تحولات لبنان و فلسطین

همواره انتخاب گونه اشتباه برای نگهداری به عنوان حیوان خانگی موجب آسیب‌های متعددی به زیستگاه‌های طبیعی، گونه‌ها و در نهایت حیات وحش کشور شده است.

«بلوط کار» جنگل‌های زاگرس در حبس خانگی

در سال‌های اخیر نیز نگهداری سنجاب به عنوان حیوان خانگی در کشور رواج پیدا کرده که این مورد موجب تهدید این گونه ارزشمند و همچنین تهدید جنگل‌های بلوط زاگرس شده است.
متأسفانه استفاده از سنجاب به عنوان حیوان خانگی از سال‌ها پیش در کشور مشاهده شده و روند این کار هر ساله در حال افزایش است.  
سنجابی که در کشور ما به عنوان حیوان خانگی استفاده می‌شود ساکن جنگل‌های بلوط زاگرس بوده و این گونه به دنبال رفتار تغذیه‌ای که دارد در روند تکثیر این درختان بسیار مؤثر است.
سنجاب‌ها به پنهان کردن دانه بلوط و ذخیره کردن آن‌ها علاقه زیادی دارند؛ آن‌ها میوه‌های بلوط را جمع‌آوری و در شکاف صخره‌ها، درون تنه پوک درختان و به‌خصوص در زیر خاک مخفی می‌کنند اما چون جانورانی فراموشکار هستند نمی‌توانند همه آن‌هایی را که پنهان کرده بودند پیدا کنند بنابراین دانه‌هایی که در زیر خاک مانده‌اند، در فصل بهار جوانه می‌زنند و درخت‌های جدیدی به وجود می‌آید. باید گفت اگر سنجاب از بین برود بلوط‌های زاگرس نیز از بین می‌رود و با نابودی جنگل‌ها حدود یک سوم آب فلات ایران هم از بین خواهد رفت!
قاچاق حیوانات  
سال‌هاست زیستگاه سنجاب ایرانی با ردپای قاچاقچیان در جنگل‌های زاگرس تهدید می‌شود. آنان به صید این جونده وحشی می‌پردازند تا به صورت غیرقانونی در بازار سیاه دنیای واقعی و دنیای مجازی به فروش برسانند. قاچاقچیان برای اسارت گرفتن این پستاندار به هر کاری دست می‌زنند از سوزاندن درختان بلوطی که شاید به دست سنجاب کاشته شده تا تبری که قطع زاگرس را نشانه گرفته است؛ بماند که خشکیدگی به صورت تک‌پایه‌ای در ۵۰هزار هکتار، آفت‌های جوانه بلوط، برگ‌خوار، لیسه زالزالک، چرای بیش از حد دام، شخم و شیار آشکوب، بهره‌برداری غیراصولی، قاچاق چوب و جانوران سال‌هاست حال جنگل‌های زاگرس را گرفته است.
یک درخت بلوط برای رشد و نمو در زاگرس ۱۰۰سال زمان نیاز دارد؛ درختان بلوط نیاز به سایه دارند که رشد کنند اما در حال حاضر به دلیل کاهش تراکم پوشش گیاهی حال جنگل‌های زاگرس خوب نیست.
جنگل‌های اصفهان در حسرت سنجاب
رئیس اداره‌ حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی استان اصفهان در این باره اذعان کرد: وقتی سنجاب‌ها میوه بلوط را در خاک دفن می‌کنند موجب رشد گیاه و توسعه جنگل‌های بلوط می‌شوند. این همزیستی میان دو گونه گیاه و حیوان دارای نقش مؤثری در آن اکوسیستم است که در جنگل‌های بلوط سمیرم هم وجود دارد. مریم امیدی درباره وجود سنجاب‌ در اصفهان بیان کرد: در اصفهان تنها یک گونه سنجاب وجود دارد آن هم سنجاب ایرانی است. سنجاب ایرانی اصفهان در جنگل‌های بلوط زاگرس در منتهی‌الیه سمیرم و در نزدیکی کهگیلویه و بویراحمد زندگی می‌کند.
او ادامه داد: زیستگاه طبیعی آن‌ها جنگل‌های بلوط است، اما اینکه ما این ‌گونه سنجاب‌ها را در شهر و پارک‌های شهری مثل پارک ناژوان مشاهده می‌کنیم، به این دلیل است که مردم از یکسری مغازه‌ها به ‌صورت قاچاق سنجاب خریداری می‌کنند و پس از مدتی چون توانایی نگهداریشان را ندارند، به محیط ‌زیست تحویل می‌دهند.  
وی ابراز کرد: عده‌ای هم بدون آگاهی آن‌ها را در میان درختان رهاسازی می‌کنند. در واقع از ابتدا در این مناطق شهری سنجابی نبوده است. البته وجود آن‌ها در این نقاط آسیب‌رسان نیست، اما احتمال اینکه خود سنجاب به علت پیدا نکردن غذا یا ناامنی در خطر باشد، وجود دارد.
دست‌اندازی در طبیعت
رئیس اداره‌ حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی استان اصفهان افزود: هر گونه جانوری باید در زیستگاه خودش زندگی کند. زیستگاه سنجاب، جنگل‌های بلوط است.
 سنجاب‌ها انواع مغزیجات به خصوص میوه بلوط می‌خورند که عادتی مفید محسوب می‌شود. وقتی سنجاب‌ها میوه بلوط را در خاک دفن می‌کنند سبب رشد گیاه و توسعه جنگل‌های بلوط می‌شوند. این همزیستی میان دو گونه گیاه و حیوان نقش مؤثری در آن اکوسیستم دارد که در جنگل‌های بلوط سمیرم هم وجود دارد.
امیدی یادآور شد: سنجاب از میوه درختان به ‌عنوان خوراکی تغذیه می‌کند. درخت‌ها نیز محل پناه‌ گرفتن و زادآوری این‌ گونه می‌شوند. درخت‌های بلوط آن منطقه از طریق همین سنجاب‌ها افزایش پیدا می‌کنند و منتشر می‌شوند. وقتی زیستگاه‌های این حیوان از طریق جنگل‌تراشی از بین می‌رود، حیوان در معرض خطر قرار می‌گیرد و وقتی حیوان از بین برود در روند احیای جنگل‌ها تأثیر می‌گذارد و در واقع جنگل‌ها از بین می‌روند.
او درباره از بین رفتن جنگل‌های بلوط در اصفهان گفت: در اصفهان تعداد جنگل‌های بلوط نسبت به سایر استان‌ها کمتر است اما مسائلی هستند که موجب از بین رفتن همین تعداد جنگل می‌شوند، برای مثال وجود آفات گیاهی، آتش‌سوزی‌های طبیعی بر اثر افزایش دمای هوا یا آتش‌سوزی عمدی که به ‌علت فعالیت انسانی است موجب از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود.
وی تصریح کرد: همچنین پاک‌تراشی‌هایی که برای ساخت جاده‌ها انجام می‌شود عامل از بین رفتن جنگل‌ها یا تکه‌ای شدن و جدا شدن گونه‌ها هستند. امیدی افزود: جاده‌کشی بزرگراه‌ها و ساخت‌وسازها مسئله دیگری است که موجب می‌شود تعداد زیستگاه‌های طبیعی کمتر شود. به همین دلایل است که حیوانات در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرند یا مهاجرت می‌کنند. پروژه‌هایی که ارزیابی محیط ‌زیستی ندارند، نباید اجرا شوند و این موضوع بسیار مهم است.
وظیفه عموم مردم در محیط زیست 
او خاطرنشان کرد: اتفاق‌هایی که در حال رخ ‌دادن است سبب جزیره‌ای  و تکه‌تکه شدن زیستگاه‌ها می‌شود. گونه‌ها در معرض خطر قرار می‌گیرند یا مهاجرت می‌کنند. عامل خشکسالی و وضعیت اقلیمی نیز بسیاری از زیستگاه‌ها را دچار استرس و تنش کرده است. گاهی نبود مواد غذایی و آب نیز سبب ترک منطقه می‌شود.
رئیس اداره‌ حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی استان اصفهان با اشاره به شکار غیرمجاز که یکی از معضلات و دغدغه‌هاست، بیان کرد: محیط ‌زیست برای جلوگیری از این فشارهای مختلف می‌تواند حفاظت و مراقبت کند، اما به‌ هیچ‌ وجه کافی نیست. عموم مردم به خصوص جوامع محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد باید به سهم خود نقشی در این مسئله حفاظت ایفا کنند. در واقع بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی، حفاظت از محیط ‌زیست یک وظیفه عمومی است.

منبع: روزنامه قدس

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.