به طور کلی زندان ترمیمی به‌دنبال استفاده از ابزارها و راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار جرم، اداره امور زندان به شیوه‌های مشارکتی و مداخله فرد زندانی در موضوع است، کاهش ارتکاب جرم و کاهش بازگشت مجدد مددجویان به زندان از اهداف مشترک طرح زندان اجتماع محور و زندان ترمیمی است و ایجاد امنیت پایدار و جامعه پذیری مجدد مجرمان، کاهش هزینه‌های زندان و همچنین کاهش آسیب‌های اجتماعی را در پی خواهد داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی هادی، زندان ترمیمی را ایده پژوهشگاه در سال ۱۴۰۲ عنوان کرد و گفت: هدف اصلی این ایده، کمک به اصلاح فرد با آموزش‌های مهارتی و ایجاد مصالحه فرد زندانی با افرادی است که از او متضرر شده‌اند. همچنین بر جبران خسارت با درنظر گرفتن سرنوشت اجتماعی بزهکار، مصلحت جامعه و جلوگیری از تکرار جرم متمرکز است.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه گفت: ایده زندان ترمیمی، اقدام مشترک پژوهشگاه با سازمان زندان‌ها بوده و با تشکیل گروه‌های مطالعاتی در چند استان از جمله استان‌های خراسان رضوی، یزد، فارس و گیلان این ایده در حال اجراست تا راهکارهای مناسب برای اصلاح رفتار مجرم و نیز کاهش آسیب به هر دو گروه بزهکار و بزه دیده شناسایی شود.

به گفته وی در زندان ترمیمی، سمن‌ها، مشاوران و مددکاران نیز مشارکت داشته که می‌تواند در کنار کارکردهای قبلی زندان، به اصلاح، درمان، جلوگیری از تکرار جرم و اثربخشی فرایند زندان کمک کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین هادی افزود: زندان ترمیمی به‌دنبال استفاده از ابزارها و راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار جرم، اداره امور زندان به شیوه‌های مشارکتی و مداخله فرد زندانی در موضوع است تا خود فرد در جبران خسارت پیش‌قدم شود.

وی با بیان این که عدالت ترمیمی، رویکردی برای ترمیم وضعیت فرد آسیب دیده از جرم و شناسایی علت‌های وقوع بزه با هدف اصلاح آن و تعیین سهم جامعه در وقوع جرم و ترمیم اجتماعی آن است، اظهار کرد: با اجرای این ایده، حس مسئولیت پذیری بزهکار تقویت شده و درک بهتری از صدمه ایجاد کرده پیدا می‌کند. همچنین با بهره‌مندی از اقدامات جایگزین و ترمیم آسیب ها، از گسست اجتماعی بزهکار و قربانی شدن مجدد او پیشگیری می‌کند.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه، تأکید آموزه‌های مذهبی بر صلح، دوستی، گذشت، برادری، همبستگی و پرهیز از انتقام و کیفرگرایی را از ریشه‌های عدالت ترمیمی برشمرد و گفت: نظام اسلامی با رویکرد اجرای عدالت در جامعه، زمینه تحقق طرح عدالت ترمیمی و همچنین زندان ترمیمی را هموارتر کرده است. در احکام اسلامی، سخت‌ترین مجازات‌ها در آخرین مرتبه قرار دارد و به عفو، توبه و اصلاح ذات البین تاکید شده است.

وی گفت: عدالت ترمیمی، پیش از آنکه جرم را نقض قانون بداند، آن را تعرض به مناسبات انسانی دانسته و در پی معرفی روش‌های جدید برای روند دادرسی کیفری و اجرای کیفر مبتنی بر حقوق فرد مجرم، جامعه و اصلاح و ترمیم آسیب وارده بر فرد بزه دیده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین هادی، بازنگری در برنامه‌های اصلاح و درمان، ارتقای کیفیت دسترسی زندانیان به دادرسی‌های الکترونیک، آموزش الگوهای میانجیگری به زندانیان و زندانبانان، بازپذیری اجتماعی محکومان پس از خروج از زندان و توسعه برنامه‌های آموزشی مبتنی بر رشد خودآگاهی را از جمله رهیافت‌های پژوهش زندان ترمیمی عنوان کرد.

رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با اشاره به این که اگر جرم به اختلاف بین افراد تعبیر شود، قابلیت میانجیگری دارد، اظهار کرد: توجه دانشگاه‌ها به تربیت قاضی و وکیل با رویکرد مصالحه و توافق، کمک زیادی به ایجاد آرامش و امنیت در جامعه خواهد کرد.