حضرت علی(ع) قرآن ناطق و برترین تجلی انسان کامل است. در آیه شریف مباهله، امیرالمؤمنین(ع) جان پیامبر(ص) نامیده شده است. حضرت محمد(ص) نیز بارها در روایتهای مختلف به جایگاه والای علی(ع) و محبت عمیقشان به آن حضرت تأکید فرموده است. اما چه صفات و ویژگیهایی مقام آن حضرت را تا این حد ممتاز و برجسته کرده و چطور میتوان شیعه واقعی ایشان بود؟ به مناسبت سالروز ولادت خجسته امام علی(ع) برای پاسخ به این پرسش و شناخت ابعاد و صفات وجودی آن حضرت، با حجتالاسلام والمسلمین محمدمهدی ماندگاری گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه میخوانید.
جایگاه والای امیرالمؤمنین(ع) نزد پیامبر(ص)
حجتالاسلام والمسلمین ماندگاری با اشاره به جایگاه والای امام علی(ع) نزد خدا و پیامبر(ص) گفت: ما پس از رسول خدا(ص) شخصیتی بالاتر از امیرالمؤمنین(ع) در عالم هستی نداریم زیرا برای خداوند پس از پیغمبر(ص)، علی(ع) از همه محبوبتر است و برای رسول خدا(ص) هم پس از خداوند، علی(ع) محبوبتر از دیگران است.
این سخنران مذهبی ادامه داد: وقتی پیامبر(ص) به معراج رفت، در آخرین مرحله که حتی جبرئیل اجازه ورود نداشت، آن حضرت هنگام گفتوگو با خدا صدای امیرالمؤمنین(ع) را میشنید. رسول خدا(ص) فرمود: خدایا تو داری با من حرف میزنی یا علی(ع) حرف میزند؟ خطاب آمد: ای محمد(ص) ما به قلب تو مراجعه کردیم و چون پس از خدا محبوبتر از علی(ع) در دل ندیدیم، تو را با صدای او مخاطب قرار دادیم: «و خاطبتک بلسان علی».
ماندگاری با تأکید بر اینکه باید از خودمان بپرسیم چه شد که علی(ع) چنین مقامی پیدا کرده زیرا او هم یک انسان مثل من و شماست: «قل انما انا بشر مثلکم» افزود: برای پاسخ به این پرسش باید به واکاوی ویژگیهای ایشان بپردازیم و به قول امروزیها آنالیز کنیم که این شخصیت چه صفاتی در وجودش دارد که تا این حد در عالم، یگانه و بیهمتا شده است. ما شیعهایم و شیعه یعنی قرار است پیرو آقایی باشیم که یگانه عالم است.
وی اضافه کرد: حتی ولادت امام علی(ع) برای ما درسهای زیادی دارد و باید در آن تفکر و تدبر کنیم؛ شاید معنای تولد آن حضرت در کعبه این است که امیرالمؤمنین(ع) باید قبلهنمای ما باشد و هرکس میخواهد زندگیاش به جهت الهی باشد باید با ولایت در مسیر توحید حرکت کند. همان جمله معروف که امام رضا(ع) فرمود: «کَلِمَهُ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ حِصْنی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنی اَمِنَ مِنْ عَذابی» یعنی ولایت شرط توحیدمداری در زندگی است.
علی(ع) قرآن ناطق است
حجتالاسلام والمسلمین ماندگاری، علی(ع) را قرآن ناطق و تجلی آیات الهی دانست و افزود: با تدبر در کلام خداوند میتوان ویژگیهای انسان کامل را دریافت؛ یکی از آیاتی که هم تجلی صفات برجسته امیرالمؤمنین(ع) است و هم کسی که بخواهد یار علی(ع) و دیگر ائمه اطهار(ع) باشد باید در آن تأمل کند، آیه ۵۴ سوره مائده است که خدا میفرماید: «ای گروهی که ایمان آوردهاید، هر که از شما از دین خود مُرتَد شود به زودی خدا قومی را که بسیار دوست دارد و آنها نیز خدا را دوست دارند و نسبت به مؤمنان سرافکنده و فروتن و به کافران سرافراز و مقتدرند (به نصرت اسلام) برانگیزد که در راه خدا جهاد کنند و (در راه دین) از نکوهش و ملامت احدی باک ندارند. این است فضل خدا به هر که بخواهد عطا کند و خدا را رحمت وسیع بیمنتهاست و (به احوال همه) داناست».
وی اضافه کرد: در این آیه پنج ویژگی برای اهل ایمان ذکر شده و هر کس میخواهد به شیعه بودن خود نمره بدهد باید ببیند کدام یک از این صفات را دارد. اگر ما در اذان نمازهایمان میگوییم: «اشهد ان علی ولی الله» ولی این ویژگیها را نداشته باشیم خود را گول زدهایم و شیعه علی بن ابیطالب(ع) نیستیم.
باور و توکل عمیق به خدا
حجتالاسلام ماندگاری نخستین ویژگی امیرالمؤمنین(ع) را با توجه به عبارت «یا ایها الذین آمنوا» در این آیه، خداباوری عنوان کرد و گفت: خداباوری همان است که در پایان تلاوت قرآن میگوییم: صدق الله العلی العظیم» یعنی از عمق جان باور کنیم که خداوند بلندمرتبه و باعظمت راست میگوید و به او ایمان داشته باشیم.
