رئیس نخستین بانک شیر مادر ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز با بیان این مطلب به قدس آنلاین می گوید: یقینا بهترین شیر برای هر شیرخوار، شیر مادر است اما گاهی مادری فرزندان چند قلو دارد و شیر او کفاف نیاز بچه ها را نمی دهد در این شرایط به عنوان حمایت و جایگزین در کنار شیر مادر، از شیرهای بانک شیر نیز کمک گرفته می شود. 

دکتر محمدباقر حسینی می گوید: برای نوزادان نارس نیز به دلیل دستگاه گوارش بسیار ظریف و حساسی که دارند بهترین تغذیه، شیرمادر است چراکه شیرخشک برای این نوازدان آسیب زا و خطرناک است. نتیجه آنکه بهترین تغذیه برای این نوزادان ابتدا شیر مادر خود نوزاد و در مرحله دوم شیر تهیه شده از بانک شیر و در آخر در صورت نبود این دو، شیرهای مصنوعی یا شیرهای خشک است.

مادران اهداکننده شیر چه شرایطی باید داشته باشند؟

این فوق تخصص نوزادان توضیح می دهد: ابتدا باید مطمئن باشیم مادر اهدا کننده، شیر فرزند خود را تأمین و رشدش را فراهم کرده است به ویژه اینکه ۱۵ روز از تولد فرزندش گذشته و تغذیه او زیر سینه مادر مستقر شده است. پس از آن بررسی هایی برای اطمینان از سلامت مادر با گرفتن شرح حال، یکسری معاینات و آزمایش خون انجام می شود تا به لحاظ بیماری هایی مانند هپاتیت C و B و اچ آی وی یا دیگر بیماری هایی که ممکن است از طریق شیر مادر منتقل شود اطمینان حاصل کنیم. بنابراین پس از طی همه این مراحل چنانچه مشکلی وجود نداشته باشد نام مادر به فهرست اهداکنندگان شیر اضافه می شود.

حسینی می افزاید: پس از قرار گرفتن نام مادر در فهرست اهداکنندگان شیر، از او درخواست می شود به روش صحیح و اصولی در منزل شیر را بدوشد و در فریزر ذخیره کند و از آن به بعد نیازی به مراجعه مادر به بانک شیر نیست چراکه کارشناس بانک شیر هر دو سه روز یک بار با مادران تماس گرفته و چنانچه مادر شیر ذخیره کرده باشد راننده بانک شیر از درِ منازل شیرها را جمع آوری و تحویل بانک شیر می دهد.

چگونگی تشخیص شیر سالم

رئیس نخستین بانک شیر ایران درباره اطمینان از صحیح بودن روش ذخیره شیر توسط مادر می گوید: برای اطمینان از درستی شیوه دوشیده شدن شیر و انتقال آن به بانک شیر، ابتدا یک آزمایش باکتریولوژی روی شیر انجام و پس از آن وارد فرایند پاستوریزیشن می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز ادامه می دهد: برای انجام فرایند پاستوریزیشن، شیر سه یا چهار مادر در ظرفی مخلوط و در ظروف کوچکی پیمانه می شوند و در دستگاه پاستوریزاتور شیرمادر که به صورت تمام اتوماتیک است قرار می گیرد. با این عمل اطمینان از عدم انتقال بیماری های احتمالی از طریق شیر مادر به صد درصد می رسد. 

مهم ترین گروه دریافت کننده شیرهای اهدایی مادران

رئیس بانک شیر دانشگاه علوم پزشکی تبریز بیان می کند: نخستین و مهم ترین گروه دریافت کننده شیرهای اهدای نوزادان نارس در بخش مراقبت های ویژه نوزادان هستند که با وزن کمتر از ۱۵۰۰گرم یا زیر ۳۲ هفته متولد شده اند.

حسینی می گوید: گروه بعدی نوزادانی هستند که به طور مادرزادی، بیماری های دستگاه گوارش دارند و دستگاه گوارش آن ها به شدت حساس و ظریف است و استفاده از شیرخشک برای شان خطرآفرین است.  

لزوم راه اندازی بانک شیر

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز می گوید: در هر کشوری به طور متوسط ده درصد تولد ها، نارس است که جامعه بزرگی از کودکان را تشکیل می دهد به همین دلیل از حدود ۱۰۰سال پیش در دنیا بانک های شیر برای نجات جان نوزادان تأسیس شد.

وی می افزاید: نخستین بانک شیر در شهر وین اتریش راه اندازی شد و امروزه در مجموع ۷۵۰ بانک شیرمادر در حدود ۶۰کشور دنیا وجود دارد. در کشورهای اروپایی نیز ۲۳۰ بانک شیر وجود دارد.

