پس از تحریم سه شرکت هواپیمایی ایران توسط اروپا و افزایش تنشها در منطقه، اظهار نظرات متفاوتی برای مقابله و پاسخ به آن مطرح میشود. گروهی از تحلیلگران به دولت پیشنهاد میدهند طبق وعدههای انتخاباتی، از مسیر دیپلماسی و مذاکره موضوع را حل و فصل کند گروهی دیگر نیز پیشنهاد «بستن تنگه هرمز» را پیش میکشند.
تنگه هرمز که جریان نفت آن به طور متوسط حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز است، به عنوان مهمترین نقطه ترانزیت نفت در جهان توصیف می شود. این مسیر اصلی صادرات نفت خاورمیانه به آسیا و شریان اصلی صادرات همه تولیدکنندگان بزرگ منطقه از جمله خود ایران است. شاید برای همین است که برخی از کارشناسان بر این باورند که هر گونه مشکلی در آن پیامدهای اقتصادی را به دنبال دارد، چراکه نفت و فرآوردههای نفتی کشورهای عضو اوپک از این مسیر عبور میکند.
فریدون برکشلی، رئیس مرکز مطالعات انرژی وین در مورد تنگه هرمز گفته بود:« ۲۰ درصد از نفت خام تجاری دنیا از تنگه هرمز عبور میکند و تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس از این راه منفعت کسب میکند. روزانه حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت در جهان مصرف میشود که ۵۳ میلیون بشکه از آن از طریق دریاها جابهجا میشود. سهم تنگه هرمز از این میزان حدود ۳۲ درصد است.»
در کنار نفت خام صادرات فرآوردههای نفتی نیز وجود دارد و باید به صورت جداگانه محاسبه شود که صادرات این فرآوردهها تنها از طریق تنگه هرمز امکان پذیر است و راه جایگزین دیگری وجود ندارد. البته در طولانی مدت ممکن است مسیر بدیل ایجاد شود که کاری بسیار دشوار و پر هزینه است.
سید عباس عراقچی، وزیر خارجه کشور نیز در گفتوگو با روزنامه المصری الیوم با بیان اینکه ما تهدیدی به بستن تنگه هرمز نکردیم، گفته است:«با وجود اینکه ایران در این زمینه توانمندی بالایی دارد اما هیچگاه با پیشبینی روابط با کشورهای منطقه به این موضوع اشاره نکرده و رابطه ما با عربستان سعودی بسیار خوب است و در مسیر توسعه و پیشرفت قرار دارد. در واقع، ما خواهان جنگ نیستیم، اما برای همه سناریوهای احتمالی آمادهایم و اگر اسرائیل به ایران حمله کند، ما آن را به دقت بررسی کرده و نحوه پاسخگویی به آن را مشخص خواهیم کرد و اسرائیلیها میتوانند اراده ما را آزمایش کنند.وی گفت: ما عجله نداریم و تعلل هم نمیکنیم.»
در مورد اهیمت تنگه هرمز برای ایران با سید جلال امینی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی به گفتوگو پرداختیم که در ادامه میخوانید.
اهمیت جغرافیایی تنگه هرمز
سید جلال امینی، کارشناس مسائل سیاسی در مورد اهمیت جغرافیایی تنگه هرمز به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: تنگه هرمز یکی از نقاط راهبردی و بسیار مهم جهان است که به لطف الهی به لحاظ جغرافیایی در جغرافیای کشور ما قرار دارد. تنگه هرمز دومین تنگه پر تردد جهان هم محسوب میشود که یکی از مهمترین مسیرهای انتقال انرژی در دنیا است.
این استاد دنشگاه در ادامه افزود: این مسیر همچنان شاهراه ارتباطی بین دریای عمان و خلیج فارس محسوب میشود که امکان دستیابی کشورهای حاشیه خلیج فارس به آبهای آزاد بینالمللی از همین تنگه میسر میشود.
امینی، در مورد نقش این تنگه در اقتصاد کشور اظهار داشت: این نکته را نباید فراموش کرد که تنگه هرمز هم از لحاظ اقتصادی و نظامی برای کشور حائز اهمیت به سزای است. در بخش اقتصادی، مهمترین صادرات و واردات کالاهای منطقه و بازارهای بزرگ جهان در همین منطقه اتفاق میافتد. روزانه نزدیک به ۱۸ میلیون بشکه نفت، یعنی معادل ۴۲ درصد نفت خام جهان که بانفتکشها حمل میشود صورت میگیرد. مهمترین منابع انرژی جهان در این منطقه است که برای ایران یک گذرگاه حیاتی به شمار میرود. همچنان تامین انرژی جهان وابسته به همین منطقه تنگه هرمز است.
تغییر در هرمز، تغییر در اقتصاد جهان
امینی، در مورد احتمال بسته شدن تنگه هرمز و پیامدهای آن برای ایران و جهان گفت: خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران تسلط نظامی بالایی بر تنگه هرمز دارد. با توجه به جزایر متعددی که در محدوده این تنگه وجود دارد میزان این تسلط هم بیشتر میشود.
وی در ادامه بیان داشت: هرگونه تغییر در این منطقه به سرعت بر اقتصاد جهان تاثیر میگذارد. در حال حاضر کشتیهای تجاری، تسلیحاتی و نفتکشهای کشورهای مختلف از این تنگه استفاده میکند. متاسفانه به صورت ناعادلانه و بیمورد ما توسط کشورهای غربی مورد تحریم قرار میگیریم.
این کارشناس مسائل سیاسی در پایان گفت: ما هم ابزار تحریم و قدرت مانور داریم، این را غربیها خوب میدانند. اگرچه ایران از این اهرم فشار هیچگاه استفاده نکرده است. در صورتی که منافع ملی ما مورد تهدید قرار بگیرد و در مخاطره بیفتد، با استناد به قوانین کنوانسیونهای بینالمللی این حق برای ایران قابل استفاده و محفوظ است تا این تنگه را بر روی کشتیهای تجارتی و نفتکشها بسته و کشورهای غربی را تحریم کند.
خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما