به‌گزارش قدس آنلاین، به‌تازگی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی به بررسی وضعیت اقتصاد ایران و جهان پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و نتایجی که ممکن است به‌واسطه این انتخابات به‌وجود آید پرداخته است.
در این گزارش تأکید شده درصورتی که کامالا هریس بر کرسی ریاست جمهوری این کشور تکیه بزند، سیاست‌های وی در ادامه رویکرد کلی دولت بایدن در قبال ایران است. به‌این معنا که در صورت پیروزی هریس می‌توانیم شاهد گام‌های محتاطانه در جهت رفع تحریم‌ها یا کاهش محدودیت‌های اقتصادی باشیم، اما در صورت پیروزی ترامپ شاهد همان سیاست‌هایی خواهیم بود که پیش از این وی در دوره ریاست جمهوری خود دنبال می‌کرد. یعنی استفاده از «فشار حداکثری» که شامل تحریم‌های سنگین و تاکتیک‌های انزوا با هدف محدود کردن نفوذ ایران در خاورمیانه است.
چنانچه به‌وضعیت بازار ایران گوشه چشمی داشته باشید متوجه می‌شوید بازار هم در وضعیت انتظار به سر می‌برد و می‌خواهد بداند چه آینده‌ای را پیش رو دارد.هم‌اینک تمام بازارهای مالی و سرمایه‌ای چشم‌انتظارند تا سه‌شنبه ۱۵ آبان(۵نوامبر) که مصادف با آغاز انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکاست بیاید تا طی چند روز آینده نتایج و تأثیر این انتخابات بر سایر کشورها به‌ویژه اقتصاد ایران مشخص شود.
اثر مستقیم روابط خارجی بر شاخص‌های اقتصادی
مرتضی افقه، تحلیلگر اقتصادی در گفت‌وگو با قدس گفت: از آنجا که اقتصاد ایران همچنان وابسته و حتی معتاد به درآمدهای نفتی است، هر تحولی که در روابط خارجی ایران رخ دهد بر فروش نفت و دریافت وجوه آن و بر تجارت سایر کالاهای غیرنفتی تأثیر داشته و همچنین بر سایر شاخص‌های اقتصادی تأثیر مستقیمی دارد.
وی ادامه داد: بنابراین باتوجه به شناختی که ما و عوامل بازار از رویه دو حزب آمریکا (دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان) داریم؛ انتظار این است چنانچه ترامپ بیاید و همان رویه سختگیرانه سابق را دنبال کند، طبیعی است که فشار بیشتری بر تحریم‌ها می‌آورد و حتی احتمالاً می‌تواند جلو این میزان تجارتی که دولت مدعی است از طریق دور زدن تحریم‌ها انجام می‌دهد، بگیرد و همچون سال ۹۸ که فروش نفت ما در بودجه نزدیک به صفر شد در صورت پیروزی ترامپ همین اتفاق رخ دهد و با فشاری که آمریکا بر چین وارد می‌کند که نفت را از ایران دریافت نکند، از همین میزان نفتی که امروز می‌فروشیم هم کاسته شود.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: اما چنانچه کامالا هریس برنده شود باتوجه به سوابقی که از دموکرات‌ها سراغ داریم و خودشان طرف مذاکره منجر به برجام بودند، این انتظار هست که آمادگی مذاکره داشته باشند و از آنجا که حاکمیت ما هم پس از انتخاب پزشکیان به‌عنوان رئیس جمهور، این آمادگی را تلویحاً و تصریحاً نشان داده که درصدد است تا مشکل تحریم‌ها را رفع کند، احتمالاً به‌سمت شروع مذاکره پیش می‌رود. اما اینکه این مذاکرات چه میزان زمان می‌برد و نتیجه دارد یا خیر؛ بحث دیگری است.
