حجت الاسلام امیر علی حسنلو، استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه در یادداشت اختصاصی به مناسبت سالروز ولادت حضرت فاطمه(س) به تبیین اهمیت ولادت حضرت فاطمه(س) پرداخت، مشروح این یادداشت به شرح زیر است:
از زیبایی های فاطمه (س) مورخین و محدثین و علمای شیعه، ولادت حضرت زهرا(س) را پنج سال بعد از بعثت پیامبر اکرم(ص) دانسته و در این زمینه روایات معتبری را از اهل بیت ـ علیهم السلام ـ نقل کرده اند.
خدیجه(س)، میزبان زنان بهشتی
شیخ صدوق در کتاب امالی از امام صادق(ع) نقل می کند که آن حضرت(ع) فرمودند: در هنگام ولادت حضرت فاطمه، خدیجه شخصی را به نزد زنان قریش فرستاد و از آن‌ها خواست تا به خانه او بیایند و در هنگام وضع حمل به او کمک کنند، اما زنان مکه برای خدیجه پیغام دادند که تو به سخنان ما گوش نکردی و با یتیم ابی‌طالب ـ که مال و ثروتی نداشت ـ ازدواج کردی، لذا ما به کمک تو نخواهیم آمد. خدیجه از این پیغام غمگین شد و در حال اندوه به سر می برد که ناگهان چهار زند گندمگون بلند قامت را ـ که همچون زنان بنی هاشم بودند ـ مشاهده کرد که بر وی وارد شدند. خدیجه از دیدن ایشان نگران شد اما یکی از آن چهار زن به سخن آمد و گفت: ای خدیجه! نترس و محزون مباش که پروردگار تو ما را فرستاده و ما خواهران تو هستیم. من ساره‌ام، این آسیه همسر فرعون است که همدم تو در بهشت خواهد بود. آن دیگری مریم دختر عمران و نفر چهارم کلثوم خواهر حضرت موسی است. خداوند ما را نزد تو فرستاده تا در هنگام وضع حمل به تو کمک کنیم.
این حضور خود بشارتی بزرگ برای خدیجه بود که چنین دختری خداوند به او هدیه نموده است که همه زنان بزرگ بشر به حضورش مشرف شوند وتولدش را تبریک گویند؛ چرا که فاطمه حامل نور ۱۱ امام است و حامل نوری است که منجی بشریت خواهد بود؛ منجی نور وانواری است که علوم الهی را در میان بشریت نشر خواهند داد حامل نوری است که در راه رضای خداوند از همه هستی و وجودش ایثار خواهد نمود و...حکمت حضور این بانوان بزرگ که قرآن از آنان بعنوان الگوی همه انسانها یاد کرده است این بود.
ولادت حضرت فاطمه(س) خط بطلان به بینش جاهلی
با تولد فاطمه (س) نگاه و بینش تحقیر آمیز عرب جاهلی به دختر وزن به کلی باطل اعلام می شود؛ عرب که از تولد دختر نگران و خبر تولد را بد ترین خبر می پندارد که قرآن از آن به سیاه شدن چهره عرب جاهلی با شنیدن خبر تولد دختر یاد کرده است؛ حضرت زهرا(س) در شرایطی از تاریخ قدم به عرصه وجود نهاد که هنوز ابرهای تیره تفکر جاهلیت بر سر زمین حجاز سایه افکن بود و زن در نظر اعراب، موجودی پست و بی ارزش بلکه مایه خجلت و سرافکندگی به شمار می‌آمد تا آنجا که هرگاه به یکی از آنان خبر تولد نوزاد دختری را می‌دادند چهره‌اش از خشم سیاه می‌شد و خود را برای دفن او در زیر خاک آماده می‌ساخت.
با وجود این، رسول خدا(ص) بر خلاف این رسم و اندیشه جاهلانه، از تولد زهرای مرضیه بسیار خوشحال شد و با اظهار شادی همواره در تکریم این دختر و بزرگداشت شخصیت او می کوشید. نقل است هر زمان که فاطمه زهرا بر رسول خدا(ص) وارد می شد آن حضرت به پاس احترام دختر خویش، تمام قامت در مقابلش می ایستاد و گاه به رسم ادب دستان او را بوسه می زد این ارج نهادن باطل نمودن بینش غلط است نسبت به جنس زن که اکثر ملتها در آن روزگار چنین نگاهی داشتند.
حقیقت آن است که شخصیت والا و مقام و موقعیت شگفت انگیز این بانوی بزرگ جهان اسلام از ابتدای ولادت تا کنون ـ که نزدیک به چهارده قرن از آن می گذرد ـ آنچنان که باید و شاید شناخته نشده است.
