برای افرادی که به‌سلامت خود اهمیت می‌دهند بسیار مهم است که بدانند از چه سنی و بر طبق چه زمان‌بندی خود را چکاپ کنند. همه ما این گفته را قبول داریم که از قدیم گفته‌اند «پیشگیری بهتر از درمان است». این یعنی بهتر است از بیماری پیشگیری کنید تا مجبور به درمان نشوید. به همین خاطر ضروریست که معاینات منظمی طبق نظر پزشک برای خود در نظر بگیریم. به‌قول‌معروف حواسمان به خودمان باشد.

آزمایش چکاپ یک ابزار مهم پزشکی در تشخیص بیماری ها به شمار می آید. پزشکان با استفاده از آزمایش خون می توانند علائم بیماری های خاص، بررسی اثر بخش بودن دارو، بررسی کمبود های تغذیه ای فرد و سطح مواد زائد موجود در خون و کلیه مواردی که می تواند در سلامت بدن تاثیر گذار باشد را تشخیص و مورد بررسی قرار بدهند. به همین خاطر در یک ویزیت پزشکی برای آگاهی و بررسی وضعیت سلامتی یک فرد، پس از معاینه بالینی انجام آزمایش خون متداول است. اما این ذهنیت که باید حتما بیماری داشته باشیم تا به پزشک یا آزمایشگاه مراجعه کنیم کاملا غلط است؛ چرا که انجام آزمایش به موقع می تواند ابزاری برای پیشگیری از بیماری هایی باشد که ممکن است در آینده به آنها مبتلا شویم. پس انجام آزمایش های دوره ای می تواند پیش آگاهی از وضعیت فعلی و آینده بدنمان بدهد و اگر این کار به صورت منظم انجام شود می توانیم بسیاری از بیماری‌هایی که امروزه به صورت همه گیر در حال گسترش است جلوگیری کنیم.

چرا آزمایش چکاپ کامل منظم مهم است؟ 

۱-مشکلات پزشکی فعلی یا در حال ظهور با آزمایش چکاپ مشخص می‌شود.

۲-خطرهای مرتبط به سلامتی در آینده را پیش‌بینی می‌کند.

۳-شما را وادار به حفظ یک شیوه زندگی سالم می‌کند.

۴-باعث می‌شود به واکسیناسیون خود اهمیت بیشتری دهید.

آزمایش‌های مربوط به چکاپ کلی معمولاً در مراقبت‌های پزشکی معمولی شما گنجانده می‌شوند. این بدین معنی است که پزشک شما اغلب این آزمایش‌ها را زمانی انجام خواهد داد که شما برای یک وضعیت دیگر مانند سرماخوردگی یا مشکل دیگری مراجعه کرده‌اید. در این زمان نیز به شما اطلاع داده می‌شود که باید آزمایش‌های منظم چکاپ را در برنامه خود داشته باشید. گاهی این آزمایش‌ها برای آن است که شما یک اطلاعات دقیقی از سلامت بدن خود در طول زمان داشته باشید و بتوانید در صورت نیاز آن‌ها را با هم مقایسه کنید.

چک‌های بهداشتی در خانه

مراقبت از دندان: تمیز کردن منظم دندان‌ها و خوردن رژیم غذایی کم قند می‌تواند خطر پوسیدگی دندان را کاهش دهد.

رژیم غذایی: یک رژیم غذایی سالم سلامت عمومی و تندرستی شما را بهبود می‌بخشد.

فعالیت بدنی: فعالیت بدنی منظم برای سلامت روانی، قلب و استخوان‌های شما خوب است، و می‌تواند از بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کند.

افراد باید به مدت ۳۰ دقیقه تا یک ساعت فعالیت بدنی متوسط در روز داشته باشند.

روتین پوست: بررسی پوست خود، به طور منظم برای خال‌های غیر معمول و یا جوش‌ها در برنامه داشته باشید. در صورت مشاهده مورد مشکوک، حتماً با پزشک مشورت کنید.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری ریه و استخوان‌های نازک را افزایش می‌دهد.  

وزن: حفظ محدوده وزن سالم به جلوگیری از بیماری‌هایی مانند آرتروز و دیابت کمک می‌کند.

آزمایش خون

آزمایش خون یکی از مهم ترین موارد برای آزمایش چکاپ کلی بدن است. شمارش کامل سلول‌های خونی برای تعیین وضعیت سلامتی، مشخص کردن برخی از بیماری‌ها مانند کم خونی (آنمی)، مالاریا، سرطان خون و موارد دیگر توسط آزمایش خون انجام می‌شود. آزمایش چربی خون نیز بخشی از آزمایش خون است که با نمونه‌گیری مشخص خواهد شد. همچنین در خصوص آمادگی قبل از آزمایش خون می‌توانید بخوانید.