شوک روانی محدود به بازار ارز
به‌گفته وی، برنده شدن هر کدام از این دو نامزد در وهله نخست عامل یک شوک روانی در حد ۳ تا ۴ هزار تومان بر نرخ ارز خواهد بود. به‌این معنا که در صورت انتخاب ترامپ شاهد ۳ تا ۴ هزار تومان افزایش و در صورتی پیروزی هریس شاهد همین میزان کاهش در نرخ ارز خواهیم بود.
افقه ادامه داد: اما اینکه این شوک پایدار بماند یا ادامه یابد، بستگی دارد به اینکه پس از این اتفاق‌ها نحوه سخنان در ارتباط با ایران چگونه باشد، همچنین نکته مهم دیگر اینکه چنانچه تنش‌های موجود در منطقه فروکش نکند ممکن است بدون درنظر گرفتن انتخاب هر کدام از این دو در آمریکا، افزایش نرخ ارز و کالاها را تجربه کنیم به‌این معنا که در صورت ادامه و یا تشدید تنش‌ها حتی اگر هریس انتخاب شود ما بازهم شاهد افزایش نرخ ارز خواهیم بود.
این تحلیلگر اقتصادی تأکید کرد: امروز قیمت ارز بیشتر تحت تأثیر تنش‌های منطقه‌ای است و چنانچه این تنش‌ها کاهش یابد تأثیر بسیار زیادی به لحاظ روانی بر بازار خواهد داشت، چراکه مشاهده می‌کنیم ادامه این تنش‌ها بازار را نگران کرده است.وی ادامه داد: چنانچه هریس انتخاب شود اثر کاهشی بر نرخ ارز خواهد داشت، اما باید توجه کرد این اثر واقعی نیست، اثر واقعی زمانی در شاخص‌های اقتصادی ایران(سرمایه‌گذاری خارجی و تجارت ایران) نمود پیدا می‌کند که دو طرف به توافقی برسند، بنابراین چنانچه همچون برجام، مذاکرات طولانی مدت شود و عملاً ایران نتواند تجارت(کالایی، خدماتی و یا مالی) داشته باشد و تکلیف اف‌ای‌تی‌اف هم روشن نشود؛ در عمل شاهد اتفاق خاصی نخواهیم بود. اما به‌طور کلی در صورت انتخاب هریس، این انتخاب اثر روانی مثبتی دارد و احتمال دارد روند افزایشی بازار دلار را یا متوقف کند و یا بازار را تا زمان مشخص شدن نتایج مذاکرات در انتظار نگاه دارد.
افقه در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این پرسش که اصولاً سیاست‌گذار ایرانی چه مسیری را باید طی کند تا فارغ از اینکه چه کسی بر کرسی ریاست جمهوری در آمریکا تکیه می‌زند، دستخوش تغییرات اساسی در اقتصاد نشویم، گفت: این مسئله یک برنامه‌ریزی بلندمدت می‌طلبد که مسئولان ایرانی باید طی سه دهه گذشته انجام می‌دادند که تا حد ممکن به درآمدهای نفتی وابسته نباشیم و یا دست‌کم میزان وابستگی، به این میزان نباشد.
استاد دانشگاه چمران اهواز ادامه داد: در سه دهه پس از جنگ، دولت‌ها باید روند توسعه را به افرادی متخصص می‌سپردند، اما متأسفانه پیشرفت ما همچنان وصل است به فروش منابع طبیعی. تا زمانی که محرک تولید انسان‌ها نباشند هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد و حتی چنانچه تحریم‌ها برداشته شود، همان روندی که طی ۳۰ سال پس از جنگ طی کردیم را می‌گذرانیم، منتها پس از تشدید تحریم‌ها بود که متوجه شدیم در سه دهه گذشته نتوانستیم کاری انجام دهیم که میزان وابستگی به نفت این میزان شدید نباشد.
