برای کسی که بختک را تجربه نکرده است، شاید موقعیت غیرقابل تصور یا حتی خنده‌داری به نظر برسد اگر بداند جمعیت فراوانی در دنیا، هنگامی که فکر می‌کردند در خواب هستند، ناگهان سنگینی عجیبی بر بدنشان حس کرده و توانایی حرکتشان را از دست داده‌اند!

افراد بسیاری در سرتاسر جهان این تجربه را داشته‌اند اما نکته جالب ماجرا زمانی خود را نشان می‌دهد که بدانید بختک در کشورها و فرهنگ‌های مختلف به شکل متفاوتی اتفاق می‌افتد؛ به عنوان مثال برخی از مردم آفریقای شمالی، آمریکای جنوبی، ایتالیا و برزیل که این اتفاق را تجربه کرده‌اند، شمایل آن را در قالب یک موجود شیطانی به یاد دارند که قصد آزار رساندن به آنان را داشته است اما افراد اهل چین، مکزیک و تایلند آن را یک روح یا شبح توصیف می‌کنند.

بختک چیست؟

طبق تحقیقات متعددی که در این زمینه صورت گرفته، اثبات شده است که در کشورهای دیگر نیز این اتفاق به شمایل مختلفی مثل دیو، روح درگذشتگان و سایه‌های مبهم خود را نشان داده است. این پدیده به هر شکلی و ظاهری که اتفاق بیوفتد، فلج خواب یا به اصطلاح عامیانه بختک نام دارد و با بروز علائمی همچون اضطراب، ترس، هذیان و از دست دادن توانایی حرکت همراه است. در واقع بختک یکی از نمونه‌های اختلال در خواب به شمار می‌رود.

در جهان فعالیت‌های بسیاری در این زمینه و برای فهم جزئیات آن صورت گرفته است؛ از نقاشی توصیف تجربه‌گران گرفته تا پژوهش‌های مختلف در اقصی نقاط جهان. اولین نقاشی از این اختلال خواب، در سال ۱۷۸۱ رسم شد که در آن دیوی بر بدن یک زن افتاده است. طبق تحقیقات، این تصویر را بیشتر مسیحیان هنگام فلج خواب می‌بینند.

برخی از افراد هنگامی که دچار فلج خواب می‌شوند، تقلای بسیاری برای خروج از آن وضعیت می‌کنند و همین کوشش باعث می‌شود بیشتر عذاب بکشند. این افراد معمولا با تقلای زیاد، سعی در بازگرداندن توانایی حرکت خود می‌کنند اما این کار تنها باعث می‌شود پریشانی فرد افزایش یابد و علائم فلخ خواب بر او اثر مضاعفی بگذارد چرا که در این موقعیت از دست فرد هیچ کار تاثیرگذاری برنمی‌آید.

بروز اختلافات فرهنگی در تجربه بختک

پژوهشگران بسیاری تلاش کردند تا دلیل این تفاوت را میان فرهنگ‌های مختلف هنگام اختلالات خواب پیدا کنند. در همین راستا نیز توضیحاتی ارائه دادند که کمی می‌تواند این مسئله را حل کند.

یکی از دلایل این پدیده می‌تواند تفاوت در نوع اضطراب‌ها باشد. در فرهنگ‌های مختلف، مردم با چالش‌های گوناگون و استرس‌های متفاوتی مواجه می‌شوند که این اختلاف می‌تواند تاثیر چشمگیری بر تفاوت تجربه فلج خواب یا به طور کلی اختلالات خواب داشته باشد.

علت بعدی که محققان عنوان کرده‌اند، تاثیرات محلی، محیطی و همچنین عقیدتی است که بر ناخودآگاه افراد نقش می‌بندد و آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا تمام افرادی که دچار فلج خواب می‌شوند، انعکاسی از ترس‌های خود را می‌بینند؛ به عنوان مثال افرادی که ترس از مردن دارند، اکثرا با فرشته مرگ یا موجودی که برای گرفتن جان آنها سراغشان آمده مواجه می‌شوند.

از دلایل رایج دیگری که می‌توان در این باره نام برد، اختلالات شخصیتی است که می‌تواند بر تکرار اختلالات خواب به اشکال مختلف هم اثرگذار باشد.

منبع: Psychology Today

ترجمه: تکتم شریفی نژاد – خبرنگار تحریریه جوان قدس