در سایه هدایت‌های رهبری انقلاب اسلامی و با تکیه بر آموزه‌های دینی، جبهه مقاومت در مبارزه با استکبار جهانی به پیروزی‌های بزرگ دست یافته است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با توصیه به تلاوت سوره فتح، دعای چهاردهم صحیفه سجادیه و دعای توسل، مسیر رسیدن به نصرت الهی را برای مسلمانان روشن کرده‌اند؛ نصرتی که در برابر هیچ قدرتی جز اراده خداوند شکست‌ناپذیر است.

در گفت‌وگو با حجت الاسلام و المسلمین سید محمدعلی فقیهی، استاد دروس خارج حوزه علمیه به تحلیل سخنان رهبری درباره پیروزی‌های اخیر جبهه مقاومت و تأثیر ادعیه‌ای همچون سوره فتح و دعای صحیفه سجادیه پرداختیم. ایشان با توضیحاتی مبسوط دلایل تأکید رهبری بر این ادعیه را بررسی کرده و نقش معنوی آن‌ها در تقویت روحیه و تحقق پیروزی‌های جبهه مقاومت را تبیین کردند.

سوره فتح، بشارت پیروزی الهی در برابر ظلم و استکبار جهانی

حجت‌الاسلام فقیهی در پاسخ به این پرسش که چرا قرآن کریم به ویژه سوره فتح را به عنوان سوره‌ای بشارت‌دهنده در شرایط سخت و جبهه مقاومت معرفی کرده است و چه پیامی از این سوره برای مسلمانان در برابر ظلم و استکبار جهانی وجود دارد؟ می‌گوید: قرآن کریم در آیات مختلف پیام‌هایی برای تسکین دل‌ها و تقویت روحیه مؤمنان در برابر چالش‌ها و مشکلات زندگی ارائه می‌دهد. یکی از سوره‌هایی که به‌ویژه در شرایط سخت و جبهه‌های مقاومت به عنوان سوره‌ای بشارت‌دهنده معرفی شده، سوره فتح است. این سوره، که در زمان نزول خود برای مسلمانان در دوران جنگ‌ها و فشارهای شدید روحی نازل شد، پر از وعده‌های الهی است که می‌تواند در زمان‌های بحرانی، دل‌ها را آرام کند و امید را زنده نگه دارد.

ایشان ادامه می‌دهد: سوره فتح در آیه اول با عبارت «إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِینًا» به مسلمانان وعده پیروزی بزرگ و آشکاری می‌دهد. این بشارت در شرایطی بیان می‌شود که مسلمانان در وضعیت دشوار و در مواجهه با دشمنان قدرتمند قرار دارند. در واقع، این آیه به مؤمنان یادآوری می‌کند که پیروزی نهایی از آنِ خداست و هیچ نیرویی نمی‌تواند در برابر اراده او ایستادگی کند. در آیه دوم آمده است «وَیَنْصُرَکَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِیزًا» جایی که خداوند وعده می‌دهد که نصرت و یاری‌اش با قدرت و عزت فراوان همراه خواهد بود. این نصرت الهی، حتی در برابر مشکلات و دشمنانی که به نظر می‌رسد قدرت بیشتری دارند، قطعاً به مؤمنان خواهد رسید. سوره فتح همچنین تأکید می‌کند که آرامش و سکینه که برای پیروزی و مقاومت ضروری است، از سوی خداوند نازل می‌شود. در آیه چهارم این سوره آمده است «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ» که اشاره دارد به این که آرامش در دل مؤمنان از ناحیه خداست و این آرامش، در شرایط بحرانی و جنگ‌ها، آنان را قادر می‌سازد که با دقت و ایمان بیشتر به پیش بروند. در آیه 26 نیز گفته شده «ثُمَّ أَنزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَی رَسُولِهِ وَعَلَی الْمُؤْمِنِینَ» که نشان می‌دهد پس از پیروزی‌ها، خداوند آرامش خاصی را بر پیامبر(ص) و مؤمنین نازل می‌کند.

