از نامه به جا مانده از یک برادر ساسانی به خواهرش گرفته تا اسنادی با قدمت هزار و ۴۰۰ سال، پارچه و چرم‌نوشته‌های مختلف، گِل مُهرها و ابزارهای چوبی گوناگون و اسنادی که در کاوش‌های غیرمجاز غارت و از ایران خارج شده‌اند.
ماجرای غار هستیجان و اتفاقاتی که برای آن افتاده از این قرار است که چند سال پیش نیما آصفی دانشجوی دکترای زبان‌های باستانی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگر میهمان در دانشگاه لیدن هلند به دنبال یک تحقیق، متوجه وجود آثاری در غار هستیجان می‌شود. تحقیقات او و یافته‌هایی که به آن‌ها رسیده بود، کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی را بر آن داشت تا به سراغ این غار بروند.
بنا به اعلام کارشناسان میراث فرهنگی، غارت آثار غار هستیجان تقریباً از ۷۰ سال پیش آغاز شده و بسیاری از اسناد و چرم‌نوشته‌های این غار از دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی سر درآورده‌اند، به طوری که با آغاز کاوش‌های باستان‌شناسان، آن‌ها با وضعیت اسفباری در داخل این غار مواجه می‌شوند.
توسعه زمین‌های کشاورزی؛ عامل خسارت
رئیس موزه ملی ایران یکی از اصلی‌ترین خسارت‌های جبران‌ناپذیر به محوطه‌های باستانی همچون غار هستیجان را توسعه زمین‌های کشاورزی دانسته و پیشنهاد می‌دهد فهرست میراث در خطر ایران تهیه و حتماً برای آن اعتبار و بودجه تعیین شود.
جبرئیل نوکنده می‌گوید: نامه ساسانی مکشوفه در غار هستیجان ارزش‌های فرهنگی و تاریخی بی‌نظیری دارد.
۷۰سال حفاری غیرمجاز در غار
عضو هیئت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی و سرپرست تیم کاوش غار هستیجان نیز با بیان اینکه متأسفانه بخشی از اسناد این غار به خارج از کشور رفته است، تصریح می‌کند: در مدت کاوش این غار، با افراد مختلفی صحبت کردم که مشخص شد این غار سالیان سال کاوش شده و حتی گروهی، اسناد آن را به کاشان و اصفهان برده و فروخته‌اند.
محمدرضا نعمتی می‌گوید: بر اساس تاریخی که روی بدنه غار حک شده، حدود ۷۰ سال حفاری غیرمجاز صورت گرفته و عجیب است که با این حجم حفاری و با وجود قدمت هفتاد ساله این غار، هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است.
سرپرست تیم کاوش غار هستیجان اظهار می‌کند: شاید مهم‌ترین اثر کشف شده از این غار، پوست‌نوشته‌ای باشد که به اواخر دوره ساسانی باز می‌گردد و حکایت از نامه خصوصی یک برادر به خواهرش دارد که در منطقه‌ای میان قم و کاشان نوشته شده و جزو اسنادی است که پس از غارت و خروج از ایران، هم‌اکنون در کتابخانه بنکرافت در برکلی کالیفرنیا نگهداری می‌شود.
ثبت در فهرست ثبت ملی
اما نعمتی درباره سایر یافته‌های این غار چنین می‌گوید: اشیای کشف شده در این غار همگی منحصر به فرد هستند؛ اما دو شئ خاص‌تر از بقیه‌اند؛ یکی پلمب سُربی یا همان سیم و سرب امروزی که کشف فعلی نشان می‌دهد نخستین نمونه آن مربوط به اواخر دوره ساسانی است و دیگری، یک قلم‌نی که تاریخ استفاده از آن با کشف فعلی جابه‌جا شد؛ چرا که تا پیش از این کشف، قدمت قلم‌نی به دوره صفوی بازمی‌گشت؛ اما حالا می‌توانیم با قطعیت بگوییم قلم‌نی قدمت ساسانی دارد و به هزار و ۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد.
