خدا را شکر که ویروس‌ها، میکروب‌ها و باکتری‌های موذی و مضر برای انسان، با همه توانایی‌هایشان ادبیات و این‌جور چیزها را نخوانده و بلد نیستند! وگرنه ممکن بود گاهی بعضی از دانشمندان با پروژه‌های تحقیقاتیشان، کاری کنند که مثلاً ویروس کرونا یا آنفلوانزا یاد ضرب‌المثل: «به دیوانه گفتند خرمن را آتش نزنی...» بیفتند و به دانشمندان بگویند: «خوب شد که یادم آوردی!»
خرمن را آتش نزن!
«یورونیوز» یکی دو روز پیش نوشت: با مهار ویروس کرونا که به لطف واکسن‌های بسیار مؤثر(و البته پر از حرف و حدیث) حاصل شد، حالا سه بیماری عفونی بیشترین نگرانی را برای مسئولان بهداشت عمومی ایجاد کرده‌اند. اول مالاریا که عامل به وجود آمدن آن یک انگل است. دوم ایدز که حاصل فعالیت یک ویروس است و آخری هم سل که مشکلات و دردسرهایش زیر سر یک باکتری است. این سه بیماری با دست به یکی کردن، سالانه و روی هم حدود ۲میلیون نفر را می‌کشند. به جز این سه مورد، دانشمندان و مقام‌های نظارتی بهداشت جهانی فهرست‌هایی برای عوامل بیماری‌زای اولویت‌دار نیز در دست دارند، به‌ویژه آن‌هایی که به دلایلی در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها و ضدویروس‌ها مقاوم شده‌اند.
از دیدگاه کارشناسان بهداشت جهانی یکی از ویروس‌های آنفلوانزا که زیرگروهی از آنفلوانزای «نوع آ» است که گاهی به آن «آنفلوانزای پرندگان یا مرغی» هم گفته می‌شود، ازجمله اولویت‌های ویژه‌ای است که گفتیم، چون در حال حاضر نگرانی زیادی ایجاد کرده و در آستانه تبدیل شدن به مشکلی جدی برای سال ۲۰۲۵ است. منتها تا اینجای مطلب هنوز ماجرا ربطی به ضرب‌المثل‌دانی ویروس‌ها و ضرب‌المثل معروف دیوانه و آتش زدن خرمن ندارد.
بدبختانه و خوشبختانه
ویروس آنفلوانزای پرندگان به طور گسترده در پرندگان وحشی و اهلی مانند طیور پخش شده و به‌تازگی نیز در گاوهای شیری در چندین ایالت آمریکا و در اسب‌ها در مغولستان یافت شده است. طبیعتاً وقتی موارد آنفلوانزا در حیواناتی مانند پرندگان شروع به افزایش می‌کند همیشه این نگرانی وجود دارد که ممکن است یک جوری به انسان‌ها هم منتقل شود. نگرانی بی‌موردی هم نیست چون مثلاً و بدبختانه، امسال در آمریکا ۶۱مورد آن شناسایی شده که بیشتر ناشی از تماس کارگران مزارع با گاوهای آلوده یا نوشیدن شیر خام بوده است.
این در حالی است که در دو سال گذشته فقط دو مورد ابتلای انسان به این نوع آنفلوانزا دیده شده بود و این افزایش عجیب ۳۰برابری طی امسال از دید ناظران بهداشت جهانی خیلی عجیب و خطرناک است و برای همین آنفلوانزای مرغی را در قسمت بالای فهرست بیماری‌های اولویت‌دار قرار داده‌اند.
اما یک قید «خوشبختانه» هم برای این بیماری و ویروسش وجود دارد و آن اینکه اصلاً به نظر نمی‌رسد ویروس عامل آن بتواند از انسان به انسان منتقل شود بنابراین احتمال ایجاد یک همه‌گیری مثل کرونا هم خیلی‌خیلی کم است.
