تورم یکی از مهم‌ترین مشکلات است که سال‌هاست که کشور درگیر آن است. از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ تورم سالانه کشور همواره بالای ۴۰ درصد بوده و در این مدت قیمت کالاها و خدمات چندبرابر شده‌است. اما علت این تورم چیست و چرا دولت‌ها توفیق چندانی در کنترل آن نداشته‌اند؟
دلایل اصلی ایجاد تورم را می‌توان به صورت زیر در نظر گرفت:
- تورم فشار تقاضا
- تورم فشار عرضه
- تورم انتظاری
تورم فشار تقاضا:
منظور از تورم فشار تقاضا افزایش تقاضای کالاها و خدمات توسط مردم و افزایش قیمت به تبع آن است. با این توصیف افزایش رشد نقدینگی مهم‌ترین عامل ایجاد چنین تورمی می‌باشد. اما نقدینگی چگونه رشد می‌کند و راهکار آن چیست؟
مهم‌ترین عامل ایجاد نقدینگی خلق پول بانکی است. بانک‌ها با پرداخت تسهیلات، خلق پول می‌کنند و نقدینگی را رشد می‌دهند. طبیعی است در صورتی می‌توان رشد نقدینگی از این مسیر را کنترل کرد که از خلق بی ضابطه‌ی نقدینگی توسط بانک‌ها جلوگیری شود و خلق پول آن‌ها ضابطه مند شود.
تورم فشار عرضه:
افزایش قیمت کالا و خدمات خود باعث ایجاد تورم می‌شود. علی الخصوص در این زمینه افزایش قیمت زمین و مسکن و به تبع آن اجاره بها و همچنین افزایش قیمت ارز و دستمزد تاثیرگذارترند. طبیعتا در این گونه موارد باید با افزایش عرضه و تولید، این تورم را کنترل کرد.
تورم انتظاری:
وقتی انتظارات فعالان اقتصادی در جهت افزایش قیمت کالایی خاص باشد قیمت آن کالا افزایش خواهد یافت. البته این افزایش قیمت یا از مسیر افزایش تقاضا برای آن کالا رخ می‌دهد یا کاهش عرضه. در چنین شرایطی باید چشم انداز ثبات‌بخشی ایجاد کرد تا انتظارات تورمی کنترل شود.
تورم اقتصاد ایران در چند سال اخیر ترکیبی از موارد فوق را در بر می‌گیرد بنابراین تکیه‌ی صرف بر کنترل رشد نقدینگی راهگشا نخواهد بود و حتی شاید اثرات تخریبی هم داشته باشد.
یکی از مواردی که در چنین شرایطی باید به آن توجه کرد ساخت مسکن است. ساخت مسکن از چند جهت بر کنترل تورم موثر است.
نخست آنکه رونق ساخت و ساز مسکن با جذب نقدینگی سرگردان، بخشی از نقدینگی که امکان ایجاد تلاطم در بازارهای ارز و مسکن را دارد به بخش تولید هدایت می‌کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت در رابطه‌ی مقداری پول، با ساخت مسکن تولید ناخالص(Y) افزایش یافته و قیمت(P) کاهش خواهد یافت. M*V=P*Y. یعنی مسکن دارایی قابل مبادله در اقتصاد را افزایش می‌دهد.
همچنین افزایش ساخت مسکن منجر به کاهش تورم اجاره بها شده و قیمت تمام شده‌ی کالا و خدمات را کاهش خواهد داد.
از طرف دیگر مسکن نقش لنگر تورمی در نگاه فعالان اقتصادی دارد و در صورتی که قیمت آن ثبات داشته‌باشد، انتظارات تورمی افراد نیز تعدیل شده و کنترل می‌شود.
بنابراین ساخت مسکن از هر ۳ جهت به کنترل تورم کمک می‌کند و در شرایط تورمی کنونی اگر دولت به دنبال کاهش تورم هست ضروری است ساخت مسکن را در اولویت خود قرار دهد.
نظر شما