به نقل از الجزیره، در مراسمی شاد در روستای تمسولت در استان تارودانت در میان کوه‌های اطلس در مراکش، سناء و سلوی دو دختر حافظ قرآن جوایز خود را به خاطر کسب رتبه‌های برتر در حفظ قرآن کریم دریافت می‌کنند.
آنها در حالی که لوح چوبی خود را که مزین به آیاتی از قرآن کریم بود و به نشانه یک واقعه بزرگ و شاد با تاج گل تزئین شده به همراه داشتند، بسیار شاد بودند.
سلوی و سناء دو دختر از میان ۳۰ حافظی هستند که امسال حفظ قرآن را به پایان رساندند و در مراسم سنتی معروف به «تامغرا نلقران» (عروسی قرآن) در میان قرآن‌آموزان مدرسه دارالفقیهه، مدرسه قدیمی خاص آموزش دختران برگزیده شدند.
مدارس قرآنی، محل آموزش علوم دینی و مهارت‌های زندگی
سلوی أیت هدی (۱۴ ساله) با شادی زیادی که در صدایش پیدا بود به الجزیره گفت که آنچه امروز به دست آورده به لطف تلاش معلمان مدرسه و خانواده‌اش بود و جایزه خود را که یک سفر عمره است به پاس تشویق‌ها و فداکاری پدر و مادرش به آنها هدیه می‌کند.
ساره أخرزی (۱۵ ساله) با صدایی سرشار از شور و شوق، همین احساس شکرگزاری را ابراز کرد و افزود حفظ ۶۰ حزب کامل برای یک دختر مراکشی مایه مباهات و احساس شادی و نشاط او غیر قابل توصیف است.
مدرسه الفقیهه به دخترانی که به دلیل دوری مدارس دولتی امید خود را به ادامه تحصیل از دست داده‌اند، زندگی جدیدی می‌بخشد. این مدرسه یکی از صدها مکتب قدیمی است که در سراسر مراکش فعال است و رسالت علمی و معنوی خود را انجام می‌دهد.
ناصر أیت بونصر، مدیر مدرسه می‌گوید که این روستا دارای مدرسه پسرانه به اسم تمسولت است که پدرش در سال ۱۹۷۶ آن را تأسیس کرد و مدرسه الفقیهه که شخصاً در سال ۲۰۲۰ تأسیس کرد و یک مدرسه مستقل است، سرپناه و غذا در اختیار دختران دانش‌آموز قرار می‌دهد. این مدرسه به حفظ قرآن کریم و تدریس بقیه علوم دینی اکتفا نمی‌کند، بلکه سلوی و ساره و همکلاسی‌هایشان که از مناطق دور و نزدیک به این مدرسه آمده‌اند، همزمان در زمینه آشپزی، خیاطی و همچنین ورزش و زبان‌های خارجی نیز آموزش می‌بینند که آنها را برای ورود به زندگی خانوادگی و اجتماعی آماده می‌کند. این دو دختر پس از گذراندن ۵ سال از عمر خود برای حفظ قرآن کریم، امیدوارند به مسیر تحصیلی خود ادامه دهند تا به دانشگاه راه یابند و مدرک لیسانس بگیرند و سپس مراحل بالاتر تا کسب فوق لیسانس و دکترا را طی کنند.
روش خاص مدارس قرآنی مراکش
مدرسه ساره متکی به روشی متمایز در حفظ قرآن کریم است که با در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی در سرعت عمل، همچنان کارایی خود را در فارغ‌التحصیل شدن گروه‌های حافظان دختر و پسر و حتی کسب رتبه‌های برتر در مسابقات ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد.
ابراهیم الفاطمی، معلم قرآن این مدرسه توضیح می‌دهد که این روش، قرآن را از بدو ورود دانش‌آموزان به کتاب مورد علاقه آنها تبدیل می‌کند و آموزش کودکان با همکاری والدین به ثمر می‌رسد و متکی بر تمرین تدریجی در نوشتن حروف و کلمات و شروع با حفظ سوره‌های کوتاه است.
در ابتدا قرآن‌آموزان آنچه را که به آن «الأنصاص» (اجزاء ساده) می‌گویند، یاد می‌گیرند تا شباهت‌های کلمات و حروف را تشخیص دهند. همچنین نگارش قرآن بر روی لوح‌ها و قرائت آن نزد استاد در آخر روز راهی برای تثبیت حفظ است که در کنار گوش دادن و پس دادن درس به طور روزانه و امتحان هفتگی برای محفوظات جدید به صورت دقیق به یادگیری آنها کمک می‌کند.
الفاطمی می‌افزاید که در غیاب استاد غالباً برخی از شاگردان بزرگتر آموزش را پی می‌گیرند و خطبه نماز جمعه را ایراد می‌کنند و حتی کوچکترها را مدیریت می‌کنند تا آنها را در مسیر درست قرار دهند.
ساره و همکلاسی‌هایش در مدرسه الفقیهه تحت یک برنامه آموزشی متمایز قراردارند که از قبل از طلوع فجر تا عصر برگزار می‌شود. این برنامه شامل اقامه نماز اول وقت و دوره ای استراحت و سرگرمی است که تحت نظر مربی انجام می‌شود.
