به گزارش قدس خراسان، مشاغل خانگی از جمله کسب‌وکارهایی هستند که با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. برخی از این مشکلات مربوط به نداشتن سرمایه کافی یا کمبود دانش در حوزه کسب‌وکار است؛ اما برخی دیگر مربوط به قوانینی بوده که مانع تولید در سطح خرد می‌شوند و نیازمند به روزرسانی در قوانین است.
برای بررسی این مشکلات و ارائه راه‌حل به صاحبان کسب‌وکارهای خانگی، به سراغ محسن مختاری، مشاور و مربی کسب‌وکار رفتیم. او درباره مشکلاتی که این کسب‌وکارها در حوزه صادرات دارند، گفت: به‌طور کلی قوانین ما صادرات‌محور نیستند. همچنین شرکت‌های بزرگ که منابع، نیروی انسانی و ارتباطات زیادی دارند هم به سختی می‌توانند کار صادرات را انجام دهند. به‌همین خاطر مشاغل خانگی راه طولانی را باید طی کنند تا وارد حوزه صادرات شوند؛ چرا که نیازمند منابع مالی زیادی برای صادرات محصولاتشان هستند. یکی از کارهایی که می‌توان در این زمینه انجام داد، ایجاد نهادی برای سازماندهی مشاغل خانگی است.
۳ بلوغ ضروری کسب‌وکارها
مختاری خاطرنشان کرد: کسب‌وکارها باید از نظر مالی، کالایی و فرهنگی به بلوغ برسند؛ یعنی از نظر مالی حداقل‌هایی داشته باشند؛ چرا که برای صادرات کالاهایشان نیازمند منابع مالی کافی هستند. نکته دوم این است که باید کالایشان به ثبات کیفیت و تأمین رسیده باشد؛ به‌عنوان مثال کسب‌وکاری که روزی هزار عدد از یک نوع کالا را تولید می‌کند، می‌خواهد وارد بازار صادراتی شود که دست‌کم باید یک‌میلیون عدد از آن محصول را عرضه کند. ورود به حوزه صادرات برای این نوع کسب‌وکار، اشتباه است؛ چرا که برای ورود به حوزه صادرات باید به بلوغی در حوزه تأمین کالا رسیده باشد.
این مشاور و مربی کسب‌وکار افزود: صاحبان کسب‌وکار باید به بلوغ کیفیت کالا و بلوغ فرهنگی و فهم نیز برسند و بدانند دنیای صادرات یک حوزه کسب‌وکار جدید است و تا این اتفاق‌ها نیفتد، کار خیلی سختی را پیش رو دارند. مشاغل خانگی بیشتر نیازمند کسب این بلوغ‌ها هستند و بهترین گزینه این است با شرکت‌های بزرگی که مواد اولیه آن‌ها را تأمین می‌کنند، همکاری داشته باشند یا گروه‌هایی ایجاد کنند؛ به‌عنوان مثال بنیاد برکت در گذشته ساختاری را ایجاد کرده بود و شخصی که در زمینه‌ای سابقه داشت، مواد اولیه را تأمین می‌کرد و به واحدهای مشاغل خانگی تحویل می‌داد. در ادامه، محصول نهایی را تحویل می‌گرفت و به بازار عرضه می‌کرد. این موضوع می‌تواند یک الگو برای کسب‌وکارهای خانگی باشد یا اینکه چند واحد مشاغل خانگی دور هم جمع شوند تا بتوانند تولیداتشان را در راستای صادرات افزایش دهند. در غیر این صورت نمی‌توانند به صادرات فکر کنند.
او با بیان اینکه برخی از مشاغل خانگی نیاز به تولید انبوه ندارند و با تولید در مقیاس کوچک نیز می‌توانند صادرات انجام دهند، ادامه داد: به‌عنوان مثال واحدی که انگشترهای خاصی را تولید می‌کند، شاید در ماه ۱۰ عدد انگشتر بیشتر تولید نکند؛ اما می‌تواند آن‌ها را صادر کند؛ چرا که به دلیل خاص و گرانقیمت بودن، از نظر اقتصادی بصرفه است. بنابراین برای صادرات کالا کیفیت، کمیت و ثبات در تأمین مهم است. همچنین باید ارتباطات قوی با بازار مقصد داشته باشد تا بتواند کالاهای خود را عرضه کند و همه این‌ها منوط به این است که خود آن مجموعه قوی باشد یا چند مجموعه کوچک با یکدیگر یک مجموعه قوی را بسازند.
مختاری با بیان اینکه هرکس کسب‌وکارش به‌گونه‌ای است که توانایی بازپرداخت وام را ندارد، اصلاً نباید کسب‌وکار راه بیندازد؛ زیرا کسب‌وکاری که نمی‌تواند خرج خود را درآورد، محکوم به نابودی است، عنوان کرد: هنگامی که به این کسب‌وکارها وام داده می‌شود، وضعیت بدتر می‌شود؛ چرا که در گذشته بیکار بودند و اکنون بیکار و بدهکار می‌شوند و اگر نتوانند بدهی‌شان را پرداخت کنند، بیکار، بدهکار و بزهکار می‌شوند.
قرار نیست همه کسب‌وکار راه بیندازند
این مشاور و مربی کسب‌وکار با بیان اینکه قرار نیست همه کسب‌وکاری را راه بیندازند، اضافه کرد: هر کسب‌وکاری که می‌خواهیم انجام دهیم، باید ابتدا در آن زمینه آموزش‌های لازم را ببینیم؛ اما برای راه‌اندازی کسب‌وکار اصول آن را یاد نمی‌گیریم و این مسئله مهم و فراموش شده است.
او خاطرنشان کرد: اکنون بیشترین تمرکز در حوزه پرداخت تسهیلات به کسب‌وکارهای خانگی است، در حالی که مهم‌تر از پرداخت تسهیلات، توانمندسازی صاحبان کسب‌وکار است؛ زیرا برخی از افرادی که کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند، هنوز به این درک نرسیده‌اند که کسب‌وکار باید توجیه اقتصادی داشته باشد و دست‌کم بتواند از تورم موجود در کشور گذر کند. همچنین توانایی ایجاد شغل برای چند نفر را داشته باشد.
مختاری گفت: پیش از آنکه دولت به صاحبان کسب‌وکار تسهیلات پرداخت کند، باید مواردی را در نظر بگیرند؛ زیرا هنگامی که یک سرمایه‌گذار روی طرحی سرمایه‌گذاری می‌کند، به دنبال سود است و هدف از ایجاد کسب‌وکار نیز سودآوری است. اگر طرحی از این نظر توجیه نداشته باشد، نه می‌تواند سرمایه‌ای را جذب کند و نه صاحب کسب‌وکار می‌تواند در آن مسیر پیشرفتی داشته باشد. اگر وام هم دریافت کند، ممکن است در مقطعی از یک بحران گذر کند؛ اما پس از آن مشکلات جدید و سخت‌تری برایش ایجاد می‌شود.
صاحبان کسب‌وکار باید روی توانمندی خود سرمایه‌گذاری کنند
این مشاور و مربی کسب‌وکار با بیان اینکه صاحبان کسب‌وکار پیش از آنکه به دنبال تأمین مالی برای کسب‌وکار باشند، باید روی توسعه و توانمندی خود سرمایه‌گذاری کنند؛ چرا که برخی از صاحبان کسب‌وکار از حساب و کتاب کار خود سر در نمی‌آورند و این سبب می‌شود در بلندمدت با مشکل مواجه شوند، متذکر شد: هنگامی که صاحبان کسب‌وکار خود را توانمند کنند، دستیابی به تولید ثروت آسان‌تر می‌شود و در نتیجه سرمایه‌گذاران به دنبال آن‌ها می‌آیند. اکنون سرمایه‌های زیادی در دست افراد است که نمی‌دانند کجا سرمایه‌گذاری کنند؛ چرا که طرح‌های سودآور را نمی‌شناسند یا کسی که صاحب طرح و ایده است، خودش را به خوبی معرفی نکرده است. به همین خاطر مجبور می‌شوند پول را در بانک‌ها بگذارند یا در کارهای غیرمولد سرمایه‌گذاری کنند.
او درباره مجوز مشاغل خانگی در حوزه مواد غذایی نیز بیان کرد: به نظرم در این راستا یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌ها، وزارت بهداشت است و باید ببینیم چه دیدگاهی نسبت به کسب‌وکارهای خانگی دارد که باید این را تغییر دهد. دریافت مجوز سیب سلامت به این خاطر است که محصولی که تولید می‌شود، مرتبط با سلامت انسان‌هاست. بنابراین عامل ناظر باید نسبت به آن حساس باشد؛ اما از طرفی برخی قوانین برای کارگاه‌هایی با مقیاس بزرگ طراحی شده و برای کسب‌وکارهای کوچک مناسب نیستند؛ به‌عنوان مثال می‌گویند باید کارگاه تولید مواد غذایی دست‌کم این متراژ را داشته باشد تا کارشناس بهداشت از کارگاه بازدید کند؛ در حالی که آن فرد توانایی مالی تهیه کارگاهی با آن میزان متراژ را ندارد؛ اما قوانین بهداشتی را رعایت می‌کند. اکنون در این زمینه سخت‌گیری‌هایی وجود دارد که مبتنی به افراد است؛ چرا که هر بازرس با توجه به تشخیص خودش تصمیم می‌گیرد تأییدیه بهداشتی را به آن کسب‌وکار بدهند یا ندهند. قوانین به آن‌ها کمک نمی‌کند و تنها به درک کارشناس بهداشت از کارگاهی که بازدید می‌کند، بستگی دارد.
راحت‌ترین راه دریافت مجوز تولید موادغذایی، اصناف است
مختاری افزود: تا هنگامی که این موضوع به قانون تبدیل نشده و ساختار دقیقی برای مشاغل خانگی در نظر گرفته نشود، این مشکل پابرجاست؛ چرا که از طرفی به وزارت بهداشت نمی‌توان خرده گرفت؛ زیرا براساس قانون موجود به وظیفه خود عمل می‌کند و سلامت افراد جامعه برایش در اولویت قرار دارد. از طرف دیگر نمی‌توان به صاحب کسب‌وکار گفت تا مجوز سیب سلامت را دریافت نکرده‌ای، تولید را باید متوقف کنی.
این مشاور و مربی کسب‌وکار متذکر شد: پیشنهاد من این است که مشاغل خانگی حداقل مجوزهای لازم را در حوزه کاری خودشان دریافت کنند که راحت‌ترین راه دریافت مجوز نسبت به وزارت جهاد کشاورزی و صمت، دریافت آن از طریق اصناف است؛ چرا که اتحادیه‌های اصناف سخت‌گیری‌های کمتری از نظر بهداشتی دارند و بهتر است از این طریق اقدام کنند که حداقل‌هایی را برای تأییدیه سلامت داشته باشند و سپس روی توسعه محصولاتشان وقت بگذارند. پس از آنکه حجم تولیداتشان افزایش یافت و توانستند کارگاه بزرگ‌تری را مهیا کنند، از دیگر وزارتخانه‌ها مجوز بگیرند یا از ظرفیت خالی کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی که سیب سلامت دارند، استفاده کنند.
۳ بلوغ ضروری کسب‌وکارها
مختاری خاطرنشان کرد: کسب‌وکارها باید از نظر مالی، کالایی و فرهنگی به بلوغ برسند؛ یعنی از نظر مالی حداقل‌هایی داشته باشند؛ چرا که برای صادرات کالاهایشان نیازمند منابع مالی کافی هستند. نکته دوم این است که باید کالایشان به ثبات کیفیت و تأمین رسیده باشد؛ به‌عنوان مثال کسب‌وکاری که روزی هزار عدد از یک نوع کالا را تولید می‌کند، می‌خواهد وارد بازار صادراتی شود که دست‌کم باید یک‌میلیون عدد از آن محصول را عرضه کند. ورود به حوزه صادرات برای این نوع کسب‌وکار، اشتباه است؛ چرا که برای ورود به حوزه صادرات باید به بلوغی در حوزه تأمین کالا رسیده باشد.
این مشاور و مربی کسب‌وکار افزود: صاحبان کسب‌وکار باید به بلوغ کیفیت کالا و بلوغ فرهنگی و فهم نیز برسند و بدانند دنیای صادرات یک حوزه کسب‌وکار جدید است و تا این اتفاق‌ها نیفتد، کار خیلی سختی را پیش رو دارند. مشاغل خانگی بیشتر نیازمند کسب این بلوغ‌ها هستند و بهترین گزینه این است با شرکت‌های بزرگی که مواد اولیه آن‌ها را تأمین می‌کنند، همکاری داشته باشند یا گروه‌هایی ایجاد کنند؛ به‌عنوان مثال بنیاد برکت در گذشته ساختاری را ایجاد کرده بود و شخصی که در زمینه‌ای سابقه داشت، مواد اولیه را تأمین می‌کرد و به واحدهای مشاغل خانگی تحویل می‌داد. در ادامه، محصول نهایی را تحویل می‌گرفت و به بازار عرضه می‌کرد. این موضوع می‌تواند یک الگو برای کسب‌وکارهای خانگی باشد یا اینکه چند واحد مشاغل خانگی دور هم جمع شوند تا بتوانند تولیداتشان را در راستای صادرات افزایش دهند. در غیر این صورت نمی‌توانند به صادرات فکر کنند.
او با بیان اینکه برخی از مشاغل خانگی نیاز به تولید انبوه ندارند و با تولید در مقیاس کوچک نیز می‌توانند صادرات انجام دهند، ادامه داد: به‌عنوان مثال واحدی که انگشترهای خاصی را تولید می‌کند، شاید در ماه ۱۰ عدد انگشتر بیشتر تولید نکند؛ اما می‌تواند آن‌ها را صادر کند؛ چرا که به دلیل خاص و گرانقیمت بودن، از نظر اقتصادی بصرفه است. بنابراین برای صادرات کالا کیفیت، کمیت و ثبات در تأمین مهم است. همچنین باید ارتباطات قوی با بازار مقصد داشته باشد تا بتواند کالاهای خود را عرضه کند و همه این‌ها منوط به این است که خود آن مجموعه قوی باشد یا چند مجموعه کوچک با یکدیگر یک مجموعه قوی را بسازند.
مختاری با بیان اینکه هرکس کسب‌وکارش به‌گونه‌ای است که توانایی بازپرداخت وام را ندارد، اصلاً نباید کسب‌وکار راه بیندازد؛ زیرا کسب‌وکاری که نمی‌تواند خرج خود را درآورد، محکوم به نابودی است، عنوان کرد: هنگامی که به این کسب‌وکارها وام داده می‌شود، وضعیت بدتر می‌شود؛ چرا که در گذشته بیکار بودند و اکنون بیکار و بدهکار می‌شوند و اگر نتوانند بدهی‌شان را پرداخت کنند، بیکار، بدهکار و بزهکار می‌شوند.
قرار نیست همه کسب‌وکار راه بیندازند
این مشاور و مربی کسب‌وکار با بیان اینکه قرار نیست همه کسب‌وکاری را راه بیندازند، اضافه کرد: هر کسب‌وکاری که می‌خواهیم انجام دهیم، باید ابتدا در آن زمینه آموزش‌های لازم را ببینیم؛ اما برای راه‌اندازی کسب‌وکار اصول آن را یاد نمی‌گیریم و این مسئله مهم و فراموش شده است.
او خاطرنشان کرد: اکنون بیشترین تمرکز در حوزه پرداخت تسهیلات به کسب‌وکارهای خانگی است، در حالی که مهم‌تر از پرداخت تسهیلات، توانمندسازی صاحبان کسب‌وکار است؛ زیرا برخی از افرادی که کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند، هنوز به این درک نرسیده‌اند که کسب‌وکار باید توجیه اقتصادی داشته باشد و دست‌کم بتواند از تورم موجود در کشور گذر کند. همچنین توانایی ایجاد شغل برای چند نفر را داشته باشد.
مختاری گفت: پیش از آنکه دولت به صاحبان کسب‌وکار تسهیلات پرداخت کند، باید مواردی را در نظر بگیرند؛ زیرا هنگامی که یک سرمایه‌گذار روی طرحی سرمایه‌گذاری می‌کند، به دنبال سود است و هدف از ایجاد کسب‌وکار نیز سودآوری است. اگر طرحی از این نظر توجیه نداشته باشد، نه می‌تواند سرمایه‌ای را جذب کند و نه صاحب کسب‌وکار می‌تواند در آن مسیر پیشرفتی داشته باشد. اگر وام هم دریافت کند، ممکن است در مقطعی از یک بحران گذر کند؛ اما پس از آن مشکلات جدید و سخت‌تری برایش ایجاد می‌شود.
صاحبان کسب‌وکار باید روی توانمندی خود سرمایه‌گذاری کنند
این مشاور و مربی کسب‌وکار با بیان اینکه صاحبان کسب‌وکار پیش از آنکه به دنبال تأمین مالی برای کسب‌وکار باشند، باید روی توسعه و توانمندی خود سرمایه‌گذاری کنند؛ چرا که برخی از صاحبان کسب‌وکار از حساب و کتاب کار خود سر در نمی‌آورند و این سبب می‌شود در بلندمدت با مشکل مواجه شوند، متذکر شد: هنگامی که صاحبان کسب‌وکار خود را توانمند کنند، دستیابی به تولید ثروت آسان‌تر می‌شود و در نتیجه سرمایه‌گذاران به دنبال آن‌ها می‌آیند. اکنون سرمایه‌های زیادی در دست افراد است که نمی‌دانند کجا سرمایه‌گذاری کنند؛ چرا که طرح‌های سودآور را نمی‌شناسند یا کسی که صاحب طرح و ایده است، خودش را به خوبی معرفی نکرده است. به همین خاطر مجبور می‌شوند پول را در بانک‌ها بگذارند یا در کارهای غیرمولد سرمایه‌گذاری کنند.
او درباره مجوز مشاغل خانگی در حوزه مواد غذایی نیز بیان کرد: به نظرم در این راستا یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌ها، وزارت بهداشت است و باید ببینیم چه دیدگاهی نسبت به کسب‌وکارهای خانگی دارد که باید این را تغییر دهد. دریافت مجوز سیب سلامت به این خاطر است که محصولی که تولید می‌شود، مرتبط با سلامت انسان‌هاست. بنابراین عامل ناظر باید نسبت به آن حساس باشد؛ اما از طرفی برخی قوانین برای کارگاه‌هایی با مقیاس بزرگ طراحی شده و برای کسب‌وکارهای کوچک مناسب نیستند؛ به‌عنوان مثال می‌گویند باید کارگاه تولید مواد غذایی دست‌کم این متراژ را داشته باشد تا کارشناس بهداشت از کارگاه بازدید کند؛ در حالی که آن فرد توانایی مالی تهیه کارگاهی با آن میزان متراژ را ندارد؛ اما قوانین بهداشتی را رعایت می‌کند. اکنون در این زمینه سخت‌گیری‌هایی وجود دارد که مبتنی به افراد است؛ چرا که هر بازرس با توجه به تشخیص خودش تصمیم می‌گیرد تأییدیه بهداشتی را به آن کسب‌وکار بدهند یا ندهند. قوانین به آن‌ها کمک نمی‌کند و تنها به درک کارشناس بهداشت از کارگاهی که بازدید می‌کند، بستگی دارد.
راحت‌ترین راه دریافت مجوز تولید موادغذایی، اصناف است
مختاری افزود: تا هنگامی که این موضوع به قانون تبدیل نشده و ساختار دقیقی برای مشاغل خانگی در نظر گرفته نشود، این مشکل پابرجاست؛ چرا که از طرفی به وزارت بهداشت نمی‌توان خرده گرفت؛ زیرا براساس قانون موجود به وظیفه خود عمل می‌کند و سلامت افراد جامعه برایش در اولویت قرار دارد. از طرف دیگر نمی‌توان به صاحب کسب‌وکار گفت تا مجوز سیب سلامت را دریافت نکرده‌ای، تولید را باید متوقف کنی.
این مشاور و مربی کسب‌وکار متذکر شد: پیشنهاد من این است که مشاغل خانگی حداقل مجوزهای لازم را در حوزه کاری خودشان دریافت کنند که راحت‌ترین راه دریافت مجوز نسبت به وزارت جهاد کشاورزی و صمت، دریافت آن از طریق اصناف است؛ چرا که اتحادیه‌های اصناف سخت‌گیری‌های کمتری از نظر بهداشتی دارند و بهتر است از این طریق اقدام کنند که حداقل‌هایی را برای تأییدیه سلامت داشته باشند و سپس روی توسعه محصولاتشان وقت بگذارند. پس از آنکه حجم تولیداتشان افزایش یافت و توانستند کارگاه بزرگ‌تری را مهیا کنند، از دیگر وزارتخانه‌ها مجوز بگیرند یا از ظرفیت خالی کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی که سیب سلامت دارند، استفاده کنند.
نظر شما