آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد، امروز ۲۱ آبان ماه در نخستین کنفرانس بین‌المللی کرامت انسانی و چالش‌های خانواده در جهان معاصر که در سالن رودکی دانشگاه فردوسی برگزار شد، به موضوع کرامت انسانی پرداخت و بیان کرد: واژه "کرامت انسانی" در ادبیات حقوق بشری پس از جنگ جهانی دوم مطرح شد. مترجمان ایرانی در ابتدا از واژه‌های "شرافت" و "حرمت" استفاده می‌کردند، اما "کرامت" بهترین معادل فارسی برای آن است که ریشه قرآنی دارد.

وی ادامه داد: در اسناد حقوق بشر مانند میثاق نامه حقوق بشر، کرامت انسانی به عنوان اصل بنیادین مطرح می‌شود.

محقق داماد تصریح کرد: دینداران، کرامت ذاتی انسان را از منظرهای مختلفی توجیه می‌کنند مانند اینکه انسان خلیفه خداست، دانش‌آموز خداست، امانت‌دار الهی است و به سوی خدا در حرکت است.

وی با اشاره به نظریه علامه طباطبایی افزود: جهان، یک رودخانه مجردسازی است که انسان را به سوی خدا هدایت می‌کند. خدا انسان را به صورت خود آفریده است و کرامت ذاتی انسان بدون ارتباط با خدا، بی‌معنا خواهد بود.

رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران با بیان اینکه خلیفه الله بودن انسان، معنای کرامت ذاتی را روشن خواهد کرد،  گفت: انقلاب اسلامی نیز نمادی از خردمندی و همراه با کرامت انسانی است و این یک افتخار است که با خردمندی با کرامت انسانی همراه است.

وی با توجه به کرامت انسانی و نظام اخلاق اسلامی، اظهار کرد: نظام اخلاق اسلامی و اعلامیه حقوق بشر بر پایه کرامت انسانی بنا شده است، همچنین آزادی، بر اصل کرامت انسانی استوار خواهد شد.

محقق داماد با بیان اینکه در مباحث اخلاق اسلامی اجتناب از شر و زشتی‌ها و عمل کردن مبتنی به کرامت انسانی است، گفت: اگر انسان خلیفه خدا قرار داده نشود، پس کرامت ذاتی چه معنایی پیدا خواهد کرد. محور کرامت بشری، زیربنای اخلاقی و شجره‌ای است که از آن نظام اخلاقی حاصل می‌شود.

ظرفیت‌های حوزه علوم انسانی در ایران مغفول مانده است

سید احمد فاضل زاده، رئیس موسسه استنادی و پایش علوم و فناوری جهان اسلام lSC، در ادامه کنفرانس بین‌المللی کرامت انسانی و چالش‌های معاصر در جهان اسلام، درخصوص وضعیت علم و فناوری در جهان اسلام و به ویژه ایران، خاطرنشان کرد: موسسه استنادی و پایش علوم و فناوری جهان اسلام، یکی از پایگاه‌های استنادی در شبکه کشورهای اسلامی است که در سال ۲۰۰۸ تاسیس شد؛ این موسسه تحت نظر سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی فعالیت می‌کند که معادل یونسکو در سازمان ملل متحد است.

وی تصریح کرد: این موسسه وضعیت علم و فناوری در کشورهای اسلامی را رصد و پایش می‌کند. موسسه با همکاری و ارتباط با کشورهای اسلامی، به ویژه در اجلاس‌ها و نشست‌های علمی، حمایت‌های لازم را ارائه می‌دهد.

فاضل زاده با اشاره به جایگاه علمی ایران، گفت: ایران در رتبه ۱۷ جهان از نظر تولیدات علمی قرار دارد. در دو دهه گذشته، ایران در بین ۲۰ کشور برتر جهان از نظر تولید علم بوده است.

وی گفت: در ۱۰ سال گذشته، سهم ایران در تولیدات علمی جهان حدود ۳ درصد بوده و به طور سالانه حدود ۲ درصد رشد داشته است. در حوزه علوم انسانی، ایران به اندازه کافی تولیدات علمی و مقالات با کیفیت ندارد که با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان حوزه علوم انسانی را در ایران گسترش داد.

رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری، اضافه کرد: در سطح بین‌المللی، از ۲۰۰ مقاله برتر حوزه علوم انسانی، فقط یک مقاله مربوط به ایران است. از ۱۸ مقاله برتر در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در سطح جهان، سهم ایران ۷ مقاله تلقی می‌شود. با توجه به اینکه حدود نیمی از جمعیت ایران در حوزه علوم انسانی تحصیل می‌کنند، این آمار نشان دهنده ظرفیت‌های مغفول مانده در این حوزه است.

وی تاکید کرد: با  برگزاری همایش‌های تخصصی و انتشارات ملی می‌توان به گسترش علم در حوزه علوم انسانی کمک کرد.

فاضل زاده با توجه به رصد تولیدات علمی در حوزه‌های مختلف، مطرح کرد: موسسه استنادی و پایش علوم و فناوری، تولیدات علمی را در حوزه‌های علوم اجتماعی، پزشکی و مهندسی، رصد می‌کند. محققان ایرانی در زمینه‌های مختلف علمی پیشرفت‌هایی داشته‌اند و نیاز است که در آینده به این حوزه‌ها توجه بیشتری شود. حدود ۵۷ درصد از نشریات چاپ شده در وزارت علوم در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است.

وی اظهار کرد: در پایگاه استنادی، حدود ۲۰۰ هزار نشریه بارگذاری شده که ۶۰ درصد آن‌ها مربوط به علوم انسانی و اجتماعی است. در پایگاه اسکوپوس، ۲۵ درصد از مقالات در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است.

فاضل‌زاده عنوان کرد: با توجه به موضوع کنفرانس، موسسه استنادی و پایش علوم و فناوری، تحقیقاتی در حوزه کرامت انسانی و مفاهیم مرتبط با آن مانند اخلاق، مالکیت، کرامت اکتسابی و عدالت اجتماعی انجام داده است. براساس تعداد مدارک موجود در پایگاه استنادی، بیشترین تعداد نشریات در حوزه کرامت انسانی در موضوعات حقوق اسلامی با ۵۳ مدرک و سپس پزشکی و حقوق جزا قرار دارد که این موضوعات می‌تواند محور همایش‌های آتی باشد و محققان می‌توانند به این حوزه‌ها توجه بیشتری کنند.

 وی با اشاره به دانشگاه‌های برتر در تولید مقالات حوزه کرامت انسانی، توضیح داد: دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس، بیشترین مقالات را در حوزه کرامت انسانی تولید کرده‌اند.

 فاضل زاده درخصوص ترویج و ارتقای تولید علم در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، بیان کرد: تولیدات علمی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در مقایسه با سایر حوزه‌ها کمتر است و محققان این حوزه به اندازه کافی دیده نمی‌شوند. موسسه استنادی و پایش علوم و فناوری، تحقیقاتی برای شناسایی محققان و تیم‌های تحقیقاتی فعال در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در بازه ۱۰ سال گذشته انجام داده است که حدود ۴۲۴ نفر شناسایی شده‌اند.