آیت‌الله علیرضا اعرافی؛ مدیر حوزه‌های علمیه، ۵ مهرماه در مراسم اختتامیه جایزه جهانی شهید صدر که در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم و از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، برگزار شد با بیان اینکه در تصویر علم انسانی بیش از ده روش وجود دارد، گفت: این حرکت در قم پایه‌ریزی و در نجف مرحوم صدر پیشگام آن بود؛ از ممیزات حوزه قم توسعه مرزهای علوم انسانی به سمت قلمروهای جدید است و شهید صدر پیشگام این حرکت نوین بود و در قم با وجود بزرگان و تلاش‌های فراوان این مسیر استمرار و توسعه یافت که خود را در رشته‌ها و گرایشات آموزشی و مجلات و پایان‌نامه‌ها و ... نشان داده است.

اعرافی افزود: حوزه قم ۲۰ ویژگی جدید دارد که یکی از آن‌ها توسعه قلمرو علوم انسانی است؛ اندیشه فلسفی و فکر تمدنی غرب قبل از هر جا در علوم آنان تجلی کرده است؛ اندیشه بنیادی فلسفه و رویکرد غرب به تفسیر عالم، انسان و هستی که در مکاتب گوناگون آن‌ها جلوه‌گر بود پشتوانه ساختار جدید علم و فرهنگ و فناوری جدید شد؛ ما اهل تعصب در نفی امتیازات یک فکر و تمدن نیستیم ولی آنچه را بر آن تاکید داریم تحلیل دقیق فرهنگ و فناوری غربی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: یک تمدن غربی داریم که بنیادهای فکری و فلسفی آن در همه شاخ و برگ‌های این تمدن یعنی در روش حکمرانی، نظامات اجتماعی، تکنولوژی و ... رسوخ کرده است؛ این جلوه‌گری مبانی فکری در علم و فناوری و ... در قلمرو علوم انسانی تجلی افزون‌تری دارد؛ این سخن به معنای آن نیست که ما دستاوردهای بشر و مناهج آنان را به صورت مطلق رد و نفی کنیم بلکه معتقدیم این اندیشه تمدنی در مواردی در تقابل با اندیشه دینی است. 

نقد نظریات غربی وظیفه عالمان است 

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه ما در برخی نظریات و دستاوردها با تفکر غربی اشتراک داریم، اظهار کرد: وظیفه همه عالمان دینی این است که اولا نقد دقیق داشته باشند و بعد نظریه‌پردازی کنند و این نظریات را به صورت کارآمد در عمل نشان دهند این وظیفه امروز حوزه است و حوزه گام‌های بزرگی برداشته است گرچه نقدهای جدی هم وجود دارد.

اعرافی افزود: هر اتفاق درستی در تولید نظریه و ساخت علوم انسانی نباید ما را از آن غافل کند که تحول در بن‌مایه‌های علوم سنتی حوزه ایجاد شود؛ روشی که سنن عمیق اجتهادی حوزه را نادیده نگیرد و در عین حال در ورود به علوم معاصر دچار لغزش نشود و بتواند بین سنت و معاصرت جمع کند. 

اعرافی اضافه کرد: یکی از کارهای مهم این است که این علوم سنتی مانند تفسیر، فقه، کلام و ... عمیق بسط بیابد زیرا تا در این علوم تحول رخ ندهد نمی‌تواند وارد قلمروهای جدید شود و البته دفتر فقه معاصر در حوزه با همین هدف ایجاد شده است. در حوزه فلسفه مضاف، تفاسیر تخصصی و ... هم کمابیش کارهایی شروع شده ولی نیازمند تحقیقات مضاعف هستیم. 

طرح گفتمان علمی حوزه با حضور ۲۰ نهاد

عضو خبرگان رهبری با بیان اینکه با مشارکت بیش از ۲۰ نهاد حوزوی طرح گفتمان علمی حوزه و انقلاب برگزار و آثار زیادی جمع‌آوری شد، اظهار کرد: ما با درخشش در عرصه بین‌المللی فاصله زیادی داریم و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی می‌تواند در این مسیر گام‌های بزرگی بردارد کما اینکه جامعه المصطفی هم در این زمینه ماموریت دارد و البته ذات حوزه باید به دنبال پاسخگویی به دنیای معاصر مجاهدت علمی بیشتری انجام دهد و در حوزه هم مجموعه‌ای معطوف به قلمروهای جدید در علوم انسانی طراحی شده است. 

مدیر حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه شهید صدر چهره‌ای بی‌نظیر در جهان اسلام است، گفت: بنده عاشق این چهره علمی و مجاهد بوده‌ام؛ از جوانی در خدمت آیت‌الله حائری فلسفتنا را خواندم و تا امروز هم عاشق این چهره هستم. عاطفه سرشار، جاذبه نیرومند، بهره‌مند از نبوغ و حافظه قوی در کنار ابتکار و خلاقیت، کار زیاد و با شتاب، نبوغ و حافظه توام با فعالیت و تلاش فراوان از جمله ویژگی‌های این شهید است. 

ویژگی‌های شهیدصدر

اعرافی بیان کرد: نگاهی فراتر از محیط نجف، زهد و ساده‌زیستی غیرقابل وصف، اخلاص و وارستگی و ابتکار و ابداع، فکر نظام‌مند و راهبردی، اندیشه روشن و نظام‌مند، عمل و اقدام سیاسی و جهادی غیرقابل وصف که تا مرز شهادت پیش رفت، روش‌سازی و قلم دقیق و روان، فکر منسجم هم از دیگر ویژگی‌های این عالم مجاهد بود. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: آثار ماندگار، پایه‌ریزی قلمروهای نو و ارائه نظریات جدید و قربانی‌کردن خود برای آرمان‌های بزرگ انقلاب و اسلام با تاسی به امام عظیم‌الشان از دیگر ویژگی‌های این عالم بزرگ بود. 

در این مراسم از آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست؛ استاد درس خارج حوزه، طیبه دهقان‌پور؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، خالد الغفوری؛ استاد جامعه المصطفی، حبیب فیاض؛ دکترای فلسفه اسلامی و کلام، محمود حکمت‌نیا؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سعید بهمنی؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در بخش ویژه تقدیر شد.