وی ادامه می‌دهد: این غار در وهله نخست نیاز به حفاظت برای جلوگیری از غارت دوباره و همچنین قرار گرفتن در فهرست ثبت ملی برای حفاظت بیشتر دارد و در مراحل بعدی حفاظت و مرمت پارچه‌ها و چرم‌نوشته‌ها باید در اولویت قرار بگیرد و تلاش شود چرم‌نوشته‌ها و پارچه‌نوشته‌ها از سایر موزه‌ها و دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی به ایران بازگردانده شوند.
ضرورت حفاظت از میراث تاریخی
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی نیز با بیان اینکه بیش از ۷۰ سال است حفاران غیرمجاز در غار هستیجان دلیجان حفاری می‌کنند و اشیای این غار را غارت کرده و به خارج از کشور انتقال می‌دهند، می‌گوید: ما تازه متوجه شده‌ایم که این غار یکی از ثروت‌های عظیم باستان‌شناسی استان مرکزی است.
محمود مرادی نراقی ادامه می‌دهد: بزرگ‌ترین رسالت ما در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی این است که مباحث علمی را در ذهن مدیران و برنامه‌ریزان استان شکل بدهیم که در سبد استان چقدر ثروت نهفته است و از آن اطلاع نداریم.وی اظهار می‌کند: اسنادی که در این غار کشف شده مربوط به هزار و ۴۰۰ سال پیش است که ایران به سمت اسلامی شدن پیش می‌رود و حرکت ساسانی‌ها از ایران برچیده می‌شود و بخش زیادی از اسناد فلات مرکزی در این غار بود. هم‌اکنون برنامه منسجمی برای حفاظت از این غار و کاوش‌ها وجود دارد.
مرادی نراقی تصریح می‌کند: غار هستیجان که به ظاهر حفره‌ای در دل کوه بوده و الان طرحی از خاک است، در آینده می‌تواند از مهم‌ترین مراکز گردشگری ما باشد و حتی قادراست از غار چهار نخجیر، گردشگر بیشتری به خود جذب کند.وی ادامه می‌دهد: در جای‌جای استان مرکزی مانند تفرش، خمین و کمیجان غارهای زیادی وجود دارد و به نوعی استان مرکزی استان غارهاست؛ اما کسی به این ظرفیت‌ها توجه نداشته است.
ماجرای غار هستیجان و اتفاقاتی که برای آن افتاده از این قرار است که چند سال پیش نیما آصفی دانشجوی دکترای زبان‌های باستانی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگر میهمان در دانشگاه لیدن هلند به دنبال یک تحقیق، متوجه وجود آثاری در غار هستیجان می‌شود. تحقیقات او و یافته‌هایی که به آن‌ها رسیده بود، کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی را بر آن داشت تا به سراغ این غار بروند.
بنا به اعلام کارشناسان میراث فرهنگی، غارت آثار غار هستیجان تقریباً از ۷۰ سال پیش آغاز شده و بسیاری از اسناد و چرم‌نوشته‌های این غار از دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی سر درآورده‌اند، به طوری که با آغاز کاوش‌های باستان‌شناسان، آن‌ها با وضعیت اسفباری در داخل این غار مواجه می‌شوند.
توسعه زمین‌های کشاورزی؛ عامل خسارت
رئیس موزه ملی ایران یکی از اصلی‌ترین خسارت‌های جبران‌ناپذیر به محوطه‌های باستانی همچون غار هستیجان را توسعه زمین‌های کشاورزی دانسته و پیشنهاد می‌دهد فهرست میراث در خطر ایران تهیه و حتماً برای آن اعتبار و بودجه تعیین شود.
جبرئیل نوکنده می‌گوید: نامه ساسانی مکشوفه در غار هستیجان ارزش‌های فرهنگی و تاریخی بی‌نظیری دارد.
۷۰سال حفاری غیرمجاز در غار
عضو هیئت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی و سرپرست تیم کاوش غار هستیجان نیز با بیان اینکه متأسفانه بخشی از اسناد این غار به خارج از کشور رفته است، تصریح می‌کند: در مدت کاوش این غار، با افراد مختلفی صحبت کردم که مشخص شد این غار سالیان سال کاوش شده و حتی گروهی، اسناد آن را به کاشان و اصفهان برده و فروخته‌اند.
