بر این اساس دیروز پس از نشست مشترک معاونان سیاسی، حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه کشورمان با مدیران سیاسی اروپایی، «اولاف اسکوگ» معاون نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی با هیئت ایرانی دیدار کرد. پس از این اتفاق کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی وزیر امور خارجه در ایکس نوشت: دکتر تخت روانچی و من میزبان مدیران سیاسی سه کشور اروپایی بودیم. ما به تبادل نظر و بحث در مورد آخرین وضعیت مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای و لغو تحریم‌ها پرداختیم. ایران و سه کشور اروپایی مصمم به حفظ و استفاده بهینه از دیپلماسی هستند. در صورت لزوم، دوباره برای ادامه گفت‌وگوها دیدار خواهیم کرد.

فرانسه از ایران شکایت می‌کند
اما همزمان با این ابتکار دیپلماتیک که از رویکرد مثبت جمهوری اسلامی برای مشارکت دادن اتحادیه در پرونده هسته‌ای حکایت دارد، ظاهراً طرف‌های اروپایی هنوز دوست ندارند از بازیگری طلبکارانه، منفعت‌طلبانه و یک‌جانبه علیه ایران دست بردارند. در این مسیر همان گونه که گفته شد موازی با نشست و رایزنی‌های هسته‌ای در استانبول، روز گذشته وزیر امور خارجه فرانسه با مطرح کردن اتهاماتی علیه ایران اعلام کرد پاریس از تهران به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت کرده است. بر اساس گفته ژان نوئل بارو، علت این اقدام فرانسه بازداشت دو تبعه این کشور به نام‌های سیسیل کوهلر و ژاک پاریس از می ۲۰۲۲ در ایران است.همزمان با این کارشکنی چشم آبی‌ها، مواضع دوگانه و چندپهلوی مقامات آمریکایی درباره مذاکره با ایران نیز ادامه دارد. بر این اساس در حالی که دونالد ترامپ به منطقه سفر کرده در اظهاراتی خوشبینانه از نزدیک بودن توافق با تهران سخن گفته و استیو ویتکاف، نماینده ویژه او در مذاکرات هسته‌ای هم مدعی شده ممکن است ایالات متحده پیش از صلح اوکراین به توافقی با ایران برسد، وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنجشنبه از اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران خبر داد. جالب آنکه ۲۰۰ تن از نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره آمریکا نیز در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور این کشور، خواستار اعمال فشار مضاعف بر ایران درباره برنامه غنی‌سازی اورانیوم این کشور شدند.

اعتمادسازی ایران با سه‌ سال غنی‌سازی صفر!
رویکردهای متناقض طرفین غربی در موضوع مذاکره در حالی است که فضاسازی رسانه‌ای نیز همزمان با آن برجسته است. در این راستا روزنامه گاردین روز گذشته در گزارشی مدعی شده آمریکا به ایران پیشنهاد داده برای اعتمادسازی، به مدت سه سال غنی‌سازی خود را تعطیل کند. طبق ادعای رسانه انگلیسی در پایان این دوره، ایران می‌تواند غنی‌سازی را تا سقف ۷۵/۳ درصد (مطابق با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد) از سر گیرد. در این مدت، روسیه می‌تواند اورانیوم مورد نیاز برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را تأمین کند.
گاردین اگرچه نوشته «عباس عراقچی» پیشنهاد جدید را به تهران منتقل کرده، اما این ادعا به سرعت واکنش مقامات کشورمان را به دنبال داشته است. کاظم غریب‌آبادی ضمن رد ادعای گاردین نوشت: طرف‌های مذاکره ما به خوبی می‌دانند ایران هیچ گاه دستاوردی را که با خون شهدا و هزینه‌های بسیار بدست آورده است، وجه‌المصالحه قرار نخواهد داد! حق غنی‌سازی خط قرمز قطعی ماست! توقفی هم در غنی‌سازی پذیرفته نمی‌شود.
البته در کنار مانور رسانه‌های غربی روی گزارش گاردین، اظهارات اخیر مشاور سیاسی رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز از آن دست خبرهایی بود که بسیار بازتاب داشت. شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی نیوز به نقل از علی شمخانی، نوشت: ایران آماده است در چارچوب توافقی با دونالد ترامپ، تعهداتی مهم از جمله کنار گذاشتن ذخایر اورانیوم با غلظت بالا و عدم تولید سلاح هسته‌ای را بپذیرد؛ مشروط بر اینکه تمامی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران فوراً لغو شود.

