه‌اندازی است. بر اساس گفته‌های وزیر برای تأمین کاغذ مورد نیاز ناشران که نتیجه آن به ارزانی کتاب ختم شود هنوز فاصله جدی وجود دارد.
قیمت بالای کتاب در سی و پنجمین دوره نمایشگاه کتاب تهران هم نشان می‌دهد تا محقق شدن مطالبه رهبر معظم انقلاب مبنی بر توجه به گرانی کتاب راه طولانی در پیش است. شاید تخفیف‌ها و بن‌های کتاب علاجی موقتی باشد تا مخاطب علاقه‌مند بتواند در نمایشگاه حاضر شود و از فهرست بلندبالایی که برای خرید دارد دو یا سه کتاب تهیه کند اما آنچه مسلم است کتاب هم مانند همه کالاهای دیگر گران شده و مثل کالاهای دیگر ارزان نخواهد شد و افراد کتابخوان باید به فکر تدبیری دیگر برای خرید کتاب باشند.
اما در نهایت صنعتی که از راه فروش کتاب ارتزاق می‌کند و نیاز به خریداران جدی دارد اگر مخاطبی نداشته باشد باید چه ترفندی برای بازگشت سرمایه‌اش داشته باشد؟
پرسش اینجاست که وزارت ارشاد غیر از قول افتتاح کارخانه کاغذ برای این گرانی‌ها چه برنامه‌ای داشته است؟ چه تسهیلاتی در نظر گرفته است؟ زمانی در دولت گذشته وقتی قیمت کاغذ به جایی رسید که ناشران برای چاپ کتاب‌هایشان دچار مشکل شدند و نمی‌توانستند کتاب چاپ کنند، دولت به کمک آمد و براساس کاری که ناشر انجام می‌داد و تعداد کتاب‌هایی که منتشر می‌کرد، کاغذ به ناشران داده شد و همین کار کمک‌کننده بود تا ناشران کمی روی پای خودشان بایستند و بتوانند از آن تنگنا خودشان را عبور دهند. در ابتدای این دولت هم قرار بود این اتفاق بیفتد و چند ماهی هم انجام گرفت اما ادامه‌دار نبود.
مطالبه دوم؛ توجه به کتاب‌های کودک
رهبر معظم انقلاب سال گذشته در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب از غرفه‌های کودک و نوجوان هم دیدار کردند و از همه ناشران درباره روند فعالیت‌هایشان در حوزه کودک و نوجوان سؤال پرسیدند.
ایشان پس از بازدید از این غرفه‌ها خیلی صریح به غلبه ترجمه بر تألیف در حوزه کودک و نوجوان اشاره و بیان کردند: «کتاب‌های کودک و نوجوان نیازمند توجه و مایه نگرانی است. برای جذب کودکان و نوجوانان هر چقدر می‌توانید از لحاظ کمیت و کیفیت کار کنید. هنوز داستان‌های خارجی مربوط به کودک غلبه دارد که عیب بزرگی است».
غلبه ترجمه بر تألیف در نشر کودک و نوجوان ایران داستانی طولانی است که دلایل بسیاری دارد. بارها نظر نویسندگان و مترجمان در این خصوص پرسیده شده و جامعه ادبی به خصوص نویسندگان حوزه کودک و نوجوان راهکارهایی برای توجه به تألیفات نویسندگان ایرانی ارائه داده‌اند که بخشی از آن‌ها با جریان‌سازی از سوی یک قوه عاقله و توانمند، عملی و شدنی است.
اما مهم‌ترین مسئله برای عدم تحقق رؤیای نویسنده ایرانی، مسائل مالی است. تولید کتاب‌های کودک با توجه به هزینه‌های تصویرگری، طراحی جلد و زیبایی‌های بصری که این آثار باید داشته باشد تا برای مخاطبش جذاب باشد، گران است و ناشر برای کم کردن هزینه‌ها مجبور است به ترجمه روی آورد تا فقط هزینه مترجم داشته باشد و خیالش از هزینه‌های دیگر راحت باشد.
داستان صنعت نشر ایران به ویژه در حوزه کتاب کودک داستانی پر آب چشم است!
بر پایه آمار سایت خانه کتاب و ادبیات ایران، در سال ۱۴۰۲، ۱۱۳ هزار و ۱۷۰ عنوان در موضوعات مختلف به چاپ رسیده که بیشترین عنوان مربوط به کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان بوده اما سهم زیادی از این آمار متعلق به کتاب‌های ترجمه است. تولید انبوه نشان از تقاضا دارد و اینکه کتاب کودک خوانده می‌شود اما همواره مورد بی‌مهری قرار گرفته است.
بی‌توجهی به افق وسیع اقتصاد نشر
خلاصه سخن آنکه صنعت نشر صنعتی است که در همه ابعاد آن نیاز به حمایت‌های جدی نهادهای دولتی دارد. شاید برای مدیران فرهنگی، کسب درآمد میلیاردی از بیلبوردهای تبلیغاتی نمایشگاه کتاب کفایت کند و پیش رویشان افق وسیع‌تری از اقتصاد نشر مطرح نباشد اما این بخش از حوزه فرهنگ واجد ارزش‌های مهم اقتصادی است که در دیگر نقاط دنیا به آن نگاه ویژه‌ای دارند. آمارها نشان می‌دهد درآمد جهانی صنعت کتاب تا پایان سال ۲۰۲۳ عدد ۸۲.۳ میلیارد دلار بوده که این امر حکایت از رشد ۲.۷ میلیارد دلاری بازار کتاب نسبت به سال ۲۰۲۲ دارد. با توجه به روند ترسیم شده پس از سال ۲۰۲۳، همواره شاهد افزایش درآمد جهانی صنعت کتاب خواهیم بود و در مدت چهار ساله ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۷، در مجموع ۳.۶ میلیارد دلار افزایش درآمد را شاهد خواهیم بود.
نظر شما