آیت‌الله‌العظمی مظاهری در پیامی به همایش «نکوداشت علامه مجلسی؛ احیاگر حدیث شیعه و میراث اهل بیت(ع)» که روز گذشته، ۱۸ مردادماه در صداوسیمای مرکز اصفهان برگزار شد، نوشت:
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم
الحمدللّه وَ سَلامٌ عَلی عِباده الّذین اصطفی محمّد و آلِه الطیّبین الطّاهرین وَ لا سیّما بَقیة الله فِی الارضین ارواحُنا فداه.
برگزاری این نشست گرامی را که با عنوان «نکوداشت علامه مجلسی، احیاگر حدیث شیعه و میراث اهل بیت(ع)» تشکیل یافته است، به فال نیک می‌گیریم و از خداوند متعال مسئلت می‌کنیم که آن را نقطه عزیمت و آغازی برای یک حرکت و اقدام فرهنگی و علمی شایسته در راستای بازشناسی و معرفی ابعاد شخصیتی آن علامه عالی‌مقام مقرر گرداند.
بی‌تردید، جناب علامه مجلسی(قدّس سرّه الشّریف) یکی از برجسته‌ترین عالمان نام‌بردار مکتب تشیع است که نقشی اساسی در تاریخ این مکتب معرفت‌گرا و حفظ، تعمیق و گسترش معارف والای این مکتب داشته است و از این‌رو، حق عظیمی بر ذمه حوزه‌های علمیه تشیع و همه دوستداران و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) داشته و خواهد داشت. میراث عظیم علمی و عملی او، صدها سال است که چون منابع جوشان و سرشاری، همه حوزه‌های علمیه و علمای دین و پژوهشگران معارف شیعی را برخوردار کرده و عظمت کار بزرگ او چنان است که باید بی‌شک، این علامه عظیم‌القدر را یکی از نقاط ثقل اصلی انتقال شایسته معارف تابناک، انسان‌ساز و جامعه‌پرداز اهل بیت و عترت طاهره(ع) به نسل‌های بعد از خودش به‌شمار آوریم. به عبارت دیگر، علامه مجلسی(اعلی الله مقامه الشّریف) نه تنها در عصر و زمانه خود، شخصیتی علمی و اجتماعی و تحول‌گرا و تأثیرگذار بوده، بلکه در طول تاریخ تا به امروز نیز آثار و مآثر نیکو و سیره و مسیره شایسته او بر جریان تشیع سایه‌افکن و مؤثر بوده است.
در عرصه علمی و معارفی، جایگاه بی‌نظیر علامه مجلسی(قدّس سرّه) حقاً اعجاب‌انگیز است. موسوعه عظیم «بحارالانوار» با همه ویژگی‌های درخشان و قابل توجهش، فقط یکی از آثار علمی آن علامه عالی‌قدر است که البته چون خورشیدی تابان در منظومه آثار علمی مکتب تشیع می‌درخشد، گرچه با کمال تأسف باید گفت که حوزه‌های علمیه و معلمان و متعلمان و مبلغان معارف دینی، آنچنان که شایسته و بایسته است، با این دریای پرگوهر انوار قرآن و عترت، آشنایی و انس و قرابت و نزدیکی لازم را ندارند و باید برای رفع این نقیصه، تلاش هرچه بیشتری صورت پذیرد.
باری، بحارالانوار اگرچه قله آثار علامه مجلسی «قدّس سرّه» است، اما شخصیت علمی او منحصر در بحار نیست و آثار حدیثی دیگر ایشان نظیر «مرآة‌العقول» که قطعاً بهترین و کامل‌ترین شرح کافی شریف و نیز «ملاذالاخیار» که شرح تهذیب شریف است و سایر آثار این علامه بزرگ، همگی مواریث عظیم علمی گران‌بهایی است که به سرانگشت عالمانه و جهاد علمی مخلصانه ایشان فراهم آمده است.
در همین راستا، نقش بی‌بدیل و برجسته علامه مجلسی(رضوان الله تعالی علیه) در عمومی‌سازی معارف اهل بیت(ع) و تدوین آثار متعدد فارسی از «حقّ‌الیقین» در موضوع اعتقادات گرفته تا «عین‌الحیاة» در اخلاق و مواعظ و تا «حلیة‌المتّقین» در آداب و مستحبات زندگی تا «حیاة‌القلوب» و «جلاء‌العیون» در تاریخ انبیا و اولیای طاهرین(ع) و تا «زادالمعاد» و «تحفة‌الزائر» در ادعیه و زیارات و نظایر این آثار ارزشمند را باید به‌حق یک فرهنگ‌سازی اجتماعی بی‌نظیر به‌شمار آورد. ایشان که با وجود موقعیت منحصربه‌فرد و جایگاه اجتماعی و سیاسی خاص در دوره خود، هیچ‌گاه از مخالطت با مردم و نشر و ترویج معارف قرآن و عترت در میان اجتماع و حتی منبر رفتن در مسجد جامع و تفسیر قرآن گفتن برای عموم و حل اختلافات و رفع دعاوی آنان، غفلت نورزیده است، به شایستگی هرچه تمام‌تر وظیفه خطیر انتقال مکتوب تعالیم دینی برای بهره‌برداری عموم اهل ایمان را ایفا کرده و یک دوره معارف تابناک قرآن و عترت را که چراغ راه مؤمنان در عقیده و زندگی و دانش دینی است، در آثار متعدد فارسی با نثری روان ارائه فرموده است.
