به گزارش قدس آنلاین، از گذشته تاکنون، در میان ملت‌ها به خصوص مردمان آسیایی، موسیقی و ادبیات در اجرای آیین‌های دینی از چنان نقش و اهمیتی برخوردار است که در گذشته هیچ آیینی بدون موسیقی یا ادبیاتِ مخصوص به خود به اجرا در نمی‌آمد، به همین دلیل است که در میان این ملل، موسیقی دینی و آیینی مهم‌ترین بخش هنر و موسیقی بوده است. پس از ظهور اسلام موسیقی اسلامی نیز به تبع آن ظهور کرد. موسیقی اسلامی بخش وسیعی از موسیقی ایرانی را می‌پوشاند که شامل موسیقی عاشورایی ،تعزیه‌ای و عبادی است. موسیقی عاشورایی شکل‌ها و انواع مختلفی دارد که تعزیه، منقبت‌خوانی، نوحه‌خوانی، نعت‌خوانی، روضه‌خوانی، پرده‌خوانی، شمایل خوانی و مداحی رایج‌ترین آنها هستند. هر کدام از این موسیقی‌های مذهبی در دوره‌های مختلف علاقه‌مندان زیادی داشته‌اند که شاید در دوره فعلی، تعزیه، نوحه، مداحی و روضه‌خوانی بیشتر از بقیه رایج باشد. در این بین چیزی که مشخص است و اهمیت ویژه‌ای دارد، این است که موسیقی محرم به عنوان بخش جدایی ناپذیر موسیقی سنتی ایران نقش به سزایی در مراسم سوگواری عاشورا دارد.همچنین تراژدی کربلا از چنان اهمیت و اعتباری برخوردار است که آیین‌ها و موسیقی‌های عاشورایی را می‌توان از برجسته‌ترین نمونه‌های موسیقی دینی در ایران به حساب آورد. در ادامه به معرفی آلبوم‌های موسیقی می‌پردازیم که شعر و آهنگشان بر مدار محرم و عاشورا می‌گردد. در این گزارش قدیمی ترین قطعه موسیقی با نام «نی‌نوا» مربوط به سال 61 و جدیدترین آن با نام «ساقی سرمست» و «اهل ماتم» مربوط به سال 91 است.
1.ساقی سرمست
آلبوم «ساقی سرمست»، با آهنگسازی آریا عظیمی‌نژاد و آواز شگفت زنده‌یاد استاد محمدعلی کریم‌خانی است که در سال 91 به بازار عرضه شد. قطعات این آلبوم را بیشتر شبکه های تلویزیونی در ایام محرم و صفر پخش می‌کنند. هر دوازده قطعه این آلبوم، در نوعی فضای فیوژن از نظر آهنگ سازی و سنتی از نظر آواز قرار گرفته؛ فضایی که ملاحت خاصی به قطعات داده است و آنها را شنیدنی می‌کند. در ساقی سرمست در کنار قطعات اصلی به زبان فارسی، قطعاتی نیز به زبان ترکی و عربی شنیده می‌شود. از جمله مشهورترین قطعات این آلبوم قطعه‌ای است که با این شعرنوحه همراه است: مستان همه افتاده و ساقی نمانده...
2. اهل ماتم
موسیقی بوشهر، از قدیمی‌ترین، متفاوت‌ترین و خاص‌ترین موسیقی های نواحی کشورمان است که با استفاده از تنوع سازها، ریتم‌ها و همگونی نواها در همه جای ایران مورد توجه قرار می‌گیرد. این موسیقی از خصلت عاشورایی برخوردار است و بخشی از آن به عزای محرم اختصاص دارد. محسن شریفیان در آلبوم اهل ماتم که در سال 1391 منتشر شد، تلاش دارد تا بخش‌هایی از تاریخ موسیقی بوشهر را در تلفیق با نواهایی عاشورایی به گوش علاقه‌مندان برساند. در این آلبوم نقش سنج و دمام که از مشهورترین آیین‌های منطقه است، به عنوان مقدمه و پیش درآمدی بر شور آیین عزاداری حسینی برجسته است. مرحوم جهانبخش کردی‌زاده، حمید گزی، مصطفی گراشی، مرحوم علی دشتی، حمزه قائدی، مرحوم باقر آرامی، غلام دوریه، سیدحسن حسینی و سیدباقر حسینی از جمله اشخاصی هستند که در این آلبوم چند اثر از آنها منتشر شده است. قطعه زیر با نام سنج و دمام یکی از قطعات معروف این آلبوم است.
3. غریبانه
آلبوم «غریبانه» با آهنگسازی «مجید رضازاده» و اجرای «غلامعلی کویتی‌پور» در سال ۱۳۸۲ منتشر شد و تبدیل به یکی از موفق‌ترین و محبوب‌ترین آلبوم‌های عاشورایی آن دهه شد. آلبوم غریبانه 2 هم در ادامه این آلبوم منتشر شد که نتوانست موفقیت آلبوم اول را کسب کند. محبوب‌ترین قطعه‌ی آلبوم یکی از محبوب‌ترین قطعات این آلبوم قطعه‌ی چنگ دل با شعر محمدعلی مجاهدی است: چنگ دل آهنگ دلکش می‌زند / ناله‌ی عشق است و آتش می‌زند... متن این آهنگ مقدمه‌ی شعری عاشورایی درباره جناب حبیب ابن مظاهر و گفتگوی عاشقانه‌ی ایشان با امام حسین (ع) است.
