به گزارش سرویس فرهنگی قدس آنلاین،اباافضل، زمانی از سوی زهرای مرضیه(س)، « فرزندم» خطاب شد که برادری را در حق حسین تمام کرد و حتی نوشیدن جرعه آبی را پیش از حجت خدا بر خود حرام دید.
پاداش جوانمردی و جانبازی عباس بن علی(ع) در راه آرمان حسین(ع)، پرواز در بیکران تاریخ و جاودانگی در اذهان بشریت است.
حجت الاسلام و المسلمین حبیب الله احمدی؛ مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم و نویسنده مجموعه 14 جلدی ائمه(ع)؛ الگوی زندگی در گفت و گوی پیش رو فضایل علمدار کربلا را در بیان امام زین العابدین به زیبایی بیان می کند.
*عباس(ع)، فرزند علی(ع) است. آیا این مساله موجب شهرت معنوی او شد؟
- تا زمانی که حضرت فاطمه زهرا(س) زنده بودند حضرت علی(ع) همسر دیگری انتخاب نکردند. بعد از شهادت فاطمه زهرا(س)، امیرالمومنین(ع) از برادرش عقیل خواست تا همسری از یک خاندان کریم و شجاع و رستگار برایش خواستگاری کند. عقیل مردی نسب شناس بود و به همین منظور علی(ع) از عقیل چنین درخواستی کرد.
عقیل بن ابیطالب نیز دختری از قبیله کلاب به نام فاطمه را انتخاب کرد. فاطمه که بعدها «ام البنین» نامیده شد، برای علی(ع) چند پسر آورد که عباس(ع) یکی از آنهاست.
حضرت عباس چهارم شعبان سال بیست و شش به دنیا آمد. در هنگام ولادتش امیرالمومنین(ع) در آن اتاق تولد حاضر ‌شدند و آداب ولادت ازجمله اذان گفتن در گوش راست و اقامه گفتن در گوش چپ را انجام دادند، کودک را عباس ‌نامیدند.عباس به معنای باهیبت، فردی غیورو شجاع است. در آن زمان این نام برای فرزندان متداول بوده است. کنیه معروف علمدارکربلا؛ ابوالفضل است، البته القاب معروفش قمربنی هاشم، پرچمدار، سقا، قهرمان علقمه، سپهسالار، حامی بانوان و باب الحوائج است.
فرزند امیرالمومنین(ع) بودن افتخار بزرگی است، این یکی از فضایل حضرت عباس است. اما مقصود از فرزند امیرالمومنین(ع) بودن یعنی چه؟
محمد بن ابی بکر از فرزندان ابو بکر است. محمد فردی متدین، اندیشمند، شجاع و تیزبین بود که همواره دررکاب امیرالمومنین(ع) ایثارگری می کرد. او فردی مؤثر در جریانات انقلابی و اجتماعی زمان امیرالمومنین(ع) بود.
محمد بن ابی بکر به قدری به امیرالمومنین(ع) نزدیک بود که امام(ع) درباره ایشان فرمود: محمد فرزند من است اما ازثلب ابوبکر. این خیلی مسأله مهمی است امیرالمومنین(ع) یک شخص دیگری را که از خاندان ایشان نیست، به خود منتسب می داند.
محمد حنفیه دیگر پسر امیرالمومنین(ع) است که از همسری غیراز ام البنین(س) است. او در جنگ جمل پرچمدار سپاه علی(ع) است؛ وقتی امیرالمومنین(ع) پرچم را داد و فرمان حمله داد یک مقدار به خودش لرزید و عقب نشینی کرد، او از دشمن امیرالمومنین(ع) ترسید. امام به پسرش محمد حنفیه فرمود این ترس را از مادرت به ارث برده ای.
مادر، نقش مهمی در شکل گیری شخصیت فرزندان دارد. علی(ع) به این موضوع اشاره مستقیم دارد. زیرا پدر و مادر هر دو در شکل گیری شخصیت فرزند تاثیر دارند.
حضرت عباس نیز شجاعت را از امیرالمومنین(ع) و مادرش به ارث برده است. نکته این است که نسل و تبار در فرزندان افراد بسیار مؤثر و افتخار است بنابراین یکی از افتخارات عباس(ع) این است که علی(ع) پدر اوست.
* رابطه حضرت عباس با برادرانش چگونه بود؟
- امام حسن و حسین(ع) اینها از نظر خاندان و تبار و نیز علم از عباس(ع) بالاتر بودند. زیرا مادر حسنین(ع)، فاطمه زهرا(س) و پدر بزرگ آنها رسول خدا(ص) بودند. لذا گرچه از نظر پدر هر دو از یک فضیلت برخوردار بودند، اما هیچ زنی در فضیلت و برتری معنوی به پای فاطمه (س) نمی رسد.
علاوه بر این پسران فاطمه زهرا(س) هردو امام بودند، از نظر علم و دانش و نیز تقوا، فضیلت برترین انسانها بودند. همچنین آنها معصوم بودند؛ به این خاطر فضایل است که حسنین(ع) نسبت به عباس علی(ع) در مقام بالاتری قرار دارند. هرچند عباس(ع) نیز فردی بسیار بافضیلت است، ابوالفضل(ع)، اما به دلیل فضیلتی چون عصمت و امامت که در وجود حسن(ع) و حسین(ع) وجود داشت، هرگز آنها را برادر خطاب نکرد و همواره خود را غلام و فرمان بر امامان معصوم می دانست.
