آیت‌الله هاشمی علیا ابتدا تفاوت بین عُجب و تکبّر را خاطرنشان کرد و گفت: عجب یعنی، خودپسندی، خودبینی و خودخواهی که نتیجه آن تکبّر است. اگر در تعالیم دین اسلام، دستوراتی از این قبیل وارد شده است که در سلام کردن بر دیگران پیشی بگیرید و خضوع کنید، برای دوری از همین رذیله اخلاقی است.
ایشان در ادامه هفت امر را به عنوان اسباب خودپسندی و تکبّر که دو مورد آن اخروی و دینی و مابقی دنیوی است، برشمرد. امور دنیوی عبارتند از: 1. زیبایی؛ 2. قوّت و مقام؛ 3. کثرت انصار و اقوام؛ 4. مال و ثروت؛ 5. حسب و نسب. امور اخروی و دینی عبارت است از: علم و عمل. علم امری الهی است، اما اگر عالمی در این مسیر، تزکیه نفس نشده باشد، دچار عجب و تکبّر می‌شود. در مورد عمل، یعنی اهل عبادت و ذکر دائمی بودن نیز همین‌طور است. اگر خودسازی نباشد، همین عبادت می‌تواند سبب تکبّر انسان شود، هم در دنیا و هم در آخرت. عالم و عابد متکبّر در قیامت از خدا توقّع دیگری دارند و نمی‌دانند 70 گناه از غیر عالم و عابد بخشیده می‌شود ولی گناهان آن‌ها آمرزیده نمی‌شود. بنابراین هر عابد و عالمی در قیامت جایگاه ندارد.
این استاد اخلاق امور دنیوی را به طور کلی اموری توهّمی و فانی عنوان کرد که هیچ کدام قابل تفاخر نیستند. وی به طور خاص به حسب و نسب اشاره کرده و افزود: طبق روایات، حسب و نسب واقعی عبارت است از خضوع و خشوع و تواضع انسان، نه شرافت و بزرگی اجداد او. مثلاً در روایتی از امام سجاد(ع) آمده است: «لاَ حَسَبَ لِقُرَشِیٍّ وَ لاَ عَرَبِیٍّ إِلاَّ بِتَوَاضُعٍ؛ هیچ افتخاری برای فرد قرشی و یا عرب نیست، مگر به فروتنی.» (بحارالأنوار، ج 67، ص288). اگر انسانی از شرافت و بزرگی هم برخوردار باشد، زکات بزرگواری او تواضع و مقدّم داشتن دیگران بر خود است. درست مانند رئیس جمهور شهیدی که تمام صفات پسندیده ذکر شده در او جمع بود و تمام افرادی که با او ارتباط داشتند از تواضع وی می‌گفتند. شیعه حقیقی علی(ع) بودن و حسب واقعی داشتن، تنها برای انسان متواضع است.