به گزارش گروه فرهنگ و هنر قدس آنلاین، بحران کاغذ قصه دیروز و امروز نیست، اتفاقی که سالیان سال است گریبان صنعت نشر را گرفته؛ حالا در شرایط کرونایی و موانع خواسته و ناخواسته‌ای که سد راه صنف نشر پدید آمده اوضاع به مراتب سخت‌تر از پیش شده و صنعت نشر را در تنگنای عجیبی قرار داده است.
تداوم کرونا، بازار نیمه تعطیل کتاب، کمبود کاغذ، سرگردانی ناشران در کسب اعتبار و تخصیص ارزهای دولتی در کنار افزایش قیمت‌ها، اوضاع را بیش از پیش پیچیده کرده است تا جایی که اوایل ماه جاری مجمع ناشران انقلاب اسلامی نامه‌ای اعتراضی خطاب به رییس جمهور نوشت و خواهان رسیدگی به وضعیت بد صنعت نشر شد و در لابه لای نامه نسبت به شرایط نابسامان آن هشدار داد.
حالا پس از گذشت چند هفته هنوز واکنشی از سوی شخص رییس جمهور و دست کم وزارت ارشاد به این نامه داده نشده است. محمدعلی مرادیان معاون تشکیلاتی مجمع ناشران انقلاب اسلامی در پیگیری های قدس پیرامون جوابیه دولت می‌گوید: جای تعجب نیست، چرا که فرهنگ هیچ‌گاه در الویت دولت نبوده است!
وی در توضیح بیشتر شرایطی که منجر به شکل گیری بحران در وضعیت کاغذ شده، به نشست خبری که سال ۹۷ در خصوص ارزیابی وضعیت کاغذ برگزار شده اشاره می‌کند و می‌گوید: این نشست از سوی مجمع ناشران با حضور رییس برخی از تشکل‌های نشری، واردکنندگان، تولیدکنندگان و حتی دلالان کاغذ و در حضور اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس وقت آقایان سالک و پژمان‌فر برگزار شد.
چه مسائلی در نشست ارزیابی وضعیت کاغذ مطرح شد؟
در این جلسه حاضران دغدغه‌هایشان را مطرح کردند. ایرادات درون ساختاری و مشکلات واردات کاغذ، تولید کاغذ و نیاز به وام برای به‌روز کردن تجهیزات، مطالبات ناشران از دولت درخصوص لغو تصمیمی مبنی بر خروج کاغذ از لیست کالاهای اساسی و ... بخشی از مسائل مطروحه بود.
به گفتۀ مرادیان، ماحصل آن جلسه و براساس پیگیری‌های نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس وقت و همچنین پوشش‌های رسانه‌ای چند خروجی داشت. نخست اینکه بانک مرکزی موظف شد از واردکنندگان به جای ۱۳ درصد، ۷ درصد کارمزد تبدیل ارز دریافت کند که اجرایی نشد. از طرف دیگر دولت موظف شد از کارخانه‌های تولید کاغذ برای توسعۀ زیرساخت‌های افزایش توان و کیفیت تولید حمایت کند که البته این کار را هم انجام نداد و بحث دیگر در آن جلسه لغو تصمیم دولت در حذف ارز حمایتی برای واردات کاغذ در سال ۹۸ بود که انجام شد، اما درنهایت دولت تمام ارز تخصیصی را تأمین نکرد و همان مقدار تأمین را هم در زمان‌بندی بسیار طولانی برای واردکنندگان تأمین کرد.