الفاطمی توضیح می‌دهد که حافظان با روش «تغودین» که عبارت است از خواندن آیات حک شده بر روی لوح همزمان با حرکت بدن در حالت نشسته به جلو و عقب برای تثبیت آنچه به ذهن سپرده شده است قرآن را حفظ می‌کنند. پس از صرف صبحانه ارائه حفظیات به روش موسوم به «الاسوار» (مرور محفوظات به صورت گروهی) انجام می‌شود.
در حالی که زمان بعد از نماز ظهر به حفظ متون دینی (ابن عاشر، الاجرومیه، البرده، الهمزیه، تحفة الاطفال..) اختصاص دارد. سپس الواح بعد از نماز عصر مجدداً مرور می‌شوند و سپس جلسه عصر برای مرور، صرف و نحو و دروس تجوید اختصاص می‌یابد.
تاریخچه مدارس سنتی مراکش
عبدالرحیم مفکیر، محقق اسلامی مراکشی می‌گوید که برنامه مدارس قدیمی از رویکرد تاریخی و عمیق در پایبندی به مبانی و معارف دینی و همراه با آموزش علوم مدرن حکایت دارد.
مهدی بن محمد السعیدی، استاد دانشگاه مراکشی می‌گوید که تأسیس مدارس قدیمی با ورود اسلام و گسترش آن در مراکش همزمان است. بین آموزش عمومی که هدف آن آموزش عقاید، عبادات، معاملات و رفتار اسلامی است و آموزش تخصصی که معطوف به تربیت فقها، علما و تقویت دانش شرعی در شاخه‌ها و تخصص‌های مختلف آن است تفاوت وجود دارد.
همچنین منیر اقصبی، محقق اسلامی گفت که سلسله مرابطین اولین مدارس مراکش را در شهر فاس از جمله مدرسه الصابرین که در منابع تاریخی ذکر شده است به همراه تعداد زیادی از مساجد ساختند در حالی که در پایان قرن دوازدهم بعد از میلاد، موحدون مدرسه دیگری را در سبته تأسیس کردند.
در دوران مرینیان، مشهورترین و بزرگترین مدارس در فاس، مکناس، سلا، طنجه، سبته، اغمات، مراکش، تازه و تلمسان ساخته شد که تعداد آنها به ۳۵ مدرسه رسید که ۱۰ مدرسه در پایتخت آنها، یعنی فاس بود. اقصبی می‌افزاید: مدرسه شراطین که توسط مولی الرشید در سال ۱۶۶۶ تأسیس شد، بزرگترین مدرسه در مراکش است که دارای ۱۲۶ اتاق است.
اقصبی تأکید می‌کند که مدارس تاریخی به منظور احیای مکتب مالکی، تحکیم آن، اعاده احترام به علما و رهبران آن، آموزش علوم اسلامی و دقیق، اسکان دانشجویان خارجی و تربیت قضات، وعاظ و فعالان دفاتر اسناد رسمی ایجاد شده است. وی می‌افزاید: علوم قرآن، قرائت، حدیث، فقه و شریعت اسلامی جایگاه ممتازی در مکاتب داشت و آموزش صرف و نحو، بلاغت و بیان در آنجا رواج داشت.
جایگاه مهم مکتب‌خانه‌ها در آموزش دینی مردم مراکش
مراکشی‌ها ارزش‌های عدالت، حقیقت، آزادی، استقلال و خودسازی را در آموزه توحید یافتند و مکاتب قدیمی به تحکیم دینداری در مراکش کمک کردند، نخبگان علمی را پرورش دادند و به افزایش دانش عمومی مردم در مورد دین خود و فراگیری زبان عربی کمک زیادی کردند.
خانواده‌های مراکشی به فرستادن فرزندانشان نزد فقیه و عالم دینی برای یادگیری اصول دین و حفظ قرآن کریم از زمان کودکی اهتمام دارند و مکتب‌خانه‌ها در این کشور همیشه نقش مهمی در آموزش قرآن به چندین نسل داشته‌اند. ۶۸ درصد از کل حافظان قرآن در مراکش از روستاها و مناطق روستایی هستند که نشان دهنده نقش مهم این جوامع در گسترش فرهنگ اسلامی و آموزش قرآن است.
پادشاهی مراکش با برخورداری از تعداد زیادی مراکز حفظ قرآن متمایز است. تعداد این مراکز از ۳۰ هزار واحد فراتر رفته است که نشان دهنده برتری قابل توجه این کشور در این زمینه نسبت به سایر کشورهای اسلامی آفریقا است. اکثر حافظان کتاب خدا در مراکش از مناطقی هستند که زبان مادری آنها آمازیغ است.
مسابقات و جشنواره‌های سالانه در مراکش در طول سال به آموزش روخوانی و حفظ قرآن کریم و تجلیل از حافظان کتاب خدا برگزار می‌شود که به تقویت روحیه رقابت مثبت و ایجاد انگیزه جوانان در پیوستن به جمع حافظان قرآن کمک می‌کند.
یکی از مشهورترین مناطق مراکش در زمینه حفظ قرآن کریم، منطقه تمسولت است که حدود ۵۰ کیلومتر با شهر تارودانت فاصله دارد. در این منطقه از حافظان قرآن با مراسم خاص مذهبی و فرهنگی تجلیل می‌شود.
رتبه اول مراکش در جهان از نظر تعداد حافظان قرآن، گواهی قوی بر روحیه دینی ریشه‌دار و پایبندی مردم مراکش به آموزه‌های اسلام و علاقه آنها به آموزش معارف دینی در نقاط مختلف کشور است.
نظر شما