مقام معظم رهبری در سخنانی که در همین باره ایراد داشته اند، می فرمایند:
«وقتی انسان به روایاتی که مربوط به فاطمه زهرا(س) می‌باشد و از زبان ائمه ـ علیهم السلام ـ صادر شده است مراجعه می‌کند، می بیند زبان معصومین ـ علیهم السلام ـ نسبت به این بزرگوار، آن چنان زبان ستایش و خضوع و خشوع است که برای کسی که مقام والای فاطمه زهرا(س) را ندانسته باشد، ممکن است مایه تعجب باشد. از خود پیامبر اکرم(ص) که پدر و مربی این مخدره‌ی بزرگوار بود تا امیرالمؤمنین که همسر او بود و تا فرزندان او یعنی ائمه(ع) ـ هر کدام راجع به زهرای اطهر جمله‌ای گفته‌اند و آن را با زبان تعظیم و ستایش بیان کرده‌اند. این نشان دهنده آن مقام والا و توصیف ناشدنی است که حقیقتا برای ذهن قاصر ما، آن علو درجه معنوی و ملکوتی امّ‌الائمة‌النجباء ـ سلام‌الله‌علیها ـ قابل درک نیست.»
خانه حضرت فاطمه(س) پناهگاه بیچارگان
نزول سوره هل اتی یک نمونه هست که فاطمه و خانواده اش چند روزی روزه داشتند که سه شب افطار خود را به فقیر ومسکین واسیر بخشیدند واین آیه در شان آن حضرت نکات زیادی دارد وحقایقی را بیان می کند از جمله اینکه خانه فاطمه پناهگاه همه بیچارگان بود؛ لذا خانه فاطمه(س) در مدینه، خانه ایثار و کمک به محرومان بود و دردمندان و مستمندان این شهر آنگاه که از همه جا درمانده و ناامید می‌شدند، رو به خانه کوچک، اما پر خیر و برکت فاطمه می آورند.
در سال‌های نخستین هجرت پیامبر اکرم(ص)، هنگامی که حسن و حسین(ع) فرزندان خردسال زهرای اطهر، بیمار شده بودند حضرت زهرا به همراه سایر اعضای خانه، نذر کردند که در صورت شفا یافتن این دو جگر گوشه رسول خدا، سه روز روزه بگیرند. در پی ظهور نشانه های بهبودی در چهره حسن و حسین(ع) اعضای این خانواده به نذر خویش وفا کرده، سه روز روزه گرفتند. اما در غروب هر سه روز قطعه نانی که برای افطار خویش فراهم کرده بودند به یتیم و مسکین و اسیری درمانده که درب منزل آن‌ها را می‌کوبید بخشیدند و خود گرسنه شب را به صبح رساندند.
در پایان روز سوم، خداوند سبحان جهت تقدیر و ستایش از این همه اخلاص و ایثار، سوره «هل اتی» را در شأن علی، فاطمه، حسن و حسین ـ علیهم السلام ـ نازل فرمود و این حرکت شگفت‌انگیز را برای همیشه در سینه تاریخ ثبت نمود.
منزلت بندگی فاطمه (س)
نقش دعا، عبادت و نیایش در زندگی فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ بسیار برجسته و چشمگیر است و آنگونه که از روایات دینی و گزاره‌های تاریخی بر می‌آید، آن حضرت علی‌رغم وظایف سخت و طاقت فرسایی که در داخل خانه بر عهده داشت در عبادت و راز و نیاز با خداوند متعال نیز بسیار کوشا بود و بخشی مهمی از اوقات خویش را به اقامه نماز، تلاوت قرآن و دعا به درگاه ایزد منان اختصاص می‌داد. تا آنجا که یکی از بزرگان اهل سنت به نام «حسن بصری» می‌گوید:
«در میان این امت، هیچ کس عابدتر از فاطمه نبود؛ زیرا آن حضرت در مقام عبادت آن قدر روی پاهای خود ایستاد که قدم‌هایش ورم کرد.»
و نیز در حدیثی، پیامبر اعظم(ص) به سلمان فرمود:
«ای سلمان! خدای تعالی چنان دل و جان و اعضا و جوارح دخترم فاطمه را به عبادت پر کرده که یکسره برای عبادت و فرمانبرداری حق تعالی، خود را از همه چیز فارغ ساخته است.»
حضرت فاطمه(س)، الگوی کامل انسانی
حضرت زهرا(س) با همه عظمت و شکوه معنوی نمونه و فضایل و خویژگی های حیرت انگیز، الگویی کامل برای انسان معاصر در هرزمان هست ؛ شناخت سیره خانوادگی و رفتارهای اجتماعی‌اش، سرآغاز گام نهادن به سمت روشنایی و معنویت و دوری از انحطاط و تاریکی‌هاست.
