دکتر سیداحمد موثقی، استاد دانشگاه تهران و نویسنده کتاب «اندیشه اصلاح و راهبرد وحدت و همبستگی در جهان اسلام»:

صلح، امنیت بین‌المللی و ارتقای جایگاه ملل مسلمان از طریق همکاری‌ها و تغییر مسالمت‌آمیز و نهادینه کردن نظام سیاسی اقتصادی بین‌المللی عادلانه از ضرورت‌های ایجاد این وحدت است. وحدت و همبستگی‌ای که می‌تواند آثار مثبتی بر کشورهای اسلامی داشته باشد و کمک کند آن‌ها بدون داشتن رویکرد جنگ‌طلبانه در دنیا برتر باشند.

برای رسیدن به این وحدت می‌توانیم از قرآن کریم الهام بگیریم. در تعالیم پیامبر(ص) نیز آمده است حتی با کفار هم می‌توانیم در صلح و صفا زندگی کنیم، وقتی محارب نیستند. طبق آیات قرآن دامنه وحدت می‌تواند فراتر از وحدت شیعه و سنی و شامل وحدت میان پیروان ادیان آسمانی نیز باشد زیرا تمام ادیان ریشه‌های وحیانی و آسمانی دارند. وحدت می‌تواند گفت‌وگوی تمدن‌ها و پیوند ملل دنیا را تقویت کرده و تقویت صلح و امنیت جهانی را در پی داشته باشد.

اسلام، یهودیت و مسیحیت می‌توانند باب گفت‌وگو، مذاکره و نفی خشونت را با هم داشته باشند. فراتر از آن در سطح بالاتر هم می‌توانند وحدت جوامع بشری را اجرا کنند زیرا مخاطب قرآن ناس و کل مردم بوده و تنها راه سعادت بشر هم همان عنوان شده است. خدا و پیام خدا برای کل بشریت است پس می‌تواند همه بشریت را در برگیرد تا دنیا عاری از جنگ بوده و باب مسالمت میان آن‌ها باز شده و آثار و برکات به تمام انسان‌ها برسد. وحدت جامعه بشری به معنای تحقق شخصیت کلان اجتماعی است که از طریق تبعیت افراد جامعه از اراده راستین الهی شکل می‌گیرد.

وحدت در بُعد اقتصادی هم مناسبت دارد. اگر کشورهای اسلامی باب همکاری‌های اقتصادی با هم را باز کرده و نیازهای یکدیگر را برطرف کنند، در پیوند با هم پروژه‌های مشترک مالی، بانکداری و تجاری داشته و همکاری‌ها در حوزه اقتصادی را گسترش دهند می‌توانند از نظر مسائل مالی، تولیدی، اقتصادی، علم و فناوری در دنیا رشد کنند. گسترش همکاری‌ها و پیمان‌های اقتصادی و برداشتن تعرفه گمرکات میان کشورهای اسلامی می‌تواند بنیان‌های تولیدی، صنعتی، اشتغال، کار، درآمد و رفاه میان مسلمانان را تقویت کند.

دستیابی به این اهداف در شروع به نوع نگاه رهبران کشورهای اسلامی، اقشار مختلف مسلمانان و گروه‌های مرجع و علما بستگی دارد. باید طرز فکر را تقویت کرده و این ایده را ترویج کنیم که اختلافات را در وقت خود با مذاکره و گفت‌وگو بررسی کرده و به آن‌ها دامن نزده و گسترش ندهیم. این کار موکول به تقویت طرز فکر و نگاه مسالمت‌جویانه است. البته طبیعی است و اختلافاتی نیز وجود دارد اما می‌شود در سطوح مختلف با بینشی جامع‌الاطراف و رویکردی از اسلام با الهام از دین خدا به دنبال صلح، مسالمت و مدارا بود.

برای رسیدن به وحدت ابتدا باید در داخل کشورهای اسلامی هویت ملی و انسجام اسلامی شکل بگیرد. ضمن اینکه هیچ تزاحمی میان اسلامی بودن و ناسیونالیسم به معنای مثبت آن وجود ندارد. هویت ملی در تضاد با هویت اسلامی نیست. باید شیعه، سنی و طوایف دیگر احساس هویت و همبستگی کرده و نظام سیاسی را از خود بدانند. حقوق برابر و برابری همه در برابر قانونی که از قرآن و اسلام گرفته شده باشد می‌تواند به خارج از مرزها هم صادر شود و زمینه ایجاد اتحاد و همبستگی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را فراهم کند.