ایشان در تبیین معنای عبارت مذکور گفت: «آمال» جمع «أمل» به معنای آرزو است. یکی از گناهانی که باعث زمین خوردن انسان در سیر الی الله میشود، آرزوهای زیاد و طولانی است. البته اصل آرزو داشتن خوب است؛ چنانکه در برخی روایات، به عنوان یکی از نعمتهای الهی معرفی شده است، به طوری که اگر وجود نداشت هیچ انسانی مسئولیتها و وظایف خود را دنبال نمیکرد و دست از کار میکشید. آنچه در اینجا مطرح است، تعدّی از آرزوها و بد عمل کردن به واسطه آنها است. به همین جهت است که امام سجاد(ع) در دعایی دیگر از خداوند چنین درخواست میکند: «اَللّهُمَّ ربَّ العالَمِینَ... أسألُکَ... مِنَ الآمالِ أوْفَقَها». مناسبترین آرزوها یعنی اکتفا به حدّ لازم و مزاحمت نداشتن با خواست خداوند و آخرت و سعادت آدمی؛ به اندازهای که انسان در مسیر بندگی خدا پیش برود و یک زندگی آبرومند برای خود و خانوادهاش تحصیل کند و محتاج به غیر نباشد.
حضرت استاد در ادامه به نکتهای بسیار مهم و قابل توجه در این باره اشاره کرد و آن اینکه انسان هرگز به حدّ خاصی از أمل نمیرسد و به تمام آرزوهایش دست نمییابد؛ زیرا خاصیت أمل این است که حدّی ندارد و زمانی که آدمی در وادی آرزوها قدم نهد، به قدری او را گرفتار میکند که تا آخر عمرش بیدار نشود! مثلا رئیس جمهور آمریکا و دیگران را در نظر بگیرید که بیشترین و بالاترین ثروت و مقام را در دنیا دارند؛ اما با این حال، آیا فکر میکنید آرزوهایشان تمام شده است؟! آنها برای دستیابی به خواستههایشان، دنیا را به آتش میکشند!
این استاد اخلاق با تأکید بر اینکه انسان حتی نباید امید داشته باشد که فردا زنده است، با ذکر دستهای از احادیث، چنین توصیه کرد: باید از آرزوهای طولانی و خدعههای آن پرهیز کرد. چه بسا افرادی چون قارون که همه به حالشان غبطه میخوردند، اما در اندک زمانی از داراییهای خود جدا شدند و به سوی مرگ شتافتند. بنا بر فرمایش حضرت علی(ع) آرزو همچون سرابی است که بینندهاش را فریب میدهد و امیدوارش را مأیوس میکند. همچنین عقل را از بین میبرد و غفلت و حسرت به بار میآورد. بنابراین باید آرزوهای بسیار را تکذیب کرد که وزر و وبال آن در لحظه مرگ و پس از آن، گریبان انسان را نگیرد.



نظر شما