*بحث ولایت پذیری عباس(ع)، بیش از بقیه ابعاد زندگی آن حضرت به چشم می آید. این خصیصه در ادوار مختلف زندگی ایشان چگونه بوده است؟
- عباس(ع) در سال 26 هجری متولد شده و در دوره امام حسن مجتبی تقریبا نوجوان هستند، البته در زمان امامت امام حسین(ع) به دوران جوانی رسیدند و در زمان شهادت در سال 61 هجری حدود 35 ساله اند.
اما با این همه عباس(ع) در دوران امامت امیرالمومنین و امام حسن(ع) به دلیل برخورداری از
فضایل و از بینش و روش امیرالمومنین(ع)، فردی موثر بوده و به واسطه ارتباط با امام معصوم، موضوع اطاعت از امام را به خوبی درک کرده و در تصمیم گیری های خود باامام عصر خود هماهنگ است، این نکته در قبل از واقعه عاشورا خیلی شفاف به چشم می‌خورد.
*امام سجاد شاهد جانفشانی های عمویشان بودند. ایشان چه روایتی از دلاور مردی های اباالفضل(ع) دارند؟
- امام سجاد در مورد فضایل حضرت عباس(ع) فرمودند: خدا رحمت کند عمویم عباس را. ایشان ایثارگری کرد و امتحان پس داد و خود را فدای برادرش کرد.
تا آنجا جانفشانی کرد که دو دستش قطع شد. خداوند سبحان به جای این دو دست، دو بال به ایشان داد که با فرشتگان در بهشت پرواز می‌کند و مانند جعفر بن ابی طالب(ع)، ذوالجناحین نامیده می‌شود. همچنین روایت شده روزی امام سجاد(ع) نگاهش به عبیدالله بن عباس؛ فرزند اول عمویش افتاد. اشک در چشمان امام سجاد حلقه زد و جاری شد. پس فرمود: روزی سخت تر بر رسول الله از جنگ احد نبود در این جنگ حمزه عموی رسول الله خدا به شهادت رسید.
سپس ادامه می دهند: پس از جنگ احد، روز جنگ موته بسایر برپیامبر سخت گذشت زیرا جعفر ابن طالب؛ پسر برادر رسول الله به شهادت رسید. لکن روزی سخت تر از روز حسین(ع) نیست. سی هزار جنگجو در برابر امام حسین ایستادند، آنها جماعتی بودند که می خواستند با کشتن حسین بن علی(ع) و ریختن خون یاران او از مقربین درگاه حق شوند و به بهشت بروند. درحالیکه سول خدا، به واسطه حسین(ع) همواره امت را به بهشت رهنمون می ساخت. امام به وقایع روز عاشورا اینگونه اشاره می کند که: خدا رحمت کند عمویم عباس را. عاشورا برای حسین(ع) سخت بود زیرا یکی از سختی هایش برای این بود که عباس در این روز شهید شد. یعنی همان طور که شهادت «حمزه» در احد، و جعفر در موته برای رسول الله روز سخت و بزرگی بود. برای امام حسین هم روز عاشورا روز سختی بود به این خاطر که عباس در آن به شهادت رسید.
امام سجاد فضایل برجسته حضرت عباس در این حدیث توضیح می‌دهد، اول مقایسه عباس با حمزه سید الشهدا و جعفر بن ابی طالب است. دوم بیان فضیلت ایثارگری عباس(ع) است.
و سپس بیان اینکه جان دادن در راه آرمان حسین(ع)، را امتحان پس دادن ایشان عنوان می کند. و امتحان بزرگتر را رد کردن امان نامه شمر بر می شمارد.
*ماجرای امان نامه چیست؟
- مادر حضرت عباس از قبیله شمر بوده است. لذا او در شب عاشورا امان نامه ای برای عباس(ع) می فرستد و به او پناه می دهد تا به این وسیله او را از سپاه امام حسین(ع) جدا کند. اما پاسخ حضرت عباس چیست؟، ایشان می خطاب به سفیر شمر می فرماید: من هیچگاه دست از حسین برنمی‌دارم و وعده وعیدها دنیای شما برای من ارزشی ندارد.
این امتحان بزرگی است که اباالفضل(ع) از آن سربلند بیرون می آید، اینکه زیرا خودش را فدای اهداف امام حسین کرد. به عبارتی به تنهایی خود را فدای اهداف امام حسین کرد و تا آخرین لحظه در رکاب امام حسین ایستاد. قمر بنی هاشم آخرین نفر از بنی هاشم است که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت می رسد.
خیمه حضرت عباس اولین خیمه در خیمه گاه امام حسین است، زیرا او پرچمدار بوده است لذا دشمن در اولین تهاجم به خیمه گاه با عباس(ع) مواجه می شده است. اما فضیلت بعدی قمر بنی هاشم(ع) در روایت امام سجاد(ع) این است که او به جای دو دست قطع شده اش، با فرشته ها در بهشت پرواز می کند.
زین العابدین(ع) در جایی دیگر نیز می فرمایند: برای عباس بن علی در نزد خداوند سبحان منزلت و مقامی است که بقیه شهدا در روز قیامت به آن مقام و منزلت غبطه می‌خورند.
یعنی مقام و منزلت هیچ شهیدی جز ائمه(ع) به منزلت عباس(ع) نمی رسد.
* چرا حضرت عباس(ع)، باب الحوائج نامیده می شوند؟
- شیعیان عراق، بیشتر از دیگر شیعیان به زیارت حضرت ابوالفضل مشرف می شوند و حاجتهای دنیایی و اخروی را از ایشان مطالبه می‌کنند. البته این فکر بین شیعیان ایران نیز این علاقه وجود دارد و حوائج خود را از ایشان طلب می کنند از این روی آن حضرت را «باب الحوائج» می نامند که البته درست هم هست.