فتح الهی در دل سختی‌ها

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح می‌کند: در این سوره همچنین خداوند به مسلمانان یادآوری می‌کند که او مالک تمامی لشکریان آسمان‌ها و زمین است. در آیه‌های 4 و 7 تاکید شده است که قدرت خداوند از همه‌چیز بالاتر است و هیچ‌چیز نمی‌تواند در برابر اراده او مقاومت کند. حتی دشمنان با تمام امکانات و قدرت‌هایشان، در نهایت در برابر اراده و قدرت خداوند شکست خواهند خورد. در آیه 20 این سوره، خداوند به مسلمانان وعده غنائم فراوان می‌دهد و به مؤمنان اطمینان می‌دهد که در برابر هر ظلم و استکباری، در نهایت پیروزی و غنائم نصیب آن‌ها خواهد شد. به همین ترتیب، سوره فتح به مسلمانان پیام می‌دهد که در هر شرایطی، از جمله در برابر ظلم و استکبار جهانی، باید به یاری خداوند امیدوار باشند. این سوره با بشارت‌های فراوان خود، نشان می‌دهد که نصرت الهی همیشگی است و هر مؤمنی که در مسیر خداوند قرار گیرد، در نهایت پیروز خواهد شد. تلاوت آیات این سوره، همچون یک منبع انرژی و قوت روحی، می‌تواند مسلمانان را در جبهه‌های مختلف زندگی و مقاومت تقویت کند و به آن‌ها یادآوری کند که هیچ چیزی در برابر قدرت و اراده خداوند مقاوم نیست.

حجت‌السلام فقیهی در تشریح دعای چهاردهم صحیفه سجادیه نیز بیان می‌کند: در شرایط کنونی که مسلمانان در بسیاری از نقاط جهان با ظلم، استکبار و فشارهای عظیم مواجه هستند، دعای چهاردهم صحیفه سجادیه می‌تواند منبع عظیمی از امید، صبر و استقامت باشد. این دعا به گونه‌ای طراحی شده است که انسان را به یاد قدرت لایزال خداوند می‌اندازد و به او می‌آموزد که در برابر ظلم و ستم، تنها باید به خداوند توکل کرد و از او یاری خواست.  در آیه 60 سوره غافر، خداوند می‌فرماید «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُم»، او را با خلوص دل بخوانند تا دعای آنان مستجاب شود. در این زمینه، دعای چهاردهم صحیفه سجادیه به ویژه زمانی که انسان در برابر ظلم و فشار قرار دارد، تأکید دارد باید از خداوند درخواست یاری و نصرت کنیم و در مقابل ظلم استقامت ورزیم. درخواست‌هایی همچون «اللهم انصرنی» خدایا مرا یاری کن یا «اللهم اجعلنا من اهل الصبر» خدایا ما را از اهل صبر قرار بده و... در این دعا، یادآوری می‌کند که یاری واقعی از جانب خداوند است و هر گونه پیروزی، حتی اگر به ظاهر در این دنیا نباشد، در نهایت در دنیای آخرت محقق خواهد شد.

صبر در برابر ظلم، کلید پیروزی نهایی

این کارشناس دینی به بخش‌های دیگر این دعا اشاره کرده و می‌گوید: از بخش‌های مهم دعای چهاردهم صحیفه سجادیه که ارتباطی نزدیک با مفهوم صبر دارد، جملاتی است که در آن از خداوند درخواست می‌شود تا حتی در صورت تأخیر در گرفتن حق و انتقام از ظالمین، انسان را در این مسیر ثابت‌قدم و صبور نگه دارد. این بخش از دعا نشان می‌دهد که حتی اگر پیروزی و انتقام از ظلم به تأخیر بیفتد، مؤمن باید به تقدیر خداوند راضی باشد و از صبر و استقامت خود دست نکشد. به بیانی این دعا می‌آموزد که نباید تنها به پیروزی‌های مادی و ظاهری چشم دوخت. بلکه باید به وعده‌های الهی و به پاداش‌های جاویدان در آخرت امیدوار باشیم. همانطور که در تاریخ عاشورا و در زندگی امام حسین(ع) مشاهده می‌کنیم، ظاهراً در کربلا پیروزی مادی برای حضرت حاصل نشد اما در حقیقت آن روز، بزرگ‌ترین پیروزی تاریخ اسلام رقم خورد. پیروزی که در برابر ظلم و فساد ایستادگی کرد و تا ابد در دل تاریخ و در جان مسلمانان ماندگار شد. دعای چهاردهم صحیفه سجادیه به مسلمانان یادآوری می‌کند که هیچ قدرتی در برابر قدرت خداوند وجود ندارد و همه چیز در دست اوست. در این دعا توجه به قدرت الهی و درخواست از خداوند برای تأخیر در انتقام از ظالمین و پیروزی بر آن‌ها، در واقع نوعی تمرین صبر است که به انسان کمک می‌کند در سخت‌ترین شرایط نیز به خداوند اعتماد داشته باشد و از تسلیم شدن در برابر ظلم جلوگیری کند. دعای چهاردهم صحیفه سجادیه پیام بزرگ صبر و استقامت در برابر ظلم و استکبار جهانی دارد، صبری همراه با امید به یاری خداوند و ایمان به پیروزی نهایی، هم در این دنیا و هم در آخرت که موجب تقویت روحیه و امید در دل مؤمنان خواهد شد.

حجت‌السلام فقیهی در پاسخ به این پرسش که چرا درخواست نصر از خداوند همراه با ذکر نام دشمنان خاص است؟ نیز توضیح می‌دهد: در دعاهای دینی و به‌ویژه در دعای چهاردهم صحیفه سجادیه و دعای سمات، شاهد ذکر نام دشمنان خاص هستیم. این درخواست‌های خاص، نه تنها به‌طور کلی طلب یاری از خداوند را بیان می‌کنند، بلکه به‌صورت ویژه به دشمنان خاص اشاره دارند. این شیوه ذکر نام دشمنان در دعا تأثیر خاصی در استجابت دعا دارد. مؤمنین در شرایط خاص باید به طور کلی در دعاها نابودی دشمنان دین را از خداوند بخواهند و هم در مواقع حساس و بحرانی، توجه ویژه به دشمنان خاص داشته باشند که تهدیدی مشخص و فوری برای مسلمانان هستند. ذکر نام دشمنان خاص در این دعاها علاوه بر اینکه به‌طور خاص و متمرکز از خداوند یاری و نصرت می‌خواهد، باعث تأثیرگذاری بیشتر در استجابت دعا می‌شود.

مسیر یاری الهی در جبهه مقاومت

این استاد حوزه و دانشگاه به دعای توسل توصیه شده توسط رهبری نیز اشاره کرده و توضیح می‌دهد: توسل به اهل بیت(ع) در دعاها به عنوان یک مسیر برای دریافت نصرت الهی و موفقیت در جبهه‌های مختلف، به ویژه جبهه مقاومت، از اصول بنیادین آموزه‌های دینی و قرآنی است. قرآن کریم در آیه 35 سوره مائده به این موضوع اشاره می‌کند که مؤمنان باید از خداوند بترسند و به سوی او وسیله جویند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ». این آیه به‌طور واضح اشاره دارد که مؤمنان برای رسیدن به خداوند باید از وسیله‌ای استفاده کنند. در تفسیر این آیه، ائمه معصومین(ع) به‌صراحت فرموده‌اند که آن‌ها همان وسیله‌هایی هستند که خداوند برای رسیدن به خودش قرار داده است. همچنین ائمه معصومین(ع) در جایگاه واسطه‌های فیض الهی قرار دارند، به‌گونه‌ای که در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم تمام فیوضات الهی از جمله نزول باران، رفع مشکلات، و برطرف کردن اندوه‌ها به واسطه اهل بیت(ع) به انسان‌ها می‌رسد. پس وقتی تمام نعمت‌ها و فیوضات به وسیله این بزرگواران به بشر می‌رسد، پس در مواقعی که مسلمانان در برابر دشمنان قرار می‌گیرند، باید از همان مسیر و از طریق همان وسیله‌های الهی برای طلب نصرت و پیروزی استفاده کرد. بر همین اساس، مقام معظم رهبری نیز در سخنان خود بر اهمیت توسل به اهل بیت(ع) تأکید کرده و به مؤمنان توصیه کرده‌اند که برای رسیدن به پیروزی‌ها و رفع مشکلات، از وسیله‌هایی که خداوند قرار داده است، یعنی اهل بیت(ع) بهره بگیرند. ائمه معصومین(ع) به عنوان مظهر اسماء حسنی و واسطه‌های فیض الهی، در همه امور دنیوی و اخروی، نقشی اساسی دارند. به همین دلیل است که توسل به این بزرگواران، به‌ویژه در مواقع حساس، می‌تواند منجر به دریافت یاری الهی و رسیدن به پیروزی شود.

ایشان یادآور می‌شود: در تاریخ اسلام و به‌ویژه در دوران جنگ تحمیلی ایران، رزمندگان اسلام با یاد اهل بیت(ع) و به‌ویژه امام حسین(ع) روحیه‌ای دوچندان پیدا کرده و در میدان نبرد با قوت و ایمان بیشتری حضور پیدا می‌کردند. وقتی که رزمندگان در میدان‌های جنگ به یاد امام حسین(ع) و کربلا بودند، این توسل و توجه به اهل بیت(ع) باعث تقویت روحیه آن‌ها و افزایش عزم و اراده‌شان برای مقاومت و پیروزی در برابر دشمنان می‌شد. در حقیقت، این توسل به اهل بیت(ع) موجب شد که آنان با ایمان و امید بیشتری در برابر سختی‌ها و فشارهای جنگ ایستادگی کنند. در نهایت، پیروزی‌های مسلمانان در برابر دشمنان، به ویژه در جبهه مقاومت، نشان‌دهنده تأثیر معنویت و توسل به اهل بیت(ع) است. همان‌طور که در دوران دفاع مقدس شاهد بودیم، ذکر اهل بیت(ع) و به‌ویژه امام حسین(ع) در میدان‌های نبرد، تأثیر زیادی در افزایش قدرت روحی رزمندگان داشت.

رمز تقویت روحیه و مقاومت در برابر ظلم

حجت‌الاسلام فقیهی در پایان و در پاسخ به این پرسش که دعا و توسل چه اثراتی برای رزمندگان اسلام دارد، می‌گوید: توجه به ائمه معصومین(ع)، به‌ویژه در زمان‌های بحرانی و میدان‌های جنگ، باعث تقویت روحیه، افزایش عزت نفس و در نهایت، پیروزی‌های الهی می‌شود. دعا و توسل نه‌تنها انسان را به خداوند نزدیک می‌کند بلکه اثرات زیادی در زندگی دنیوی و اخروی دارد. حضرت امام مهدی(عج) در روایاتی تأکید می‌کند اگر حمایت ما از شیعیان نبود، دشمنان شما را پایمال و نابود می‌کردند. امام حسین(ع) نیز الگویی از مقاومت در برابر ظلم است که در دل مؤمنان و به‌ویژه در جبهه‌های مقاومت، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. قیام عاشورا و پیام کربلا نیروهای مقاومت را در برابر دشمنان تقویت کرده و به آنان روحیه‌ای مضاعف می‌بخشد. این توجه و توسل به اهل بیت(ع) حتی در میان مسلمانان اهل سنت و جبهه مقاومت فلسطین، تأثیر مستقیم در افزایش اراده و عزت نفس رزمندگان دارد. به‌طور کلی، دعا و توسل نه تنها بر ابعاد روحی و روانی اثرگذار است بلکه باعث تقویت پیروزی‌های مادی و معنوی نیز می‌شود و رزمندگان را در برابر دشمنان با اراده‌ای قوی‌تر و انگیزه‌ای بیشتر قرار می‌دهد.