از القاب‌ مشترک پیامبر گرامی اسلام(ص) و حضرت امام علی بن موسی الرضا(ع)، لقب دلنشین و زیبای «سراج‌الله» است که به معنای چراغ و آفتاب و زینت و زیبایی در وجود پربرکت امام رضا(ع) تبلور پیدا کرده و شعاع وجودی او، عالم‌تاب و فراگیر است. این خصوصیت را حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از جد خود نبی مکرم اسلام(ص) به ارث برده است. قرآن درباره رسول گرامی(ص) می‌گوید: «إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا، وَ دَاعِیا إِلَی اللهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجًا مُنِیرًا».

چهارشنبه هر هفته توفیق پیدا کردیم تا خوانندگان عزیز را میهمان شرح یکی از القاب مبارک امام رضا(ع) نماییم و در گفت‌وگو با علما و اندیشمندان حوزه و دانشگاه از جام معارف ناب رضوی، جان تشنه خویش را سیراب کنیم. این هفته در محضر استاد حوزه و دانشگاه آیت‌الله محمدجعفر طبسی، شرح لقب زیبای «سراج‌الله» را بهره‌مند خواهیم شد؛ به امید آنکه گامی در راستای افزایش معرفت خود نسبت به آن امام همام برداریم.

از القاب مشهور و زیبای حضرت امام رضا(ع) «سراج‌الله» است. توضیحی درباره معنای این لقب بفرمایید.

یکی از القاب مبارک حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، سراج‌الله است. مرحوم ابن شهر آشوب در جلد دوم صفحه ۲۵۳ کتاب ارزشمند المناقب به این لقب اشاره کرده است. ابن منظور افریقی لغت‌دان در جلد اول صفحه ۵۹۱ کتاب لسان اللسان در ماده سرج می‌گوید: والسراج: المصباح الزاهر الذی یسرَج باللیل... والسراج: الشمس. یعنی سراج همانا چراغی است که در شب نورافشانی می‌کند... و سراج به معنی آفتاب هم به کار رفته است. یکی دیگر از معانی سراج، زینت و زیبایی است: «و سّرّج الله وجهه و بهّجه‌ای حسّنه...».

چرا آن حضرت به این لقب نامیده شده‌اند؟

با توضیحی که در بالا دادم، سراج می‌شود چراغ و آفتاب و زینت و زیبایی؛ که همه این معانی در وجود پربرکت امام رضا(ع) تبلور پیدا کرده و محقق است. خصوصیت آفتاب در روز این است که بر همه مخلوقات و جمادات نورافشانی می‌کند و هیچ چیز از نور آفتاب پنهان نمی‌ماند و وجود مبارک حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) این ویژگی و خصوصیت را داراست. شعاع وجودی آن حضرت عالم‌تاب و فراگیر است. خصوصیت چراغ در شب هم همین است که بر همه چیزها نورافشانی می‌کند و هیچ چیز از پرتو او مخفی نمی‌ماند.

حضرت ثامن الحجج(ع) هم از چنین ویژگی برخوردار است. هم در روز نورافشانی می‌کند و هم در شب ظلمانی از خود نور می‌دهد. این نور همانا نور امامت است که در آن حضرت تبلور پیدا کرده و شعاع این نور همگانی است و همه کائنات، موجودات، انسان‌ها و جمادات از آن بهره‌مند هستند. خود حضرت(ع) هم به این حقیقت اشاره کرده‌اند و در تعریف امام بر اساس آنچه در جلد یک عیون اخبارالرضا(ع) صفحه ۱۹۴ آمده، فرموده‌اند: «الامام البدر المنیر والسّراج الزاهر و النور الساطع» امام ماه نورانی،‌ چراغ درخشان، نور ساطع و ستاره راهنما در تاریکی‌ها و صحراهای خشک و بی‌آب و علف است.

آیا دیگر اهل بیت(ع) هم ملقب به این لقب بوده‌اند؟

این ویژگی و خصوصیت را حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از جد خود نبی مکرم اسلام(ص) به ارث برده است. قرآن درباره رسول گرامی اسلام می‌گوید: «إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِدًا و َمُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا وَ دَاعِیا إِلَی اللهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجًا مُنِیرًا» سراج منیر یکی از مقامات بزرگ پیغمبر خاتم(ص) شمرده شده است. رسول خدا(ص) چراغ هدایت برای همه انسان‌هاست و این چراغ در بعثت نبوی تبلور پیدا کرد. چنانچه چراغ بعثت نبود انسان‌ها تا روز قیامت در گمراهی و ضلالت و لجن‌زار بت‌پرستی به سر می‌بردند. این بعثت بود که همه را نجات داد و این سراج منیر و چراغ هدایت بشر پس از او به ائمه هدی(ع) انتقال پیدا کرد و همه امامان سراج‌الله هستند از جمله امام هشتم(ع). امروزه این چراغ و سراج منیر در پایتخت اسلام یعنی خراسان مشغول نورافشانی است و میلیون‌ها انسان مسلمان و غیرمسلمان از آن بهره‌مند هستند.

و نکات پایانی شما درباره این لقب نورانی؟

نکته آخر درباره این لقب حضرت آن است که اضافه سراج به الله دلیل بر عظمت و بزرگی این مضاف است. درست مانند شهرالله، بیت‌الله و عبدالله که در تمام این‌ها مضاف بسیار ارزشمند است. پس اضافه سراج بر الله که یکی از القاب آن حضرات است دلیل بر اهمیت و عظمت وجود پربرکت او است. فسلام الله علیها یوم ولد و یوم قتل و یوم یبعث حیاً. والسلام علیکم و رحمة‌ الله و برکات. اللّهم ارزقنا فی الدنیا زیارته و فی الآخرة شفاعته. باید قدر نعمت امامت و قدر نعمت وجود مضجع نورانی حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در ایران عزیز را بدانیم و از انوار معرفت آن حضرت بهره‌مند شویم.