حسینی به بزرگ ترین کشور دارای شبکه بانک های شیر اشاره می کند و ادامه می دهد: برزیل کشوری است که با داشتن ۲۲۰بانک شیر، بزرگ ترین کشور دارای شبکه بانک های شیر در دنیاست.

راه اندازی نخستین بانک شیر در ایران

رئیس بانک شیر دانشگاه علوم پزشکی تبریز می افزاید: کشور ما نیز برای نخستین بار در سال ۹۵ در دانشگاه علوم پزشکی تبریز در محل بیمارستان الزهرای تبریز، بانک شیر راه اندازی کردکه به تدریج شهرهای مختلف از جمله تهران، مشهد، شیراز، کرمان، یزد، کرمانشاه، زاهدان، اهواز، نیشابور، بابل، کرج و غیره نیز دارای بانک شیر شدند و در حال حاضر دارای ۱۵ بانک شیر فعال در کشور هستیم.

وظایف بانک شیر

حسینی تصریح می کند: علاوه بر آماده سازی شیر، یکی از وظایف مهم بانک های شیر آموزش شیردهی و کمک و تشویق مادرانی است که در بیمارستان هستند تا انگیزه پیدا کنند فرزند خود را با شیر مادر تغذیه کنند. علاوه بر این، چنانچه مادری در منزل مشکل شیردهی دارد بانک شیر به رفع مشکل او کمک می کند.

وی ادامه می دهد: یکی از اهداف بزرگ بانک های شیر حمایت از مادرانی است که فرزند خود را با شیر خودشان تعذیه می کنند و گام دوم حمایت از مادرانی که شیرشان کم است یا اصلا شیر ندارند و در مرحله آخر پشتیانی از نوزادان نارس به وسیله بانک شیر است.

حسینی می گوید: خوشبختانه بانک های شیر یک صنعت بومی شده در کشور است و در حال حاضر مجموعه کامل بانک شیر اعم از دستگاه های پاستوریزاتور، ماشین های ظرفشویی ویژه بانک شیر، یخچال فریزرهای ویژه، دستگاه یو وی و غیره داخل کشور تولید و در اختیار بانک های شیر قرار داده می شود.

کاهش بیماری ها و عوارض نوزادان پس از راه اندازی بانک شیر در ایران

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز می گوید: طبق بررسی های به عمل آمده تا قبل از سال ۹۵ بیماری های دستگاه گوارش نوزادان، انواع عفونت ها و نوعی بیماری چشم نوزادان نارس را تهدید می کرد اما پس از آن ثابت شد بانک های شیر توانسته اند در حفظ سلامتی و کاهش عوارض در بخش مراقبت های ویژه نوزادان نقش مهمی ایفا کنند و حتی انگیزه مادران برای شیردهی به فرزند خود بیشتر شده است.

سؤالی درباره احکام شرعی شیردهی مادر به فرزند غیر خود

 حسینی درباره احکام شرعی شیردهی تصریح می کند: همواره این سوال پیش می آید آیا ارتباط محرمیت بین مادری که به فرزند دیگری شیر می دهد برقرار می شود یا خیر؟

در واقع در رساله های علما برای ایجاد رابطه محرمیت یا برادر و خواهر رضاعی شدن بچه ها شرایط سختی در فقه شیعه وجود دارد. یکی از شرایط این است که تغذیه، مستقیما زیر سینه یک مادر  و با حداقل ۱۵ نوبت شیردهی و بدون واسطه انجام شده باشد یعنی با قاشق یا روش دیگری شیر به نوزاد خورانده نشده باشد که در این صورت محرمیت بین آن مادر و فرزند غیر خودش به وجود می آید اما در بانک شیر چنین اتفاقی نمی افتد چراکه اولا شیر مربوط به یک مادر نیست و شیر دو یا سه مادر با هم مخلوط می شود و دوم اینکه تغذیه نوزاد در بخش مراقبت های ویژه، بطور مستقیم زیر سینه مادر رخ نمی دهد بلکه شیری که از بانک شیر به بخش منتقل می شود توسط وسایلی مانند کاپ، لوله های دهانی معدی و یا قاشق به نوزاد خورانده می شود.

حسینی یادآور می شود: درباره محرمیت از طریق شیرهای بانک شیر از دفتر مقام رهبری نیز استفتا کردیم و پاسخ دادند چنانچه تغذیه مستقیما زیر سینه مادر انجام نشود محرمیت رخ نمی دهد.

وی در ادامه می گوید: در حال حاضر ایران رتبه نخست بانک شیر در منطقه خاورمیانه را داراست که امیدواریم با همکاری وزارت بهداشت، انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر و خیرین سلامت بتوانیم در سایه گسترش بانک های شیر مادر در کاهش بیماری و مرگ و میر نوزادان سهم قابل توجهی داشته باشیم.