دولت هشت‌میلیون دلار به صنف نشر بدهکار است
این فعال صنعت نشر با تاکید بر این که نیاز کاغذ صنعت نشر کشور در سال چیزی در حدود ۸۰ میلیون دلار است، ادامه می‌دهد: مبلغی که در نهایت دولت در سال ۹۸ برای واردات کاغذ تأمین کرد به‌مراتب از این رقم پایین‌تر بود، طبق بررسی‌های اولیه‌ای که انجام شد میزان تخصیص کمتر از نصف میزان موردنیاز کشور بود که البته تاکنون که در ماه دوم سال ۱۴۰۰ هستیم، طبق گفتۀ مسئولین و متولیان توزیع کاغذ دولتی در وزارت ارشاد همچنان چیزی در حدود هشت میلیون دلار از میزانی که دولت در سال ۹۸ تعهد به تأمین آن کرده بوده باقی مانده است. در سال‌های ۹۸ و ۹۹ کم‌کم این ارز اختصاص پیدا کرد. دولت در سال ۹۸ رفته‌رفته و به کندی فرآیند تخصیص ارز را با تأخیر و تعلل فراوان انجام داد. کاغذهایی که در سال ۹۹ و ماه نخست سال ۱۴۰۰ از طریق انبارهای ارشاد توزیع شد همه ثبت سفارش‌های واردکنندگان از سال ۹۸ بوده است. هنوز هم طلب هشت‌میلیون دلاری صنف نشر از تعهد دولت برای واردات کاغذ پابرجاست. همچنان هم مقادیری کاغذ هنوز از گمرک ترخیص نشده است که ناشی از مشکلات درون ساختاری است و علیرغم پیگیری‌های وزارت ارشاد، اما ظاهراً مطالبات و پیگیری‌های وزارت ارشاد همواره از سوی دولت جدی گرفته نمی‌شود.
تولید کاغذ داخلی؛ پروندۀ مغفولی که از سوی دولت جدی گرفته نمی‌شود
وی در پاسخ به این که پرونده تولید کاغذ داخلی به کجا رسید، عنوان می‌کند: در آن جلسه مذکور مسئلۀ کاغذ داخلی هم مطرح شد. علاوه بر آن در حاشیۀ دیدار مقام معظم رهبری از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۹۸، ایشان ضمن بازدید از غرفۀ مجمع ناشران انقلاب نزدیک به بیست دقیقه صحبت‌های ناشران را شنیدند. در آن دیدار عنوان کردیم که مشکل حیاتی امروز صنعت نشر کشور، بحث تولید کاغذ داخلی است و این پروندۀ مغفولی است که از سوی دولت جدی گرفته نمی‌شود؛ کاغذ یک کالای استراتژیک و مهم است که ما علیرغم توان و ظرفیت داخلی آن وارد می‌کنیم. مقام معظم رهبری پیش‌تر از آن جلسه هم پیگیر تولید کاغذ داخلی بودند اما همان جا در حضور وزیر ارشاد دستور دادند که این مسئله پیگری و حل شود، ایشان به وزیر ارشاد فرمودند با وزیر صمت که آن زمان آقای رضا رحمانی بودند این کار را به نتیجه برسانند، بعدها ایشان دستوری هم نوشتند.
به گفته مرادیان، در نتیجۀ آن جلسۀ حضوری در نمایشگاه و پیگیری‌های بسیار، ستاد اجرایی فرمان امام(ره) قبول کرد به‌عنوان محور این کار را پیگیر و انجام دهد. قبل‌تر هم طرحی از امکان‌سنجی، تأسیس کارخانه و ضرورت تولید کاغذ داخلی آماده شد که به ستاد و وزارت صمت و همچنین برخی از مسئولین دولت ارائه شد. ستاد اجرایی کارها را آغاز کرد و حتی زمین کارخانه را هم مسطح کردند اما انجام برخی کارها نیازمند نظارت و حضور بخش‌های دولتی همچون وزارت صمت برای واردات تجهیزات، حضور بانک‌های دولتی و .... بود که متاسفانه هیچ کدام جز ستاد اجرایی به تعهداتشان عمل نکردند و کارخانه‌ای که تا حدودی کارهایش انجام و به یک طرح عملیاتی خوب تبدیل شده بود با کارشکنی‌های دولت روندش بسیار کند شد.
روند تأسیس کارخانۀ کاغذ داخلی به کندی پیش می‌رود
معاون تشکیلاتی مجمع ناشران انقلاب اسلامی در ادامه و با تاکید بر این که مسئلۀ کاغذ منتظر اقدامات دولتی است، می گوید: ما همچنان پیگیر هستیم اما روند تأسیس کارخانۀ کاغذ داخلی به کندی پیش می‌رود. در حال حاضر آن بخشی که به صنعت نشر کمک می‌کند ظرفیت‌های حاکمیتی است نه دولتی. نشر کشور مطالباتی از وزارت ارشاد دارد و این مطالبات هم قانونی است و هم صحیح، اینکه با وجود بی‌اثری و تعلل وزارت ارشاد در حل مسائل حوزۀ نشر از هم از او پیگری می‌کنیم دلیلش این است که طبق قانون متولی صنعت نشر وزارت فرهنگ و ارشاد دولت است و ما دستاویز دیگری طبق قانون برای مطالبۀ حل مسائل حوزۀ نشر نداریم و آنها هستند که باید خودشان را اصلاح کنند و ما نباید دست از مطالبتمان بکشیم. فکر نمی‌کنم هیچ دولتی به صنعت نشر کمک شایانی کرده باشد و متاسفانه دولت هیچ نقشی در اعتلاء و پیشرفت نشر نداشته و اتفاقاً با تصمیم‌گیری‌های اشتباه دائماً در این هشت‌سال به آن ضربه زده است.