4. نی‌نوا
خیلی بعید است نی نوای علیزاده را نشنیده باشید؛ اثری که ضمن اینکه از ارکستراسیون غربی بهره برده، اما تک نوازی نی‌اش در دستگاه نوا و با اجرای جمشید عندلیبی یکی از بهترین تک نوازی‌های نی ایرانی است. «نی‌نوا» محصول سال 1361 است. علیزاده در مصاحبه‌ای گفته هنگام ساخت این آلبوم جدا از پیشینه‌ها و تعلقاتی که به ماجرای عاشورا داشته، متاثر از داغ شهیدان روزهای جنگ و انقلاب بوده و این اثر را با الهام از دسته‌های عزاداری، نغمه‌ها و نواهای عزای عاشورایی سال‌های کودکی‌اش ساخته است. این آلبوم یک اثر بی کلام است، اما نوای نی چنان به گوش مخاطب می‌رسد که انگار یک دنیا حرف دارد. «نی نوا» یکی از مصادیق بشنو از نی مولانا است. سازی که این بار درغم و ماتم امام حسین(ع) شکایت می‌کند.
5. مولای عشق
«مولای عشق» با آهنگسازی و تنظیم فواد حجازی و اجرای سیدعلیرضا عصار در سال 1382 منتشر شد. حجازی و عصار هر دو از ستاره‌های موسیقی پاپ در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد بودند. شعرهای این آلبوم همگی از شاعری به نام مهدی شریفی است. این آلبوم لحنی فاخر و حماسی دارد. معروف‌ترین و شاید زیباترین قطعه‌ی آلبوم، قطعه‌ی شماره پنج است که یک موسیقی باشکوه دارد و با این سطرها شروع می‌شود: ظهر خون مولا به تسبیح و نماز / در میان خیمه‌ها راز و نیاز...
6. هفتادودو
یکی از آخرین آلبوم‌های عاشورایی قابل اعتنای پاپ، آلبوم 72 (هفتادودو) با آهنگسازی و تنظیم رسول رسولی است که در سال 1389 منتشر شد و پرونده موسیقی عاشورایی دهه هشتاد را بست. این آلبوم هم باکلام و با دو زبان فارسی و عربی است، اما انرژی اصلی بر بخش عربی است. خواننده‌ی قطعه‌ی اول مرثیه‌خوان عربستانی مهدی المومن و خواننده‌ی همه‌ی قطعات دیگر و همچنین شاعر شعرهای عربی مرتضی حیدر آل کثیر خواننده‌ی ایرانی و اهل خوزستان است. این آلبوم هم از جهت تلاش برای خلق اثر در زبان عربی و مخصوصا به صورت تلفیقی و هم از جهت فضاسازی دارای بداعت و ارزشمندی است.
7. آواز سبز
آلبوم «آواز سبز» به همت احمدرضا نوری در سال 1390 پژوهش و گردآوری شده است. این آلبوم در حقیقت اثری تحقیقاتی است در مضمون عاشورا که بر اساس و پایه موسیقی اصیل ایرانی تهیه شده است. از نکات برجسته این آلبوم می‌توان به حضور اساتید شبیه خوانی ایران در آوازسبز اشاره کرد. آواز سبز قطعات «کعبه جانان» از مجلس امام حسین(ع)، «نازنین مهتاب»، «بزم آشوب» و «نغمه عشاق» از مجلس حضرت عباس(ع)، «چشم تر» از مجلس حضرت علی اکبر(ع)، «ساقی نامه» از مجلس حر و «ای مونس جان» از مجلس حضرت مسلم، به ارادتمندان موسیقی مذهبی پیشکش شده است. قطعه زیر مربوط به «کعبه جانان» از مجلس امام حسین(ع) است.
8.عطش و آتش
یکی از اثرهای محمد میرزمانی در فضای موسیقی عاشورایی، «عطش و آتش» با صدای حاج صادق آهنگران است که پیش از آلبوم «وداع» در سال 1374 منتشر شده است. این آلبوم برخلاف اثر قبلی در ژانر پاپ است و فضایش مبتنی بر فضای نوحه‌خوانی‌های قدیمی خود جناب آهنگران است. ظاهرا این اولین آلبومی است که در آن صدای یک مرثیه‌خوان را با سازهای موسیقی می‌شنویم و تجربه‌های بعدی همه متاثر از این تجربه‌اند. پاشا هنجنی (نی)، ناصر رحیمی (فلوت)، زنده یاد کامران علی آقا (ابوا)، سعید اتوت (کلارینت)، مسعود غریب نواز (هورن)، امیرفرشید رحیمیان (ترومپت)، مسعود حبیبی (دف)، علی رحیمیان، ارسلان کامکار، رضا عالمی، ابراهیم لطفی و سیاوش ظهیرالدینی (ویلون)، عماد رضا نکویی (آلتو)، کریم قربانی (ویلونسل)، علیرضا خورشیدفر (کنترباس) و سیدمحمد میرزمانی (کیبورد) نوازندگی این اثر را بر عهده داشتند. مشهورترین قطعه‌ی این آلبوم، قطعه‌ی نخست با شعر زنده‌یاد ابوالقاسم حسینجانی است: جاده و اسب مهیاست بیا تا برویم...
نظر شما