خدمات علامه مجلسی «قدّس سرّه» به عرصه علمی منحصر نیست. نقش ایشان در سمت شیخ‌الاسلامی حکومت وقت و بهره‌برداری شایسته از این موقعیت مهم در مقابله با انحرافات و بدعت‌های رایج و در تحکیم مبانی تشیع و در رفع ظلم و ستم حاکمان و وابستگان به آنان از مردم و جداسازی تشیع و معارف عالیه آن از خط غلو و تقصیر و مبارزه با اخباری‌گری از یک‌سو و صوفی‌گری از سوی دیگر و ده‌ها کار و اقدام و حرکت اجتماعی دیگر نیز بسیار قابل توجه و آموزنده و الگودهنده برای عالمان دینی و شایان دقت و بررسی برای پژوهشگران اجتماعی است.
و در کنار این کارنامه درخشان علمی و اجتماعی، سیره عملی شخصی و مقام والای وارستگی و تقوایی و پارسایی این علامه عالی‌مقام چنان است که به تعبیر برخی از شاگردان ایشان، همه اعمال عادی و کارهای مباح او همرنگ خلوص و اخلاص و عبادت و عبودیت حق‌تعالی را داشته است. «ذَلِکَ فَضلُ ٱللَّهِ یُؤتِیهِ مَن یَشَآءُ وَٱللَّهُ ذُو ٱلفَضلِ ٱلعَظِیمِ.»
به‌طور خلاصه باید گفت علامه مجلسی «قدّس سرّه الشّریف» مصداق بارز «عالم عامل عاقل» است و این جایگاهی است که حقاً بسیار کم‌نظیر و بی‌بدیل است و جز با مجاهدت عظیم علمی و عملی و عنایت خاصه الهی به دست نمی‌آید. آری، علامه مجلسی «قدّس سرّه» مصداق این بیان مبارکه قرآن کریم است که: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ.»
با همه این توصیفات، اما مجلسی بزرگ(رضوان الله علیه) همچنان مظلوم است و شاید اهانت‌هایی که در طول تاریخ از سوی معاندان و جاهلان به این علامه عالی‌قدر روا داشته شده، به هیچ یک از علمای بزرگ تشیع گفته نشده باشد.
حوزه‌های علمیه تشیع و همه پژوهشگران و محققان معارف قرآن و عترت باید برای رفع این ظلم تلاش و شخصیت برجسته این مرد بی‌نظیر را در ابعاد گوناگون به درستی بررسی و معرفی کنند. باید از نهاد منبر و رسانه و هنر گرفته تا جایگاه پژوهش و تحقیق و تا پایگاه حوزه و دانشگاه و خلاصه از همه ظرفیت‌های موجود علمی و تحقیقی و اجتماعی، برای تبیین آثار و مآثر علامه مجلسی «اعلی الله کلمته» بهره‌برداری شود. برگزاری برنامه‌های علمی «مجلسی‌شناسی» و یا جشنواره‌هایی به نام و یاد این مرد بزرگ برای معرفی آثاری که درباره وی و یا در حوزه معارف حدیثی تشیع نگاشته می‌شود و نیز برپایی همایش‌های علمی و تدوین کتب و پژوهش‌های متین درباره زندگی و سیره عملی و آثار علمی این علامه عظیم‌الشأن، همه و همه کارهای لازمی است که باید بیش از گذشته به آنها پرداخته شود.
امید است این نشست، مقدمه و نقطه آغازی برای حرکتی شایسته درباره علامه مجلسی باشد و دست‌کم همایشی بین‌المللی در آینده نزدیک به همت حوزه علمیه اصفهان برای ایشان برگزار شود.
به این منظور لازم است هیئتی علمی تشکیل شود و اقدامات لازم را با برنامه‌ریزی شایسته به انجام رساند و همه ظرفیت‌های لازم در این زمینه را به دقت شناسایی کند و مورد بهره‌برداری قرار دهد. به امید خداوند و با عنایات الهی، به زودی این هیئت تشکیل خواهد یافت و ان‌شاء‌الله تعالی کاری درخور و شایسته را سامان خواهد داد.
از خداوند تعالی برای همه کسانی که در این مسیر، با اخلاص و جدیت گام می‌نهند، تأیید و توفیق روزافزون مسئلت می‌کنم. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
حسین المظاهری
سوم صفرالمظفر ۱۴۴۶
۱۸/ مرداد/ ۱۴۰۳»
نظر شما