۲۰ سال پیش بود یا کمی این طرف‌تر که من با خواندن شرح قهرمانی و مجاهدت مبارزان راه حق، قلبم مچاله می‌شد و حسرت می‌خوردم که ای کاش من هم در روزگاران قهرمانان به دنیا می‌آمدم. مردان و زنانی که برای رسیدن به هدف و آرمانی، زندگی عادی را ترک کرده بودند و مبارزه، معنای حیاتشان شده بود. انگار من در پایان همه جنگ‌ها و انقلاب‌ها به دنیا آمده بودم و دنیا بنا بود دیگر با فرمان دموکراسی بچرخد و خون از دماغ هیچ‌کس نریزد. من کودک صلح بودم و چه کسی فکرش را می‌کرد روزی را ببینم که بشر متمدن دوباره بساط جنگ و خونریزی را راه بیندازد. حالا باز مبارزه مدنی رنگ باخته و توحش دنیا را پرآشوب کرده است. آشوبی که نه تنها مردان جنگی را، که کودکان و زنان را بیشتر از همه مورد هدف قرار داده است، اما آنچه تغییر نکرده انگار من هستم. منی که دستم از قهرمانی کوتاه است. در حالی که هر دو جبهه خیر و شر با سرعتی باورنکردنی در پیش‌اند، من همچنان کارمند معمولی هستم که گاه چند خطی هم می‌نویسد. این حالی است که ممکن است برای هر کدام از ما با شنیدن اخبار مردم غزه و لبنان و مبارزات جبهه مقاومت پیش بیاید و این پرسش در ذهنمان شکل بگیرد که در این شرایط تکلیف ما چیست؟

راهی از دل قرآن و سنت

بدون شک در این شرایط سخت و دشوار تعیین اینکه وظیفه هر کدام از ما ابتدا به عنوان مسلمان و سپس به عنوان انسان چیست، آسان نیست. در این روزها باز هم باید به قرآن و سنت اهل بیت(ع) پناه ببریم و چاره کار را از این دو منبع بجوییم. در قرآن کریم خداوند متعال وقتی می‌خواهد مؤمنان مجاهد را قوت قلب دهد، راه و رسم صحیح جهاد را به آنان بیاموزد، توکل و تعبد را در آنان زنده کند، شیوه پایداری، صبر و ثبات را برای آنان ترسیم و طریقه دعا و نیایش مردان جهاد و شهادت را بازگو کند، می‌فرماید: «چه بسیار پیامبرانی که توده‌های انبوه همراه آنان با دشمنان پیکار کردند و به خاطر رنج و مصیبتی که در راه خدا دیدند، سست نشدند و به ضعف نگراییدند و در برابر دشمن تسلیم نشدند و خداوند صابران را دوست می‌دارد». (آل‌عمران، آیه ۱۴۶) خواسته و دعایشان تنها این بود: «رَبَّنا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَإِسْرافَنا فِی أَمْرِنا وَثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلی القَوْمِ الکافِرِینَ؛ پروردگارا، گناهان و کوتاهی و تندروی ما را در کار خود بیامرز و گام‌های ما را ثابت دار و ما را بر کفار پیروز فرما». (آل عمران، آیه ۱۴۷) دعا و درخواستی که دو نکته را به ما آموزش می‌دهد؛ نخست اینکه هنگام جهاد چه در میدان باشیم و چه دور از میدان، شایسته است با دعا از خداوند طلب یاری کنیم و دوم اینکه در مورد کیفیت این دعا و درخواست به ما آموزش می‌دهد. دعایی که به گفته بزرگان در زمان ما هر گاه جنگی میان مسلمین و کفار درگیرد و نیز در نبرد دائمی فرهنگی، عقیدتی و سیاسی میان اهل ایمان و پیروان شرک و شیطان در هر نقطه جهان؛ به منظور پیمودن مسیر صحیح، صبر و پایداری و طلب هدایت و پیروزی از خداوند، شایسته است این دعا را زیاد بخوانیم. قرآن کریم در چند مورد ما را به این عمل توصیه کرده است. امداد در برابر تکذیب‌کنندگان، پیروزی بر دشمنان و پیروزی بر مفسدان، برخی از این موارد هستند که در آن‌ها توصیه به طلب امداد از خداوند شده است.

طلب نصرت و صبر

این شیوه‌ای است که پیامبران الهی نیز در پیش گرفته‌اند. چنان‌که در قرآن کریم می‌خوانیم: «... پروردگارا، بار تکلیفی فوق طاقت ما بر دوشمان نگذار و بیامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما، تنها آقای ما و یاور ما تویی، پس ما را بر گروه کافران یاری فرما». (بقره آیه ۲۸۶) راه و روشی که در سیره اهل‌بیت(ع) نیز نمونه‌اش وجود دارد. به‌طور مثال امام صادق(ع) در دعایی می‌فرمایند: «بار خدایا، بر محمّد و آل محمد و بر امام مسلمانان درود و صلوات فرست و او را از پیش رو و از پشت سرش و از جانب راست و از جانب چپش و از بالای سر و از زیر پایش (از همه جهت) محافظت فرما و پیروزی و فتحی آسان (و بی‌رنج) نصیبش کن و نصرتی عزت‌بخش عطایش فرما و از جانب خود برای او تسلطی (و قدرتی) یاریگر قرار ده؛ بار خدایا، فرج آل‌محمد(ع) را شتاب بخش و دشمنان آنان را از جن و انس، نیست و نابود گردان». (مصباح المتهجّد، ص۳۹۲ - جمال الاُسبوع، ص۲۹۳)

بدون شک یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های طلب یاری در صحیفه سجادیه است که از امام چهارهم شیعیان(ع) برای ما به یادگار مانده است. ایشان در این مجموعه گرانقدر دعایی درباره مرزداران و مجاهدان و همچنین نیایشی در وقت مواجهه با ستمگران دارند. دعای چهاردهم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور امام سجاد(ع) در یاری خواستن از خدا برای رهایی از ظلم ستمکاران است. موضوع اصلی این دعا طلب یاری از خداوند در مقابل ظالمان است. در این دعا همچنین از خداوند خواسته شده انسان از ستمکاری محفوظ باشد و بر کینه و خشم خود غلبه کند و به تهذیب خود از رذائل اخلاقی اهمیت می‌دهد. حضرت سجاد(ع) در این دعا به علم خدا به سرگذشت ستمدیدگان اشاره کرده و از خدا برای غلبه بر کینه و خشم از دشمن یاری می‌طلبد، امام سجاد(ع) همچنین از خدا مقام رضا و تسلیم را درخواست می‌کند. در فرازی از بخش دوم این دعا می‌خوانیم : «بار خدایا مرا به ناامیدی از عدل خود آزمایش و دشمن را به ایمنی از کیفرت امتحان نکن تا بر ستم بر من اصرار ورزد و بر حقم مستولی شود و به‌همین زودی او را به‌ آنچه ستمکاران را بدان تهدید کرده‌ای آشنا کن و مرا به اجابتی که به بیچارگان وعده دادهای آگاهی ده».

مشارکت در دفاع و یاری مجاهدان

همچنین دعای بیست و هفتم صحیفه سجادیه یا دعا برای اهل ثغور از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) درباره مرزداران اسلام است. حضرت زین‌العابدین(ع) در این دعا برای استواری مرزهای مسلمانان دعا کرده و از خدا برای مرزداران آگاهی، صبر، اخلاص، ایمان، تقوا و فراوانی تعداد را طلب می‌کند. همچنین خواهان مشارکت همه مردم در دفاع از اسلام با کمک‌رسانی به مجاهدان و مرزداران و ساماندهی به خانواده‌های آنان شده است. امام سجاد(ع) با تأکید بر نقش امدادهای غیبی در پیروزی مسلمانان در جنگ علیه مشرکان، نابودی کافران را زمینه‌ساز جامعه توحیدی دانسته است.

امام سجاد(ع) در این دعا در حق دشمنان می‌فرماید: «بارالها، مسلمانان ستمدیده را در برابر دشمنان مشرکشان به جنگ برانگیزان و ایشان را با صفوف پیاپی فرشتگانت یاری فرما تا دشمنان را در اقصی نقاط بکشند یا اسیر کنند یا اینکه دشمنان تسلیم حق شوند و اقرار کنند تو خدایی هستی که هیچ خدایی جز تو نیست، تنها و بدون شریکی. بارخدایا، این سرنوشت را بر همه دشمنانت در همه مناطق عالم تعمیم ده: از هند، روم، ترکستان، کرانه‌های خزر، حبشه، نوبه، زنگبار، سرزمین مسقالبه، دیالمه و دیگر طوایف و مناطق مشرکان که نام و نشانشان پوشیده است و تو خود آنان را می‌شناسی و به قدرت خود بر آن‌ها تسلط داری... خداوندا، مشرکان را چنان به یکدیگر مشغول کن تا از دستبرد به مرزهای مسلمانان بازمانند و با کاستن عددشان، از کاستن مسلمین بازدار و رشته اتحادشان را با تفرقه بر هم زن تا از همدستی علیه مسلمانان بازمانند. دل‌هایشان را از آرامش و بدن‌هایشان را از توانایی بی‌بهره کن، راه چاره را به رویشان ببند، اندامشان را در رویارویی با مردان مسلمان سست کن، در دلشان از درگیر شدن با دلیرمردان اسلام هراس و ترس بیفکن و سپاهی از ملائکه‌ات را برای ترس و عذاب بر آنان برانگیز، چنان‌که روز بدر چنین کردی، تا بدین سان بنیانشان را برکنی و شوکتشان را ریشه‌کن و جمعیتشان را پراکنده کنی».

 ایشان در فراز دیگری از این دعا در حق مجاهدین می‌فرماید: «أللهمَّ صلِّ عَلی مُحمد وآله وأَنسهم عِند لِقاءهم العدوّ ذَکر دنیاهم الخدّاعة الغُرور وامحُ عَن قلوبهم خَطرات المال الفتُون؛ پروردگارا! هر مجاهدی که با بیگانگان، مشرکان، کافران و منافقان نبرد می‌کند تا دین و قرآن تو احیا، حزب تو غالب، خط و نام و یاد تو زنده شود، یاد دنیای نیرنگ‌باز و حیله‌گر را از صحنه قلب او و علاقه به مال را از صفحه جان او بزدای، طوری که نه دنیا بخواهد و نه مال، نه به فکر زن و فرزند باشد و نه در اندیشه برگشت به خانه و خانواده». (صحیفه سجادیه، دعای ۲۷)

خبرنگار: آزاده خلیلی