آزمایش‌های مربوط به قلب

فشار خون: اگر فشار خون شما طبیعی بوده، سن شما زیر ۴۰ سال است و هیچ سابقه خانوادگی فشار خون بالا وجود ندارد، هر دو سال یک بار فشار خون خود را چک کنید. اگر بالای ۴۰ سال دارید، فشار خونتان بالاست، یا سابقه شخصی یا خانوادگی فشار خون بالا، سکته مغزی یا حمله قلبی دارید، سالانه آن را بررسی کنید.

آزمایشات خون: سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون، از جمله موارد دیگری است که باید بررسی کنید. سطوح بالا ممکن است نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به مشکلات مختلف سلامتی از جمله بیماری قلبی باشد. اگر بالای ۴۵ سال دارید، باید هر پنج سال یک‌بار این آزمایشات خون را انجام دهید. اگر در معرض خطر بالای بیماری قلبی هستید و سابقه خانوادگی دارید، باید از سن ۴۰ سالگی هر سال آزمایش دهید.

الکتروکاردیوگرام (ECG): این یک آزمایش پزشکی غیر تهاجمی و بدون درد است که ناهنجاری‌های قلبی را با اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی تولید شده توسط قلب هنگام انقباض آن تشخیص می‌دهد.

تست‌های چاقی: اضافه وزن یک عامل خطر مهم برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت است. از پزشک خود بخواهید شاخص توده بدنی (BMI) و اندازه گیری دور کمر شما را هر دو سال یکبار بررسی کند. 

آزمایش‌های مربوط به دیابت: آزمایش‌های دیابت شامل آزمایش سطح قند خون ناشتاست که میزان گلوکز خون را پس از ناشتا (عدم غذا خوردن برای مدتی) اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً قبل از صرف صبحانه انجام می‌شود. این آزمایش با توجه به سطح خطر، باید سالانه یا هر سه سال یک بار انجام شود. 

بزرگسالان هرچند وقت یکبار باید چکاپ شوند؟

توصیه‌های مربوط به ‌دفعات معاینات معمول بر اساس سن، عوامل خطر و وضعیت سلامتی فعلی شما است. در حالی که نظرات متفاوت است، چکاپ های معمولی که پزشکان توصیه می‌کنند به شرح زیر می‌شود:

• هر ۳ سال یک‌بار اگر کمتر از ۵۰ سال سن دارید و در سلامت کامل هستید.
• سالی یک بار اگر ۵۰ ساله شده‌اید.
• اگر به بیماری‌های مزمن مانند دیابت بیماری مزمن انسدادی ریه COPD هستید برطبق نظر پزشک لازم است سلامتی شما تعداد دفعات بیشتری چک شود.

لیست آزمایش چکاپ کامل

در طول معاینه سالانه، پزشک سابقه سلامتی گذشته شما را بررسی می‌کند، همچنین سلامت فعلی شما را ارزیابی می‌کند و آزمایش‌های مناسب غربالگری را تعیین می‌کند. برای مردان و زنان، چکاپ سالانه شامل مواردی متعددی است. در صورت لزوم سابقه خانوادگی شما، لیست دارویی و آلرژی شما، سابقه آزمایش واکسیناسیون و غربالگری شما بررسی می‌شود. همچنین لیست آزمایشات کامل به شرح زیر است:

فشارخون بالا ، چاقی(بر اساس شاخص توده بدن شما) ، مصرف دخانیات، سوءمصرف الکل و مواد مخدر، افسردگی، غربالگری HIV( برای بزرگسالان ۱۵ تا ۶۵ ساله و افراد در معرض خطر بالا)، دیابت نوع ۲ (برای افرادی که دارای عوامل خطر یا سابقه خانوادگی هستند)، سی‌تی‌اسکن با دوز کم به طور سالانه( برای بزرگسالان ۵۵ تا ۸۰ ساله که در حال حاضر سیگار می‌کشند یا در ۱۵ سال گذشته سیگار کشیده‌اند).

آزمایش چربی خون که به طور کلی، عموم افراد  ضروریست از سن ۲۰ سالگی نسبت به آزمایش چربی خون خود اقدام کنند. چنانچه سطح چربی خون شما طبیعی است، هر پنج سال یک بار (از سن ۲۰ سالگی به بعد) و در صورت بالا بودن چربی خون، باید هر دو تا شش ماه، یک بار چربی خون خود را آزمایش کنید.

توصیه‌هایی که در مورد چگونگی مراجعه به پزشک برای معاینه انجام می‌شود بر اساس سن، عوامل خطر و وضعیت سلامتی فعلی شما است. درحالی‌که نظرات متفاوتی در این باره وجود دارد. معمولاً سالی یکبار در سن بالای ۵۰ سال و هر ۳ سال یکبار درصورتی‌که کمتر از ۵۰ سال دارید و از سلامت کامل برخوردار هستید، معاینه فیزیکی معمولی توصیه می‌شود. اگر بیماری مزمن دارید یا با سایر مشکلات سلامتی مواجه هستید مهم است که چند سال سن دارید، بیشتر به پزشک خود مراجعه کنید.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس