قدس آنلاین/ حسینعلی پورافضلی: در اهمیت زیارت همین بس که امام صادق(علیه السلام) فرمود: «چون یکی از شما شیعیان عمل حج را بجای آورد، حجش را با زیارت ما ختم کند ، زیارت ما جزو پایانی حج است .(1) و یا امام رضا (علیه السلام) فرمود: «هر امامی را در گردن پیروانش عهدی است که وفای به آن عهد جز با زیارت قبور آن امامان تمام و کامل نمی شود.» (2)
توسل و اظهار محبت به معصومین (علیهم السلام) از امتیازات خاص فرهنگ شیعه به شمار می رود که ریشه در آیات نورانی وحی و فرمایشات معصومین (علیهم السلام) دارد. احادیث و روایات بسیاری به دست ما رسیده است که پیوسته ما را به زیارت امامان و امامزادگان (ع) سفارش می کند. در این میان زیارتنامه ها نقش واسطه ای را برای بیان احساسات ما نسبت به ائمه معصومین(علیهم السلام) بازی می کنند.
از همین رو امام هادی علیه السلام در جهت حفظ و بقای مکتب اهل بیت (ع) و با هدف بصیرت افزایی نسبت به معارف حقه اهل بیت (ع) یادگارهای ارزشمندی از خود بجای گذاشتند. زیارت جامعه کبیره، زیارت غدیریه، دعای کوتاه در کنار قبر مبارک آن حضرت، نماز بالای سر در حرم حضرت رضا (ع) و تعقیبات نماز... از این جمله اند.
زیارت جامعه کبیره که متقن ترین متن در معرفی مقام امامت و مشتمل برمعارف الهی و مضامین عالی است؛ از نظر سند و روایت از صحیح‌ترین و قوی‌ترین زیارتهای ائمه(ع) است که در حرم هر یک از ائمه معصومین(ع) آن زیارت را می توانیم بخوانیم.
در زیارت جامعه که از لسان مبارک امام هادی(علیه السلام) صادر گردیده،اینگونه می‎خوانیم: «مَن أتاکم نجی و من لم یأتکم هلک ...من والاکم فقد والی الله و من عاداکم فقد عادی الله... بکم فتح الله و یکم یختم و بکم ینزل الغیث و بکم یمسک السماء أن تقع علی الارض ...من اراد الله بدأبکم ...»(3)
« هر کس نزد شما آمد،نجات خواهد یافت و کسی که از شما فاصله گرفت هلاک می‎شود... هر کس شما را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر کس با شما دشمنی کند با خدا دشمنی کرده است... به شما خداوند آغاز می‎کند و به شما پایان می‎دهد و به وسیله شما باران می‎فرستد و به وسیله شما آسمان را نگه می‎دارد... هر که خدا را خواهد باید از طریق شما آغاز کند و به خدا تقرّب جوید...»
آنطور که مرحوم صدوق در کتاب «من لایحضره الفقیه» و شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاحکام»، در مورد زیارت جامعه نوشته اند، موسی بن عبدالله نخعی نقل می کند: از امام علی النقی (ع) خواستم مرا زیارتی با بلاغت و کامل تعلیم دهد که به وسیله آن بتوانم هریک از ائمه را زیارت کنم و آن حضرت این زیارت را تعلیم فرمود.
زیارت غدیریه نیز مربوط به روز عید غدیری است که امام هادی در سفری که به اجبار متوکل از مدینه به سامرا داشتند، ایشان در نجف اشرف این زیارت را خطاب به قبر مطهر جدّ بزرگوارشان حضرت علی(ع) قرائت کردند.این نکته قابل توجه است که «زیارت غدیریه» را به مانند «زیارت عاشورا» می‌توان هر روز خواند که محدث قمی این زیارت را به طور کامل در کتاب شریف «مفاتیح الجنان» آورده است.
همچنین امام هادی آنقدر برای زائران و دوستداران و شیعیان خیر می‌خواهند که دعایی را ذکر می کنند و می فرمایند: از خدا خواسته‌ام که هر کس این دعا را در کنار قبر من بخواند ناامید برنگردد. (4)
در روایات داریم که خواندن نماز و دعا در حرم‌های مطهر، پس از زیارتنامه مطلوب است. در این روایات آمده است که پس از زیارت و نماز، دست به دعا بردار و هر چه می‌خواهی، از خداوند بطلب. امام هادی علیه السلام فرمود: «مَنْ کانَت له إلی الله حاجَةٌ فَلْیزُرْ قبرَ جَدّی الرّضا بِطوسٍ و هو علی غُسلٍ وَ لْیصَلِّ عندَ رأسهِ رکعتَینِ وَ لْیسألِ الله تعالی حاجَتَه فی قُنوته، فاِّنُه یستَجیبُ مالم یسْئلْ مَأثماً او قطیعةَ رَحِمٍ..؛ هر کس به درگاه خدا حاجتی دارد، قبر جدم حضرت رضا (علیه السلام) را در طوس زیارت کند؛ در حالی که غسل کرده باشد، بالای سر آن حضرت دو رکعت نماز بخواند و در قنوت نمازش حاجتش را از خدا بخواهد، خداوند اجابت می‌کند، تا وقتی که خواسته‌اش گناه یا قطع رحم (نفرین به خویشاوندان) نباشد.
در حدیث دیگری آمده است که امام هادی(ع) هنگام آموختن زیارت جامعه کبیره به موسی بن عبدالله نخعی، پیش از بیان متن زیارتنامه به وی فرمود: هر گاه وارد حرم شدی و قبر را دیدی، بیست و سی بار، الله اکبر بگو، سپس کمی جلو برو، در حالی که همراه با آرامش و وقار باشی، فاصلی گام هایت را کوتاه کن، بیست، بازهم سی بار تکبیر بگو، سپس نزدیک قبر برو، چهل بار تکبیر بگو، سپس بگو: «السلام علیکم یا اهل بیت النبّوه..».(5)

پانوشت ها:
1. بحارالأنوار، ج 100، ص 254
2. وسائل الشیعه، ج 10، ص 253
3. مفاتیح الجنان ـ زیارت جامعه کبیره ـ ص90ـ شیخ عباس قمی(ره) ـ ترجمه: موسوی دامغانی ـ انتشارات علّامه، چاپ چهارم 1380.
4. آن دعا این است: « یا عُدَّتى عِنْدَ الْعُدَدِ وَ یا رَجآئى وَالْمُعْتَمَدَ وَ یا کَهْفى وَالسَّنَدَ یا واحِدُ یا اَحَدُ وَ یا قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ اَسْئَلُکَ الّلهُمَّ بِحَقِّ مَنْ خَلَقْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَلَمْ تَجْعَلْ فى خَلْقِکَ مِثْلَهُمْ اَحَداً صَلِّ عَلى جَماعَتِهِمْ وَافْعَلْ بى کَذا وَ کَذا ؛»
5. وسائل الشیعه، ج10، ص304.