وی افزود: خداوند در آیه ۱۵ سوره حجرات میفرماید: «منحصراً مؤمنان واقعی آن کساناند که به خدا و رسول او ایمان آوردند و بعداً هیچ گاه شک و ریبی به دل راه ندادند و در راه خدا به مال و جانشان جهاد کردند. اینان به حقیقت راستگو هستند».
این استاد اخلاق اضافه کرد: حضرت علی(ع) با تمام وجود به خدا باور و اعتماد داشت، برای همین حتی در لیلهالمبیت به جای پیامبر(ص) در بستر خوابید، با اینکه میدانست ممکن است توسط مشرکان به شهادت برسد، ولی مشکلی برایش پیش نیامد. جلو عمر بن عبدود هم کم نیاورد، چون با خدا بود.
ماندگاری با تأکید بر اینکه هر کس به خدا ایمان داشته باشد هیچ وقت سر دوراهی گیر نمیکند و به بنبست نمیخورد، خاطرنشان کرد: حضرت موسی(ع) و یارانش در حال فرار از دست فرعون بودند، پشت سرشان نیروهای فرعون و پیش رویشان دریا قرار داشت. یاران موسی(ع) گفتند: کجاست خدایی که گفتی یاریمان میکند؟ حضرت موسی(ع) گفت: راه سومی هم وجود دارد و هدایتم میکند: «إِنَّ مَعِیَ رَبّی سَیَهدینِ» همان لحظه آب شکافته شد و موسی(ع) و یارانش از دریا به سلامت عبور کردند. وی تصریح کرد: پس آمنوا یعنی باور کنیم بسمالله اسم اعظم است اگر خدا بخواهد مرده را زنده میکند و هر کس بیخدا باشد شاید بتواند مدتی یک جولانی بدهد ولی دولت ندارد و دولت عالم متعلق به علی(ع) و فرزندان او است.
محبت الهی و ارتباطات ایمانی
حجتالاسلام ماندگاری ویژگی دوم علی(ع) را به عنوان نمونه کامل اهل ایمان، با توجه به عبارت «یحبهم و یحبونه» در سوره مائده، محبت و عشق خداوند به او و محبت و عشق او به خدا دانست و گفت: معیار و خطکش حضرت علی(ع) برای سنجش همه چیز در عالم، محبت خدا بود و در همه چیز رضایت خدا و محبت او را در نظر داشت.
وی با اشاره به اینکه ویژگی سوم اهل ایمان و علی(ع) با توجه به این آیه، ارتباطات ایمانی یعنی دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خداست، تصریح کرد: حضرت علی(ع) در دوستی با افراد، محبت و ایمان آنها به خدا را مد نظر داشت مثلاً طلحه و زبیر ابتدا رفیق امیرالمؤمنین(ع) بودند ولی وقتی از جاده خدا خارج شدند امام رفاقتش را با آنها قطع کرد. این معنای همان تولی و تبرایی است که در فروع دینمان به آن اشاره شده است.
وی تأکید کرد: شیعه امیرالمؤمنین(ع) وقتی علی علی میگوید باید معیار ارتباطات و انتخاب محبوبهایش خدا باشد. از این نظر ما امروز با مردم غزه با ملاک ایمانی، برادریم ولی اگر برادر واقعیمان ایمان نداشته باشد با او بیگانهایم.
مجاهدت در راه خدا
حجتالاسلام ماندگاری ویژگی چهارم حضرت علی(ع) را با توجه به آیه ۵۴ سوره مائده، مجاهدت خستگیناپذیر در راه خدا دانست و افزود: مجاهدت یعنی اینکه افکار، رفتار و احساسات انسان طبق دستورات خداوند و پیغمبر(ص) باشد و مطابق آیه ۲۱ سوره احزاب: «لکم فی رسول الله اسوه حسنه» مطابق الگویی که خداوند برای هدایت مردم معرفی کرده رفتار کند.
وی خاطرنشان کرد: مجاهدت امیرالمؤمنین(ع) همان ولایتمداری ایشان و پیروی کامل از دستورات و رهنمودهای پیامبر(ص) بود تا جایی که در روایتی میفرماید: «انا عبد من عبید محمد» یعنی من بندهای از بندگان محمد(ص) هستم. وی تصریح کرد: ما هم اگر میخواهیم شیعه حضرت علی(ع) باشیم باید از دستورات ولی امر مسلمین، حضرت آیتالله خامنهای با جان و دل پیروی کنیم.
ماندگاری پنجمین ویژگی حضرت علی(ع) را با توجه به آیه ۵۴ سوره مائده، نترسیدن از سرزنش و ملامت مردم دانست و افزود: امیرالمؤمنین(ع) از هیچ چیز و هیچ کس جز خدا نترسید. حضرت امام خمینی(ره) هم الگویشان امام علی(ع) بود و فرمود: «والله در تمام عمرم از غیر خدا نترسیدم».
این سخنران مذهبی با تأکید بر اینکه بیدینی بسیاری از مردم به دلیل ترس از سرزنش دیگران است، خاطرنشان کرد: قرآن میگوید اگر میخواهید شیعه حضرت علی(ع) باشید و پایتان را جای پای اهل بیت(ع) بگذارید باید از هیچ کس جز خدا نترسید. در این صورت پیرو واقعی ائمه اطهار(ع) و مورد رضایت خداوند خواهید بود.
خبرنگار: زهرا دلپذیر
نظر شما