وی در پاسخ به این پرسش که تا چه حد همکاری وزارت صمت و ارشاد می تواند منجر به تسهیل واردات کاغذ و رفع موانع شود، عنوان می‌کند: واردات کاغذ منوط به همکاری و همراهی چهاربخش وزارت ارشاد، وزارت صمت، بانک مرکزی و گمرک است و اگر روند کار گره بخورد حتما از سوی یکی از این چهار بخش است. اما باید قدرتی بالاتر از این چهار بخش باشد که بین آنها هماهنگی ایجاد کند، اما چنین اراده‌ای در دولت وجود ندارد. ما شاهد برخی تلاش‌های وزارت ارشاد در تأمین کاغذ هستیم اما کارشان پیش نمی‌رود و این جمله مقامات وزارت ارشاد است که «زور ما به دولت نمی‌رسد!»، یعنی اصلاً وزارت ارشاد در دولت فعلی قوۀ مؤثری به حساب نمی‌آید و صدالبته که فرهنگ در طول این چند سال کم‌اولویت‌ترین مسئلۀ دولت بوده است.
با سوءتدبیرها همه چیز به تحریم ارتباط پیدا کرده است
مرادیان در پاسخ به تاثیرات رفع تحریم‌ها در بهبود وضعیت نشر یادآور می‌شود: به نظرم تولید کاغذ ربطی به تحریم‌ها ندارد، البته با سوءتدبیرها همه چیز به تحریم ارتباط پیدا کرده اما ما دانش و فناوری و مواد اولیه تولید کاغذ را داریم در طرح اولیۀ تأسیس کارخانۀ کاغذ پایۀ اصلی تولید کاغذ باگاس یا همان تفالۀ نیشکر است که ما در کشور مزارع فراوانی از نیشکر داریم و سالیانه حجم قابل توجهی از باگاس را به عنوان مواد دوریختنی آتش می‌زنیم؛ حتی ما برای خرید کاغذ نیز مشکل تحریم نداریم. شاید روند سختی باشد اما در نهایت قابل اجراست. به نظرم در حال حاضر مشکل اصلی از سوی تصمیم‌گیران و تخصیص‌دهندگان منابع ارزی و بی‌اعتنایی دولت به فرهنگ و صنایع فرهنگی است.
مرادیان با اشاره به این که نمایشگاه مجازی کتاب علاج نیست بلکه راه تنفسی برای ایام کرونا است و فروش آن نسبت به نمایشگاه فیزیکی قابل توجه نیست؛ گفت: کتاب‌های فروش رفته در این نمایشگاه و طرح‌های فصلی در واقع تولیداتی بوده که ناشران برای نمایشگاه سال ۹۹ بوده که اکثراً تولیدات دو ماه پایانی سال ۹۸ بوده است، اینها در واقع رسوب انبار ناشرهایی بود که بخشی از آن در نمایشگاه مجازی به فروش می‌رسید.
به گفته معاون تشکیلاتی مجمع ناشران انقلاب اسلامی صنعت نشر از اواخر سال ۹۲ هر روز با یک بحران جدی روبرو بوده اما نشر با خلاقیت ناشران توانست بسیاری از آنها را پشت سر بگذارد، اما امروز دیگر راه نفس چندانی باقی نمانده که بخواهد خلاقیتی انجام دهد.
بیشتر بخوانید
بعید است دولت در این فرصت کوتاه اقدام مثبتی برای کاغذ انجام دهد
بی‌اعتنایی به تولید کاغذ و تخصیص نیافتن ارز، صنعت نشر را به ورشکستگی رسانده است
انتهای پیام/
نظر شما