حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلیرضا رضوی؛ رئیس پژوهشکده علم اطلاعات و دانش‌شناسی مرکز نور، ۱۶ دی‌ماه در نشست خبری «محتواهای جدید و رایگان پایگاه اینترنتی نورلایب» که در مرکز نور در قم برگزار شد با بیان اینکه مرکز نور در طول سه دهه عمر خود بسیاری از منابع علوم اسلامی در حوزه تفسیر، قرآن، حدیث، فقه و اصول و کلام و فلسفه و ... را در قالب نرم‌افزارهای مختلف به جامعه علمی ارائه کرده است، گفت: نرم‌افزار با وجود قابلیت‌های فراوان ولی با محدودیت‌هایی از حیث حجم منابع و تعداد کتب منعکس‌شده در یک نرم‌افزار مواجه است؛ محدودیت از حیث به روز نبودن یعنی اگر امروز یک کتابی به جامعه علمی عرضه شد نرم‌افزاری که امسال تولید شده است واجد این کتاب نیست.

رضوی افزود: نورلایب برای رفع این محدودیت‌ها ایجاد شده است و بلافاصله این امکان را به ما می‌دهد تا کتابی که تازه منتشر شده یا ویرایش شده است به این مجموعه افزوده شود. همینطور مخاطبان زیادی که در داخل و خارج کشور امکان دریافت سی‌دی ندارند در بستر وب به راحتی می‌توانند به مطالب دسترسی بیابند؛ این پایگاه هم‌اکنون دارای ۸۵ هزار عنوان کتاب در ۱۲۰ هزار جلد در دسترس محققان است.

رضوی با بیان اینکه هزینه استفاده از این نرم‌افزار رایگان است، ادامه داد: کتاب به دلیل گرانی از سبد اقتصادی خانوار بیرون رفته است و حتی محققان هم که کتاب ابزار ضروری برای آنان است برای تهیه یک کتاب با مشکلات متعدد مواجه‌اند؛ اتفاق مهم در کتابخانه نورلایب رایگان کردن ۷۰ درصد آثار کتابخانه است؛ یعنی این کتابخانه ۶۲ هزار عنوان کتاب را در ۸۸ هزار جلد در خود جای داده است و محققان فقط ۳۰درصد هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند که این مقدار هم منفعتی برای مرکز نور ندارد بلکه ما با یکسری کتابخانه‌ها، ناشران و نویسندگان طرف قرارداد هستیم و این دریافتی حق‌التحریر و نشر آنان است.

وی با بیان اینکه ویژگی منحصر به فرد نورلایب، قانونی و منحصربه‌فرد بودن این کتاب است، اظهار کرد: بسیاری از محققانی که نیازمند کتاب هستند این دغدغه را دارند که اگر از اینترنت آن را بخوانند آیا حلال است یا خیر و زحمت مؤلفان و ناشران و ... چه می‌شود که ما این دغدغه را کاملا برطرف کرده‌ایم و محقق مطمئن است که می‌تواند به ۱۲۰ هزار جلد کتاب به صورت قانونی و حلال دسترسی داشته باشد. ما بیش از سه‌ هزار اجازه از صاحبان و نویسندگان آثار داریم و این نشانگر جایگاه مرکز نور است.

پژوهشگر مرکز کامپیوتری علوم اسلامی، افزود: قسمی از این کتب به دلیل اینکه زمان زیادی از وفات مؤلف گذشته و یا در خارج از کشور چاپ شده قانونی است لذا این کتب را هم در اختیار محققان قرار می‌دهیم. ویژگی دیگر هم حجم عظیم کتب است یعنی ۱۲۰هزار جلد در موضوعات مختلف. این حجم زیاد آثار که به راحتی در اختیار است منحصر به فرد است و تنها در کشور در این پایگاه قرار دارد.