نور هدایت
فاطمه نور هدایت، صاحب انوار معرفت خدا و جامع فضایل برجسته انسانی است با وجود زندگی کوتاه و پر فراز و نشیب اش آکنده از رمز و رازهای شگفت انگیز عبودیت و بندگی است.
او آن زمان که در محراب عبادت، نماز برپا می دارد، فرشتگان آسمان را به تعجب وا می‌دارد و آن گاه که با دستان کوچکش گرد و خاشاک را از چهره پدر می‌زداید، قلب رنج کشیده پیامبر را تسکین می‌بخشد و آن موقع که در منزل همسر، رنج آسیاب و زحمت حمل مشک آب را متحمل می‌شود، تحسین امیرمؤمنان را بر می‌انگیزد. و در آن ساعت که قطعه نان افطاری خویش را به مسکین و یتیم و اسیری درمانده هدیه می‌کند، فرشته وحی را برای تقدیر و ستایش از این حرکت و نزول گلبانگ آیات قرآنی به جنبش و حرکت در می‌آورد و در آن لحظات که در هجران پدر، کوهی از مصایب و شداید بر او فرود می‌آید، صبر جمیل را پیشنه خود می‌سازد و در همه این حالات، پیشانی عبودیت و سپاس بر درگاه ایزد منان به زمین می‌ساید. آری فاطمه(س) ستاره‌ای درخشان و الگویی بررگ و کامل برای همه عصرها و نسل‌هاست.
نگاهی به اشعار حضرت فاطمه(س)
مجله «المورد» که در کشور عراق چاپ می‌شود، در بررسی اشعار زنان صدر اسلام، در بیست و چهارمین شماره، مقاله‌ای را به قلم دکتر لیلا محمد ناظم الحیالی از دانشکده ادبیات دانشگاه مستنصریه بغداد، تحت عنوان «نگاهی به شعر فاطمه زهرا(س)» به چاپ رسانده که در بخشی از آن آمده است:
«فاطمه (س) متکلمی بس فصیح بود و سخنرانی بسیار شجاع. خطبه او که در کتاب «بلاغات النساء» ذکر شده، بسیار مشهور است. او در آن خطبه احساسات مردم را نسبت به پیامبر اکرم(ص) برانگیخت. همچنین فاطمه شاعر نیز بوده است. ابن رشیق قیروانی می‌گوید: فاطمه شعر نیز می‌سرود و اشعار زیادی از او نقل شده است. از بهترین نمونه‌های شعر عاطفی که احساسات شاعر را منعکس می‌کند شعر فاطمه(س) است که حزن و اندوه از آن می‌چکد و عواطف و ناله از آن سر می‌کشد.
خطبه روشنگرانه فاطمه(س)
خطبه ای که حضرت در شرایط بسیار ناگوار ایراد کرد بعد از رحلت پدر که به خطبه فدکیه معروف است؛ وبرای آن داشمندان بزرگ شرحهای فروان علمی نوشته اند جدا کننده وتمیز دهنده راه باطل از راه حق است؛ این خطبه در میان جمعیت مهاجر و انصار بیان شده معروف و مشهورتر است. این خطبه که علمای بزرگ شیعه و اهل سنت ـ از جمله ابن ابی الحدید معتزلی ـ با سلسله سندهای مختلف آن را نقل کرده‌اند، از نظر علمای ادب و فصاحت و بلاغت، هم سنگ و هم افق با خطبه‌های غرّا و شگفت‌انگیز امیرمؤمنان، علی(ع) است و از لحاظ نظم ظاهری و مفاهیم و معانی و عبارات فوق العاده و تحسین برانگیز می‌نماید. از نظر محتوا یک جهاد تبیین به تمام معناست وراه منحرفین را باطل اعلام نمود وحقایق بسیاری را با اشارات کوتاه تبیین نموده است.
آن حضرت خطبه خویش را ابتدا با تحلیلی عمیق و فشرده از آفرینش جهان آغاز کرده، به تشریح توحید، صفات پروردگار و اسما حسنای خداوند می‌پردازد سپس مقام والای پیامبر اکرم(ص) و آثار و برکات رسالت آن حضرت را برای مردم جزیرة العرب بیان می‌کند، آنگاه به توصیف قرآن و انوار و اسرار این کتاب مقدس مشغول شده، همگان را به تبعیت از فرامین جاودانی آن فرا می‌خواند.
در بخش‌های بعدی حضرت زهرا(س) به معرفی خود و بازگویی فضایل و مناقب امیرمؤمنان علی(ع) می‌پردازد و نقش اهل بیت را در استحکام پایه های دین مبین اسلام، به مهاجر و انصار یادآور می شود و ضرورت تبعیت و همگامی و همراهی آنان با این وارثان قرآن و پیامبر را خاطر نشان می‌سازد و در پایان حقوق اجتماعی و اقتصادی خویش را طلب می‌کند.
دعای فاطمه(س)
در هرزمینه که انسان به زندگی کوتاه این بانوی اطهر نگاه می کند یک نمونه برای تاسی وجود دارد؛ دعاهای فاطمه وراز و نیازهای او نیز بسیار شگرف و روشش در دعا حیرت آور است برای همه انسانها قابل اقتباس وعمل است؛ وقتی او دعا می کندئ در نماز شب فرزندش حسن به دعای شبش توجه دارد از مادر می پرسد مادرجان برای همه دعا کردی جز خودمان؛ مادر جواب می دهد عزیز مادر دیگران در دعا مقدم اند؛ این روش تربیت است که از فرزندان فاطمه ایثار گرانی برای حفظ کرامت و هدایت تربیت می کند و وقتی حسین خون جگرش را برای هدایت انسانها از گمراهی هدیه می کند از این بینش مادر الهام گرفته است؛ چند نمونه از ئعاهای فاطمه (س)
۱ـ آفریدگارا! حمد و ستایش و منت و فضل از آن توست، نعمت و شکوه و فرمانروایی و ملکوت، از آن توست. قدرت و افتخار، سروری و منت و بزرگواری از آن توست. یکتایی و ستایش بی‌همتایی و قداست و عظمت و آمرزش و والایی تو راست.
۲ـ خدایا! هر ستایش پاک و پسندیده و هر مدح ارجمند و سخن نیکو و زیبا، که سخن و گوینده آن را بپسندی، تنها شایسته توست.
۳ـ ستایش و حمد مرا با نخستین حمد ستایشگران و ثناگویان بپذیر. تکبیر و تهلیل و سخن نیک و زیبایم را با کلام نخستین تکبیر گویان و ثناخوانان پروردگار جهانیان، پذیرا باش.
۴ـ ستایشم را از آغاز روزگار تا روز رستاخیز، متصل گردان.
حمد و ستایشی همسنگ ذرات ریگ‌ها، تپه ها، کوه‌ها، و به شمار جرعه های آب دریاها و قطرات باران و برگ درختان و عدد ستارگان و هموزن خاک‌ها و دانه ها و سنگریزه ها و ذرات آسمان‌ها و زمین و آنچه در آن‌ها و میان آن‌ها و زیر آن‌ها و بالای آن‌هاست.
سیمای حضرت فاطمه(س) در آئینه هنر و ادب
همیشه فصل مهمی از هنر و ادبیات دینی به شرح و توصیف زندگی شخصیت‌های بزرگ تاریخ و از جمله پیامبران الهی، ائمه معصومین و علمای فرزانه و وارسته اختصاص یافته است و اندیشمندان و هنرمندان متعهد همواره کوشیده اند با خلق آثار نفیس علمی و هنری، به معرفی این الگوهای راستین زندگانی بپردازند.
در این میان، مجموعه کتاب‌های علمی و تاریخی، و نیز شعر و داستان‌هایی که به منظور تشریح ابعاد، فضایل و کمالات اخلاقی و رفتاری بانوی نمونه اسلامی حضرت زهرا(س) نوشته شده، بسیار گسترده است. برخی از آن‌ها عبارتند از:
۱ ـ سلوک فا طمی، امیر علی حسنلو
۳- بیت الاحزان، تألیف مرحوم حاج شیخ عباس قمی؛
۴ ـ فاطمه زهرا از ولادت تا شهادت، تألیف سید محمد کاظم قزوینی؛
۵ ـ فاطمه زهرا در کلام اهل سنت؛ دشتی
۶ ـ چشمه در بستر، نوشته مسعود پور سید آقایی؛
۷ ـ کشتی پهلو گرفته، نوشته سید مهدی شجاعی؛
۸ ـ زندگانی حضرت زهرا، تألیف آیت الله ناصر مکارم شیرازی؛
۹ ـ فاطمه زهرا یاس عصمت، نوشته عبدالرحیم موگهی؛
۱۰ ـ فاطمه زهرا؛ سید جعفر شهیدی
۱۱ ـ سیمای فاطمه در قرآن و عترت، نوشته عبدالحسین اشعری؛
۱۲ ـ طلوع بی پایان؛ امیر علی حسنلو
۱۳- فاطمه زهرا شادی دل مصطفی؛ رحمانی همدانی
۱۴- موسعه الکبری عن فاطمه الزهرا؛ انصاری زنجانی
۱۵- دانش نامه فاطمی، پژوهشگاه فرهنگ وتمدن اسلامی
۱۶-فاطمه فاطمه است؛ دکتر شریعتی.
نظر شما