در این جلسه نیز پیرو مباحث گذشته، به ادامه شرح فراز «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُتَابَعَةِ الْهَوَی» پرداخته شد.
ایشان با اشاره به اینکه موضوع هوای نفس در آیات و روایات، به وفور و به تواتر وارد شده است، به بیان برخی از آثار سوء هوای نفس در آیات و روایات پرداخت که مهمترین آنها آیات سوره مبارکه شمس است که خداوند در آن به بزرگترین نشانهها و نعمتهای الهی قسم خورده است، از جمله همین نفس انسان.
در هیچ سورهای از قرآن، خداوند به چنین امور بسیار مهمی به این تعداد، قسم نخورده است و این گواه اهمیت تزکیه نفس نزد خداوند است. اهمیت این امر تا حدی است که به فرمایش امیر مؤمنان علی(ع)، حتی لذت بردن از نماز، روزه، سحرخیزی و سایر عبادات، با دوری از هواهای نفسانی امکانپذیر خواهد بود: «کَیْفَ یَجِدُ لَذَّةَ اَلْعِبَادَةِ مَنْ لاَ یَصُومُ عَنِ اَلْهَوَی؛ چگونه لذّت عبادت را بچشد کسی که از هوی و هوس باز نمیایستد؟» (غررالحکم، ج1، ص517).
حضرت آیت الله هاشمی با اشاره به آیه 79 سوره نساء، این نکته کلیدی و اساسی را بیان فرمود که هر نکبتی در دنیا به انسان میرسد، در پرتو اعمال خود او، یعنی پیروی از هوای نفس است. همچنین بنا بر دستهای از روایات، میتوان نحوه عملکرد نفس اماره را دریافت که عبارت است از زینت و جلوه دادن گناهان و بدیها برای انسان؛ آن هم با تملّقی منافقانه؛ یعنی نفس اماره ظاهرش دوست، اما باطنش دشمن است. به همین خاطر، اینقدر به جهاد با نفس که جهاد اکبر نامیده شده، تأکید شده است.
این استاد اخلاق در جمع بندی موارد بیان شده با استفاده از این تعبیر که نفس انسان به معاصی ولع دارد و او را به بدترین مسیرهای هلاکت میبرد برای مفاسد نفس مواردی مثل شقاوت و جهنمی شدن، کثرت گناهان، خروج از حدّ انسانیت و عبودیت، عذاب دنیا و آخرت، اعراض از اولیاء الله، دوری از رحمت الهی و قساوت قلب را برشمرد.
نظر شما