رئیس پژوهشکده علم اطلاعات و دانش‌شناسی مرکز نور بیان کرد: موتور جست‌وجوی نورلایب هم از دیگر ویژگی‌های این مجموعه است زیرا ما صرفا داده‌ها را جست‌وجو نمی‌کنیم بلکه تحقیق در متن کتاب رخ می‌دهد و محقق با چند دقیقه وقت گذاشتن می‌تواند به مطالب مورد نیاز در یک مجموعه ۱۲۰هزار جلدی دسترسی داشته باشد زیرا اکثر این کتب در مرکز نور کلمه به کلمه به صورت دقیق تایپ شده است و آن مقدار هم که هنوز تایپ نشده تصویر آن تبدیل به متن شده است بنابراین ما دارای اطلاعات پایه ارزشمندی هستیم که یا تایپ شده و یا تصاویر آن نشر یافته است.

وی ادامه داد: ویژگی دیگر این مجموعه، کتابخانه من است یعنی یک کتابخانه شخصی برای هر محقق تا هر کتاب را در میز اختصاصی خود قرار دهد. در مورد تعداد کاربران این کتابخانه هم در حال حاضر روزانه ۱۱ هزار کاربر به این کتابخانه مراجعه می‌کنند و برخی روزها بیش از ۱۱هزار نفر و حتی تا بیش از ۱۳هزار نفر است؛ ۳۰درصد مراجعان به این پایگاه مخاطبان غیرایرانی و عمدتا از کشورهای عربی و همسایه و اروپایی هستند.

رضوی با بیان اینکه این پایگاه توانسته است معارف اسلامی را به زبان شیعه به دنیا منتقل کند، تصریح کرد: حتی زمانی که ما با مشکلات عدیده نرم‌افزارهارا به نمایشگاه‌ها در کشورهای دیگر می‌بردیم و نمایش می‌دادیم اینقدر مخاطب وجود نداشت ولی الان با این پایگاه همه مرزها درنوردیده شده است و با اتفاق امروز یعنی رایگان‌سازی، حجم مخاطبان ما قطعا بسیار بیشتر خواهد شد؛ قبلا به دلیل تحریم، کاربر خارجی نمی‌توانست عضو نورلایب شود زیرا نمی‌توانست پولی را برای خرید انتقال دهد ولی الان این محدودیت برطرف شده است.

رئیس پژوهشکده علم اطلاعات و دانش‌شناسی مرکز نور با بیان اینکه امکان کپی‌کردن از سایت به راحتی وجود دارد به همکاری کتابخانه‌ها و نویسندگان آثار در کشور اشاره و اظهار کرد: صاحبان آثار بزرگوارانه و سخاوتمندانه به ما اجازه دادند تا از آثار آنان استفاده کنیم با اینکه ممکن است با عرصه دیجیتالی آثار، فروش کتب آنان تحت تاثیر قرار بگیرد و گروه دیگر هم کتابخانه‌های تخصصی سطح شهر قم است که آثار خود را در اختیار ما قرار دادند.

وی تاکید کرد: ما تاکنون با بیش از ۱۲ کتابخانه تخصصی سطح شهر قم وارد صحبت شدیم و اجازه دادند مرکز همه آثار آنان را اسکن کند و نورلایب نتیجه اسکن همه منابع این کتابخانه‌ها است. کتابخانه تخصصی تفسیر و معارف قرآن مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، کتابخانه تخصصی تفسیر و قرآن، کتابخانه دارالحدیث، تخصصی کلام، تخصصی جامعه المصطفی، کتابخانه تخصصی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و ... از جمله این کتابخانه‌ها هستند.

رضوی تصریح کرد: همچنین مذاکراتی با کتابخانه ملی انجام شده است و در گام‌های بعد کتابخانه‌های مشهد و شیراز و ... هم افزوده خواهد شد و تلاش بر این است سالیانه ۲۰هزار جلد به این کتابخانه بیافزاییم.

وی با بیان اینکه فعلا نورلایب به سه زبان کار می‌کند و بعدا زبان‌های دیگر افزوده می‌شود، تصریح کرد: یکی از کارهای در دست اقدام ورود به عرصه نسخ خطی است یعنی سراغ صاحبان آثار نسخ خطی خواهیم رفت تا این آثار را هم در نورلایب قرار دهیم.