محمدرضا نعمتی می‌گوید: بر اساس تاریخی که روی بدنه غار حک شده، حدود ۷۰ سال حفاری غیرمجاز صورت گرفته و عجیب است که با این حجم حفاری و با وجود قدمت هفتاد ساله این غار، هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است.
سرپرست تیم کاوش غار هستیجان اظهار می‌کند: شاید مهم‌ترین اثر کشف شده از این غار، پوست‌نوشته‌ای باشد که به اواخر دوره ساسانی باز می‌گردد و حکایت از نامه خصوصی یک برادر به خواهرش دارد که در منطقه‌ای میان قم و کاشان نوشته شده و جزو اسنادی است که پس از غارت و خروج از ایران، هم‌اکنون در کتابخانه بنکرافت در برکلی کالیفرنیا نگهداری می‌شود.
ثبت در فهرست ثبت ملی
اما نعمتی درباره سایر یافته‌های این غار چنین می‌گوید: اشیای کشف شده در این غار همگی منحصر به فرد هستند؛ اما دو شئ خاص‌تر از بقیه‌اند؛ یکی پلمب سُربی یا همان سیم و سرب امروزی که کشف فعلی نشان می‌دهد نخستین نمونه آن مربوط به اواخر دوره ساسانی است و دیگری، یک قلم‌نی که تاریخ استفاده از آن با کشف فعلی جابه‌جا شد؛ چرا که تا پیش از این کشف، قدمت قلم‌نی به دوره صفوی بازمی‌گشت؛ اما حالا می‌توانیم با قطعیت بگوییم قلم‌نی قدمت ساسانی دارد و به هزار و ۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد.
وی ادامه می‌دهد: این غار در وهله نخست نیاز به حفاظت برای جلوگیری از غارت دوباره و همچنین قرار گرفتن در فهرست ثبت ملی برای حفاظت بیشتر دارد و در مراحل بعدی حفاظت و مرمت پارچه‌ها و چرم‌نوشته‌ها باید در اولویت قرار بگیرد و تلاش شود چرم‌نوشته‌ها و پارچه‌نوشته‌ها از سایر موزه‌ها و دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی به ایران بازگردانده شوند.
ضرورت حفاظت از میراث تاریخی
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی نیز با بیان اینکه بیش از ۷۰ سال است حفاران غیرمجاز در غار هستیجان دلیجان حفاری می‌کنند و اشیای این غار را غارت کرده و به خارج از کشور انتقال می‌دهند، می‌گوید: ما تازه متوجه شده‌ایم که این غار یکی از ثروت‌های عظیم باستان‌شناسی استان مرکزی است.
محمود مرادی نراقی ادامه می‌دهد: بزرگ‌ترین رسالت ما در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی این است که مباحث علمی را در ذهن مدیران و برنامه‌ریزان استان شکل بدهیم که در سبد استان چقدر ثروت نهفته است و از آن اطلاع نداریم.وی اظهار می‌کند: اسنادی که در این غار کشف شده مربوط به هزار و ۴۰۰ سال پیش است که ایران به سمت اسلامی شدن پیش می‌رود و حرکت ساسانی‌ها از ایران برچیده می‌شود و بخش زیادی از اسناد فلات مرکزی در این غار بود. هم‌اکنون برنامه منسجمی برای حفاظت از این غار و کاوش‌ها وجود دارد.
مرادی نراقی تصریح می‌کند: غار هستیجان که به ظاهر حفره‌ای در دل کوه بوده و الان طرحی از خاک است، در آینده می‌تواند از مهم‌ترین مراکز گردشگری ما باشد و حتی قادراست از غار چهار نخجیر، گردشگر بیشتری به خود جذب کند.وی ادامه می‌دهد: در جای‌جای استان مرکزی مانند تفرش، خمین و کمیجان غارهای زیادی وجود دارد و به نوعی استان مرکزی استان غارهاست؛ اما کسی به این ظرفیت‌ها توجه نداشته است.
نظر شما