پشت پرده موضع متفاوت اروپا
اما مرتضی مکی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با قدس درباره تحولات پیرامون مذاکرات هسته‌ای و نوع نگاه اروپا و آمریکا به این مقوله، با اشاره به برگزاری نشست روز گذشته در استانبول، گفت: اتفاق مذکور می‌تواند گامی مهم در راستای کاهش سطح تنش‌ها با اتحادیه باشد. تهران باید در کنار گفت‌وگوهای غیرمستقیم با آمریکا، تعاملات با طرف اروپایی را نیز به‌صورت فعال و هدفمند دنبال کند تا جلو سوء‌استفاده احتمالی آن‌ها از سازوکار ماشه و بازگرداندن تحریم‌ها گرفته شود. وی البته در خصوص تحرکات اخیر پاریس در قبال جمهوری اسلامی، رفتار فرانسه را نشانه‌ای از سردرگمی و ناتوانی اروپا در پیگیری یک سیاست مستقل در قبال ایران دانست و افزود: اقدام یک‌جانبه و غیردوستانه مذکور در شرایطی است که چنین مسائلی قابلیت حل و فصل در قالب مذاکرات دوجانبه را دارند و نیازی به بین‌المللی‌سازی آن‌ها نیست. با این حال فرانسه که پیش‌تر هم در مقاطعی به عنوان پلیس بد در مذاکرات هسته‌ای وارد شده، در هفته‌های گذشته نیز با برگزاری یک نشست عالی امنیتی در سطح ریاست جمهوری درباره ایران، نشان داده برخلاف ظاهر دیپلماتیک، به ‌دنبال افزایش فشار و تقابل با جمهوری اسلامی است. در جریان دورهای اخیر گفت‌وگو میان ایران و تروئیکای اروپایی نیز، فرانسه کمترین همکاری و بیشترین نقش‌آفرینی منفی را در کاهش تنش‌ها ایفا کرده است.این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین به نارضایتی اروپایی‌ها از عملکرد آمریکا در پرونده‌های بین‌المللی از جمله مسئله مذاکرات اخیر تهران- واشنگتن گریزی زد و گفت: آن‌ها از مواضع یک‌جانبه و بعضاً تحقیرآمیز واشنگتن به ‌ویژه در قضایای اوکراین دلخور هستند و می‌خواهند با سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات این نارضایتی را نشان دهند بنابراین بخشی از مواضع تنش‌آفرین پاریس در هفته‌های اخیر ریشه در همین نارضایتی دارد. مکی با بیان اینکه اگر مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا به توافق منتهی شود، عملاً امکان فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا منتفی خواهد شد، تأکید کرد: البته این بدان معنا نیست که از نقش تخریبی اروپا غافل شویم. تروئیکا همواره در مسیر مذاکرات، نقش‌آفرینی‌های منفی داشته و لازم است دیپلماسی عمومی و گفت‌وگوهای سطح بالا با هدف مهار رفتارهای تنش‌زای اروپا به‌ ویژه فرانسه تداوم یابد. ایران می‌تواند در کنار مذاکرات رسمی با تروئیکای اروپا، مسیر گفت‌وگوهای جداگانه با کشورهایی مانند ایتالیا و حتی آلمان را تقویت کند تا با کاهش تمرکز بر فرانسه، از شدت رفتارهای مخرب پاریس کاسته شود.

اظهارات شمخانی بیانگر اراده و انعطاف سیاسی تهران
همان گونه که گفته شد ایالات متحده در دوره ترامپ بی‌تفاوت به موضع طرف اروپایی به تنهایی در حال پیشبرد برخی از پرونده‌های مهم بین‌المللی از جمله موضوع صلح اوکراین، جنگ غزه و پرونده هسته‌ای ایران است که این عامل و در واقع این بازی نگرفتن و طرد شدن، نارضایتی اروپایی‌ها را به دنبال داشته است. این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به این مسئله و در تحلیل نگاه جدید دولت آمریکا به اروپا، گفت: آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که در بسیاری از پرونده‌ها، مسیر مذاکرات دوجانبه مؤثرتر از روندهای چندجانبه است؛ موضوعی که در بحران اوکراین هم پیگیری شد. در خصوص برنامه هسته‌ای ایران نیز اگر توافقی میان تهران و واشنگتن حاصل شود، اروپا چاره‌ای جز همراهی نخواهد داشت.
مکی در انتها با اشاره به ادعای گاردین، به اهمیت موضوع غنی‌سازی اورانیوم در مذاکرات پرداخت و گفت: دو موضوع اصلی یعنی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۲۰ و ۶۰ درصدی، محور حساس مذاکرات فنی هستند. اگر دو طرف بتوانند به یک راه‌ حل میانه دست پیدا کنند که ضمن حفظ حقوق ایران، اطمینان خاطر لازم برای طرف مقابل را نیز ایجاد کند، شانس حصول توافق افزایش می‌یابد. وی در خصوص اظهار نظر علی شمخانی در گفت‌وگو با شبکه ان‌بی‌سی و توییت این مطلب توسط رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد: اظهارات این مقام ایرانی ناظر بر سه نکته است؛ ایران در قبال رفع فوری تحریم‌ها متعهد می‌شود هرگز سلاح هسته‌ای نسازد، اورانیوم غنی ‌شده با خلوص بالا را کنار می‌گذارد و به بازرسان بین‌المللی اجازه می‌دهد بر غنی‌سازی نظارت کنند. لذا اگر آمریکا همه تحریم‌ها را فوراً لغو کند، ایران آماده امضای فوری توافق است. این مسئله نشان می‌دهد در صورت وجود اراده سیاسی و انعطاف متقابل، حتی موضوعات پرتنش نیز قابل حل ‌و فصل خواهد بود.

خبرنگار: سیدحسین حسینی