کودکان تمایل زیادی برای بازی کردن با خاک دارند. آنها می‌توانند ساعت‌ها در گوشه‌ای بنشینند و مشغول ساخت آدم‌ها یا خانه‌های مختلف باشند. گرچه بین والدین در رابطه با تاثیر بازی کردن با خاک بر سلامتی کودکان اختلاف‌نظر وجود دارد ولی برخی والدین به کودکان خود توصیه می‌کنند که بیرون رفته و بازی کردن با خاک را امتحان کنند. چراکه اینکار سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. آیا شواهد علمی نیز چنین مسئله‌ای را تایید می‌کنند؟

یک مطالعه جدید نشان داده که زمین زیر پای ما مملو از ژن‌های مقاومت آنتی بیوتیکی است. فعالیت‌های انسانی مانند آلودگی و تغییر کاربری زمین می‌تواند اکوسیستم خاک را مختل کرده و انتقال ژن‌های مقاومت از باکتری‌های خاک و عفونت انسان را آسان‌تر کند.

مطالعات «جینگکیو لیائو»، استادیار مهندسی عمران و محیط زیست، نشان می‌دهد هنگامی که باکتری‌ها این ژن‌های مقاوم را به دست می‌آورند، می‌توانند به سرعت به گونه‌های دیگر نیز منتقل شوند و این تهدیدی برای سلامت عمومی است. درک این الگوها می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا راه‌هایی برای کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی پیدا کنند، از سلامت انسان محافظت کنند و اثربخشی آنتی بیوتیک‌ها را برای نسل‌های آینده حفظ کنند.

مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟

آنتی بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای پیشگیری و درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند. مقاومت آنتی بیوتیک در بدن زمانی اتفاق می افتد که باکتری‌ها در پاسخ به استفاده از این داروها تغییر می‌کنند و به آنتی بیوتیک مقاوم می شوند. این باکتری‌ها ممکن است انسان و حیوانات را آلوده کنند و درمان عفونت‌هایی که ایجاد می‌کنند نسبت به باکتری‎های غیر مقاوم سخت‌تر باشد. مقاومت آنتی بیوتیکی منجر به افزایش هزینه‌های پزشکی، بستری طولانی مدت در بیمارستان و افزایش مرگ و میر می‌شود. جهان به سرعت نیاز به تغییر روش تجویز و استفاده از آنتی بیوتیک دارد. حتی اگر داروهای جدید تولید شود، بدون تغییر رفتار، مقاومت آنتی بیوتیک در بدن همچنان یک تهدید بزرگ است زیرا باعث کاهش کارآمدی درمان بیماری‌های عفونی می‌شود و آن‌ها را سخت‌تر درمان می‌کند. در دهه‌های اخیر مصرف آنتی‌بیوتیک علاوه بر پزشکی در کشاورزی هم افزایش چشمگیری داشته و آنتی‌بیوتیک‌ها در دامداری، پرورش مرغ و طیور، پرورش ماهی و آبزیان، تولید محصولات کشاورزی و در باغهای میوه استفاده می‌شود، بنابراین مقاومت به آنتی‌بیوتیک، کشاورزی و محیط زیست را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اهمیت مقاومت آنتی بیوتیکی در خاک

خاک فقط خاک نیست! بلکه یک اکوسیستم پر جنب و جوش پر از باکتری است. برخی از این باکتری‌ها به طور طبیعی حامل موادی هستند که به آنها کمک می‌کند در برابر آنتی بیوتیک‌ها مقاومت کنند. در حالی که این موضوع ممکن است در ابتدا یک مشکل بزرگ به نظر نرسد، اما زمانی خطرناک می‌شود که این مواد در باکتری‌های مضری که انسان را آلوده می‌کنند قرار گیرند. پس در نتیجه تماس مستقیم پوست با خاک و علل خصوص خاک بازی سبب انتقال باکتری‌هایی از خاک به انسان می‌شود. یکی از این باکتری‌ها، لیستریا مونوسیتوژنز است. این ساکن خاک می تواند راه خود را به زنجیره غذایی باز کند و باعث بیماری ای به نام لیستریوزیس شود. برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، لیستریوزیس می‌تواند کشنده باشد.

خاک مخزنی مهم از باکتری‌های مقاوم است. عوامل محیطی می‌توانند با ایجاد شرایطی، بقا، گسترش و تبادل این ژن‌ها بین باکتری‌ها را تقویت کنند. فرآیندی به نام انتقال نیز اجازه می‌دهد تا باکتری‌ها قطعات آزاد DNA را از محیط اطراف خود بردارند. هنگامی که یک باکتری این ژن‌ها را به دست می‌آورد، می‌تواند آنها را به دیگران منتقل کند. این اشتراک گذاری سریع ژن های مقاومت دلیل اصلی چالش برانگیز بودن خاک بازی و تماس آن با پوست است. لیستریا فقط یک باکتری خاک نیست بلکه یک بازیگر کلیدی در درک مقاومت آنتی بیوتیکی است. اگرچه مقاومت در موارد بالینی لیستریا در حال حاضر کم است، اما این باکتری‌ها به طور طبیعی در برابر چندین آنتی بیوتیک مقاومت می‌کنند که تهدیدی جدی برای علم پزشکی و خود انسان‌ها است. با آشکار کردن نحوه گسترش این باکتری و نحوه تأثیر عوامل محیطی بر این فرآیند، مطالعه لیائو بر اهمیت محافظت از اکوسیستم‌های طبیعی تاکید می‌کند و می‌گوید حفظ سلامت خاک نه تنها برای محیط زیست مفید است، بلکه برای مراقبت‌های پزشکی آینده ما نیز حیاتی است.

منبع: Sciencedaily

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس