یکی از این صنایع که از ناحیه کم رونقی بازار ساخت و ساز با چالش تعطیلی و ادامه کار با کمترین حد ظرفیت اسمی درگیر است، واحدهای تولید کننده بتن و قطعات بتنی در خراسان رضوی است.
قدس در میزگردی با حضور شماری از دست اندرکاران انجمن صنفی کارفرمایی تولید کنندگان بتن و قطعات بتنی استان شامل آقایان فریبرز فرهی- نایب رئیس، سعید قاضی خانی- دبیر، علیرضا اکرمی- مدیرعامل و علیرضا وارسته به عنوان عضو هیأت مدیره این انجمن بررسی مشکلات و دغدغههای این شاخه صنعتی در استان را در دستور کار قرار داد که در ادامه خلاصه آن تقدیم میشود.
سالی پر مخاطره و بحرانی
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولید کنندگان بتن و قطعات بتنی خراسان رضوی با بیان اینکه این صنعت طی سالها فعالیت با مشکلات و چالشهای زیادی از جمله کمبود سیمان روبهرو بوده است، اظهار داشت: این مشکلات نوسانهای بازار بتن ، تولید و قیمت آن را به دنبال داشته است.
قاضی خانی، فعالیتها در سال جاری برای این صنعت را پرمخاطره، بحرانی و توانفرسا عنوان کرد و افزود: رمق این صنعت گرفته شده است و نفسهای آخر را میکشد، به طوری که بسیاری از واحدهای فعال در این حوزه با وجود سرمایه گذاری زیاد با تعطیلی یا تولید با کمترین ظرفیت اسمی روبه رو شدهاند.
وی با بیان اینکه این مسأله در پی رکود بسیار سنگین ساخت و ساز که در مشهد بیشتر و جدیتر است، ایجاد شده است، گفت: واحدهایی که با همه این مشکلات مشغول کار هستند با ظرفیتی کمتر از 50 درصد واحد تولیدی را اداره میکنند.
تعطیلی 30 درصدی و بیکاری 2 هزار نفری
وی با اشاره به وجود 150 تا 160 واحد تولید بتن و قطعات بتنی در استان تصریح کرد:30 درصد این واحدها عمدتا در سال جاری و به طور کامل تعطیل شدهاند و حدود 55 درصد نیمه فعال و تنها 15 درصد کار میکنند.
وی جمعیت شاغل در این صنف را 5 تا 6 هزار نفر اعلام کرد و گفت: در پی تعطیلی و نیمه فعال بودن برخی از واحدهای تولید بتن و قطعات بتنی، هزار و 500 تا 2 هزار نفر بیکار شدند.
وی با بیان اینکه کاهش صدور پروانههای ساختمانی در مشهد از افت و نبود ساخت و ساز حکایت دارد، در خصوص معضل امضافروشی در مقوله بتن تصریح کرد: در واقع وظیفه مهندسان ناظر ساختمان است که طبق قانون نظارت کافی را در این خصوص اعمال کنند.
وی با بیان اینکه برابر قانون تست جوش و بتن در ساختمانها اجباری است، گفت: البته اجرای آن هنوز به کل ساختمانها تعمیم داده نشده است، بلکه هم اکنون فقط برای بناهای بیش از 5 طبقه اجرا میشود، در حالی که باید ساختمانهای کوچک را نیز شامل شود.
وی با بیان اینکه در این اعمال نظارت، سازمان نظام مهندسی ساختمان بیشترین نقش تأثیرگذاری را دارد، اظهار داشت: برخی آزمایشگاههای تست جوش و بتن تحت نظارت اداره استاندارد و گروهی نیز دارای مجوز فعالیت از سازمان برنامه ریزی هستند.
تشدید رکود با سیاستهای انقباضی بانکها
وی دربخش دیگر به چالشهای صنعت بتن در استان پرداخت و یادآور شد: اصلیترین چالش، مسأله رکود صنعت ساختمان سازی بویژه در مشهد است. بروز موضوعاتی مانند «پدیده» و «میزان» و برخی شرکتهای سرمایه گذاری، بیاعتمادی مردم مشهد را برای سرمایه گذاری در پی داشته است و از سوی دیگر سرمایه و پول مردم نیز بلوکه شده و این مسایل سبب شده سرمایههای نقدی در گردش نباشد. و البته در این میان سیاستهای انقباضی بانکها نیز مسأله رکود را تشدید کرده است.