همین قسمت ماجرا، جایی است که به ضرب‌المثل ابتدای مطلب ربط پیدا می‌کند چون «یورونیوز» می‌گوید عده‌ای از دانشمندان وقتی دیده‌اند با وجود عدم انتقال ویروس از انسانی به انسان دیگر بازهم آمار ابتلا یکباره ۳۰ برابر شده، به فکر تحقیق و بررسی افتاده‌اند که ببینند آیا ویروس این بیماری می‌تواند خودش را جوری تغییر دهد که سبب شود توانایی انتقال از انسان به انسان را پیدا کند؟ جواب هم گویا تقریباً مثبت بوده چون متوجه شده‌اند که یک جهش در ژنوم این ویروس می‌تواند قابلیت انتقال از انسان به انسان را ایجاد کند! در واقع با این بررسی و پژوهش انگار به ویروس تأکید کرده باشند: مبادا به فکر انتقال از انسان به انسان بیفتی! ایشان هم پاسخ داده: خوب شد یادم آوردی... بگذار ببینم ژنوم من می‌تواند جهش کند یا نه؟
ترس از ویروس جهش نکرده
دانشمندان می‌گویند اگر این سویه از آنفلوانزا چنین تغییری پیدا کند و بتواند بین انسان‌ها منتقل شود، دولت‌ها باید به سرعت برای کنترل شیوع آن اقدام کنند. «یورو نیوز» معتقد است مراکز کنترل بیماری در سراسر جهان از همین حالا روی آتش زدن خرمن توسط این ویروس حساب باز کرده و برنامه‌های آمادگی برای مبارزه با همه‌گیری احتمالی آنفلوانزای پرندگان و سایر بیماری‌های در حال ظهور را تهیه کرده‌اند.
این خبرگزاری اروپایی، انگلستان را مثال می‌زند که برای مقابله با خطر در سال۲۰۲۵میلادی ۵ میلیون دُز واکسن «اچ۵» که می‌تواند انسان‌ها را در برابر آنفلوانزای پرندگان محافظت کند خریداری کرده است.
محققان هم هشدار داده‌اند در همان حال که مقامات جهانی باید مراقب ظهور بیماری‌های همه‌گیر جدید باشند، نباید از «همه‌گیری‌های آهسته» مانند مالاریا، ایدز، سل و دیگر عوامل بیماری‌زا که همچنان انسان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند غافل شوند.
حالا اگر این خبر «یورونیوز» و آزمایش‌های دانشمندان نگرانتان کرده است بگذارید آخر مطلب این دلداری را هم بدهیم که اولاً هنوز ثابت نشده ژنوم این ویروس جهش کرده باشد و ثانیاً ذخیره ۵ میلیون دُز واکسن مخصوص هم دفعه اولی نیست که انجام می‌شود. مثلاً اسفند۱۳۸۴ وقتی که هنوز نه خبری از کرونا و جهش‌هایش بود و نه کسی به جهش‌های ژنوم ویروس آنفلوانزای پرندگان فکر کرده بود، خبرگزاری‌ها نوشتند: «دولت بریتانیا برای مقابله با ویروس کشنده آنفلوانزای مرغی تولید ۳/۵ میلیون واکسن را به دو شرکت داروسازی سفارش داده است. این در حالی بود که در سال۸۴ هیچ مورد ابتلایی در انگلیس مشاهده نشده بود و فقط فرانسوی‌ها چند مورد ابتلا را گزارش کرده بودند. منتها چون در جنوب شرقی آسیا ۱۷۰نفر و در ترکیه ۹۰نفر با این بیماری از دنیا رفته بودند، انگلیسی‌ها سخت‌گیری و احتیاط پیشه کرده و همان زمان هم گفته بودند شاید زد و ویروس این بیماری جهش کرد و از انسان به انسان منتقل شد. یعنی چه رفتار آن روز دولتمردان و مقام‌های بهداشتی انگلیس، چه رفتار امروزشان و چه هشدار دانشمندان درباره امکان جهش و همه‌گیری، همان حکایت مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید و کرونازده از ویروس جهش نکرده، می‌ترسد است!
نظر شما