وی تأکید کرد: بنابراین برنامه‌ریزی در این زمینه، طی کردن یک مسیر طولانی را در ادامه به‌دنبال دارد. اما چنانچه همین امروز هم در مسیر طولانی رسیدن به این تحولات ساختاری گام برداریم باز هم مثبت است و موجب خواهد شد طی چند سال آینده، وابستگی ما به فروش منابع طبیعی و فروش نفت کاهش یابد.
انتخابات آمریکا تأثیری بر اقتصاد ندارد
اما رضا غلامی، تحلیلگر اقتصادی نظر دیگری در این باره دارد و در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: انتخابات آمریکا تأثیر محسوسی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت؛ تجربه ثابت کرده همواره هر حزبی که بر مسند ریاست جمهوری آمریکا تکیه بزند(چه جمهوری‌خواه و چه دموکرات)، تحریم‌ها ادامه خواهد داشت.
وی معتقد است همین امروز که بایدن رئیس‌جمهور آمریکاست و هم‌حزب کامالا هریس محسوب می‌شود، شاهد حمایت‌هایش از اسرائیل و صحبت بر سر توافق برای تحریم علیه ایران هستیم، هریس هم که بر کرسی ریاست جمهوری بنشیند همین خواهد بود.
غلامی اضافه کرد: بازار بر این عقیده است که با روی کار آمدن ترامپ شرایط سخت‌تر خواهد شد. اما تجربه ثابت کرده هیچ تفاوتی میان اینکه چه کسی رئیس جمهور شود رخ نخواهد داد.صرف‌نظر از اینکه چه کسی رئیس‌جمهور ایران شود؛ مسئولان ایرانی باید بر حفظ و کنترل منابع ارزی تأکید داشته باشند و نباید با واردات آیفون و کالاهای لوکس، منابع ارزی را کاهش دهند، بنابراین مدیریت منابع ارزی و گسترش روابط با همسایگان و بلوک شرق حتماً باید در دستور کار دولت قرار گیرد.
چند نکته
همان‌گونه که ذکر شد تجربه چهار سال ریاست‌جمهوری ترامپ نیز نشان داد اقتصاد ایران با ایجاد موانع متنوع و متعدد در کمترین زمان راه‌های خنثی‌سازی بخش قابل‌توجهی از این تحریم‌ها را ایجاد می‌کند و آنچه مسلم است روی کار آمدن ترامپ، اقتصاد ایران را با پدیده‌ای ناشناخته روبه‌رو نخواهد کرد وچه بسا از هم‌اکنون پیش‌بینی‌های لازم برای بی‌اثر کردن اقدام‌های ترامپ در صورت پیروزی احتمالی در انتخابات صورت گرفته است .نکته دیگر اینکه نامزد پیروز انتخابات آمریکا عملاً چند ماه دیگر زمام امور را در دست می‌گیرد و تا آن زمان جو بایدن رئیس‌جمهور این کشور است و تغییری در سیاست‌های این کشور در قبال ایران رخ نخواهد داد. از سوی دیگر بی‌شک اعلام نتایج انتخابات در فرایندهای اقتصادی خود آمریکا هم تأثیری ندارد و تنها پس از تحویل پست ریاست‌جمهوری از سوی منتخب بعدی و اعلام سیاست‌های اقتصادی باید منتظر تحولاتی در این حوزه باشیم.
بنابراین آنچه مسلم است هرگونه واکنشی به نتایج انتخابات آمریکا در روزهای آینده فقط واکنشی احساسی و هیجانی خواهد بود که البته عده‌ای به دنبال تشدید این رفتارهای هیجانی و بر هم زدن شرایط موجود هستند و اگر مدیریتی منطقی در کنترل واکنش‌های هیجانی بازار به‌ویژه بازار ارز در روزهای ابتدایی پس از اعلام نتایج انتخابات آمریکا صورت بگیرد بی‌تردید شاهد اثرگذاری حداقلی انتخابات آمریکا بر اقتصاد کشور خواهیم بود.
نظر شما