بیش از یک سال از جنایات رژیم صهیونیستی در باریکه غزه و امتداد آن در لبنان می گذرد و این در حالی است که سازمان ملل به عنوان نهاد سنتی فعال در زمینه صلح نشان داد که کمترین کاری از دستش برای پایان دادن به نسل کشی بر نمی آید. چند قطع نامه پیشنهادی کشورهای مختلف برای رسیدن به آتش بس هم در این قضیه با سد وتو آمریکا مواجه شد تا بر همگان ثابت شود مهمترین نهاد متولی امنیت جهانی در ابتدایی ترین اهدافش هم ناکام مانده است.

این رسوایی بزرگ، اثبات بی اعتباری کامل سازمان ملل است. حال در محیط پرآشوب حاصل از فروپاشی محتمل نظم غرب محور جهانی، به نظر می رسد سازمان های جدید برآمده از شرق بتوانند موثر عمل کرده و بازیگری خوبی داشته باشند. واقعیت این است که سازمان های دست ساخته غرب همواره سوگیری سیاسی خود در مسائل مختلف را دارند و این مسئله به تناقض رفتاری آنها دامن زده که این در بحران غزه آشکار است. بی تفاوتی آمریکاو اروپا در این موضوع امروز بازتاب خود را در جوامع بشری به روشنی داشته است. در این راستا بسیاری از کشورها خسته از رویکرد دوگانه و جانبدارنه غرب، برای عضویت و همکاری با سازمان های شرقی مانند بریکس و شانگهای انگیزه پیدا کرده و پیشقدم شده اند.

این اشتیاق شاید نتواند به سرعت نیازهای سیاسی و ارتباطات بین المللی آنها را تامین کند، اما می تواند جایگاه و نقش افرینی آنها را به شکل قابل توجهی بالا ببرد. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثناء نیست و سعی در باز تعریف نقش و جایگاه خود در نظام جهانی با توجه به واقعیت های جدید دارد. هر چند خط مشی سیاست خارجی و راهبرد کلان از ابتدای انقلاب مشخص بوده و هست، اما تهران برای رسیدن به نقطه مطلوب تلاش می کند با استفاده از ابزار های متفاوت به کنش سیاسی خودش قدرت بخشی کند. بریکس و شانگهای نمونه هایی از ابزار های سیاسی لازم و آینده داری هستند که قدرت های نو ظهور آسیا و آفریقا سعی می کنند بازیگری موثرتری را با آنها تجربه کنند.

اگر تهران حضور فعال و قدرتمندی در چنین ساختار هایی داشته باشد، می تواند چالش های جهانی از جمله تحریم غرب علیه خود را به خوبی مدیریت و خنثی کرده و تهدیدات دشمنانش از جمله رژیم اشغالگر قدس را از بین ببرد. البته باید توجه داشت سازمان هایی مانند بریکس و شانگهای با نهادهای غربی مانند سازمان ملل متحد به لحاظ نقش و کارکرد تفاوت های زیادی دارد. سازمان های مانند ملل متحد تعاریف حقوقی-امنیتی در اساس نامه های خود دارند و یا حتی فعالیت های اجتماعی را برای بخش های زیر مجموعه خودشان طراحی کرده اند. اما در سازمان هایی با محوریت قدرت های شرقی اینگونه نیست؛ چرا که هنوز اقدامات پایه ای در حال شکل گیری است و تا به مرحله اجرا رسیدن آن اهداف مستلزم صرف زمان چند ساله می باشد. جدای از این موضوع زیر ساخت های همکاری و همگرایی کشورهای عضو در سازمان های مانند بریکس و شانگهای هنوز کامل نشده و محدودیت و یا حتی ملاحظاتی را نسبت به برخی اتفاقات اخیر مانند جنگ غزه دارند. حتی برخی اعضا نیم نگاهی هم به رابطه با کشور های فرامنطقه ای مانند ایالات متحده آمریکا دارند.

در این میان جمهوری اسلامی فرصتی مناسبی برای بازیگری موثر و بر هم زدن نظم نوینی که در دهه اول قرن 21 میلادی تدوین شده بود را در چهارچوب پیمان هایی اینگونه دارد. عضویت در شانگهای، بریکس و نهادهای مشابه، فرصتی است که در مشارکت و همکاری با اعضا، می تواند سکوی پرتابی برای رسیدن به افق های تمدنی پیش روی ایران قرار دهد و اکنون مهم است که ما چگونه بتوانیم از این اماکان به بهترین وجه استفاده کرده و سرمایه ای برای پیشرفت در آینده فراهم آوریم.