تیمی بین‌المللی از پژوهشگران، با محوریت علمی متخصصان مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و دانشگاه شهید بهشتی، موفق به ارائه روشی نوین برای ترمیم آسیب‌های استخوان‌های حساس جمجمه و صورت شدند. این روش، مبتنی بر استفاده همزمان سلول‌های بنیادی و داربست‌های پیشرفته با فناوری‌های نانوتکنولوژی، نویدبخش تحولی بزرگ در پزشکی بازساختی است.

روش درمانی جدیدی که حاصل همکاری مراکز علمی معتبر داخلی و خارجی نظیر دانشگاه شهید بهشتی، انستیتو پاستور ایران، دانشگاه پزشکی ونژو چین، دانشگاه یوانزی تایوان، دانشگاه ساوینتای هند و دانشگاه ایستینیه ترکیه با راهبری دکتر حسین شاهسوارانی و دکتر مهدی جهانفر انجام شده، راهکاری پیشرفته و نوآورانه برای ترمیم آسیب‌های استخوانی حساس جمجمه و صورت ارائه داده است.

با توجه به روند فزاینده آسیب‌های مختلف در زندگی مدرن، ترمیم نقایص استخوانی به‌ویژه در نواحی حساس مانند جمجمه، فک و صورت، همواره یکی از چالش‌های بزرگ در پزشکی بازساختی به شمار می‌رود و تیم‌های تحقیقاتی مختلف در سراسر جهان برای ارائه راهکارهای درمانی مؤثرتر تلاش می‌کنند. در این میان، استفاده از سلول‌های بنیادی و فناوری‌های نانوتکنولوژی به عنوان دو راهبرد کلیدی، در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است.

روش درمانی جدید ارایه شده در پژوهش یاد شده، مبتنی بر کشت سلول‌های بنیادی بر روی داربستی سلولزی طبیعی است که همراه با نانوذرات سیلیکا و ماده موثره پروآنتوسیانیدین ـ ترکیبی طبیعی استخراج‌شده از هسته انگور ـ پوشش دهی شده است. این داربست نه‌تنها به سلول‌های بنیادی کمک می‌کند تا به سلول‌های استخوانی تمایز یابند، بلکه رشد و تکثیر آن‌ها را بدون نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها حمایت می‌کند.

آزمایش‌های پیش‌بالینی نشان داده است که این داربست، با تقویت فعالیت آنزیمی آلکالین فسفاتاز، معدنی شدن ماتریکس استخوانی و تولید کلاژن، بازسازی سریع‌تر و مؤثرتر بافت استخوانی را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، خاصیت ضدباکتریایی این داربست در برابر باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی، خطر عفونت‌های پس از جراحی را کاهش می‌دهد.

آزمایش‌های پیش بالینی نشان دادند که داربست سلولی توسعه‌یافته، علاوه بر تسریع بازسازی بافت استخوانی، در تشکیل مجدد عروق، کاهش التهاب و بازسازی اپیتلیال نیز عملکرد چشمگیری داشته است. این ویژگی‌ها، این فناوری را به راه‌حلی جامع و موثر برای ترمیم آسیب‌های استخوانی تبدیل کرده است

این روش درمانی نوین، با الهام‌گیری از طبیعت و بکارگیری فناوری‌های پیشرفته نانو و سلول‌های بنیادی، نه‌تنها تحولی در درمان آسیب‌های استخوانی محسوب می‌شود، بلکه بار دیگر توانمندی‌های علمی کشور را در سطح جهانی علی‌رغم محدودیت‌ها و تحریم‌های متعدد به نمایش گذاشته است. انتظار می‌رود پس از تکمیل مراحل کلینیکی پیش رو، این فناوری در آینده‌ای نزدیک به طور گسترده در درمان آسیب‌های جمجمه و صورت مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش ارزشمند در مجله معتبر بین‌المللی Emergent Materials منتشر شده و دسترسی به آن از طریق لینک زیر امکان‌پذیر است:

https://link.springer.com/article/10.1007/s42247-024-00909-5