قاضی خانی، چالش دیگر صنعت بتن در استان را وجود تولید کنندگان بدون مجوز و زیر پله ای دانست و گفت: این کارگاهها و واحدهای بی هویت، تولیدات بی کیفیت و بدون استاندارد به بازار عرضه میکنند. این درحالی است که در بنگاههای دارای پروانه و مجوز با صرف هزینه و سرمایه گذاری در بخش آزمایشگاه ودیگر الزامات مانند کنترل کیفیت، تولیدات باکیفیتی را به بازار عرضه میکنند.
وی گفت: در واحدهای بدون مجوز افزون بر اینکه بتن فاقد کیفیت و استاندارد تولید میشود، امکان تقلب نیز در مقوله بتن زیاد است که البته برای مردم قابل شناسایی نیست، از جمله اینکه از حجم بتن کم و با افزودن آب قیمت تمام شده تولید بتن را کاهش میدهند.
خدشه به اعتماد مردم
وی ادامه داد:این اقدام افزون بر اینکه در افت کیفیت ساختمان و بروز حوادثی مانند ریزش و ترک تأثیرگذار خواهد بود ،واحدهایی که با رعایت استانداردها به تولید کیفی بتن مشغولند را نیز به لحاظ قیمت با چالش رقابتی مواجه و در بازار به اعتماد مردم نیزخدشه وارد میکنند.
وی در بخش دیگر با بیان اینکه انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن وقطعات بتنی تعیین قیمت بتن را بر عهده دارد، اضافه کرد: به دلیل شرایط حاکم بر بازار امسال قیمت جدیدی اعلام نشد و همان قیمتهای سال گذشته است، با این حال برخی با 30 درصد کمتر از قیمت سال گذشته بتن و قطعات بتنی را در بازار به فروش میرسانند. بنابراین، یکی از مسایلی که به این موضوع منجر شده حضور و فعالیت واحدهای زیرپله ای تولید بتن است.
امان از اداره مالیات
قاضی خانی، مشکل بزرگ دیگر واحدهای تولید بتن را سختگیری و چند برابر شدن مالیات دانست و افزود:اداره مالیات دفاتر واحدها را به بهانههای اندک مردود اعلام و سپس با برآورد تولید و لحاظ 13 درصد سود نسبت به تعیین 25 درصد نرخ مالیات به عنوان علی راس اقدام میکند.
استقبالی از افزودنیهای بتن نمیشود!
وی خاطر نشان کرد:یکی دیگر از مشکلات استفاده نشدن از افزودنیها مانند روان کننده ها ، فوق روان کنندهها و ضد یخ در بتن است که در ایران بر خلاف خارج از کشور اقبال کمی برای این نوع مصرف که میزان مقاومت بتن را افزایش میدهد ، وجود دارد.
وی با بیان اینکه مصرف افزودنیها در تولید بتن قیمت آن را کمی گران تر میکند،گفت: دردنیا بتن بدون افزودنی تولید نمی شود، اما در ایران فقط در پروژههای دارای اهمیت و بزرگ از افزودنیها استفاده میشود.
وی با تأکید بر اینکه به لحاظ تأثیرگذاری بر کیفیت، استفاده از این افزودنیها مقرون به صرفه است،گفت:کاربرد این اقلام قیمت را در بتن معمولی 7 تا 10 درصد بالا میبرد.
بتن موجودی زنده است
اکرمی، عضو هیأت جدیده انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن و قطعات بتنی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه 80 درصد اعضای انجمن تولید کننده بتن و 20 درصد در تولید قطعات بتنی فعالند،گفت:آمار 70 واحد فعال در مشهد در حوزه تولید بتن به دلیل مشکلات اکنون به حدود 40 تا 45 واحد رسیده است.
وی با بیان اینکه بتن به مثابه موجود زنده ای است، افزود: مصرف کنندگان بتن از زمان تولید تا استفاده از بتن تنها یک و نیم تا دو ساعت فرصت دارند بنابراین مستلزم نگهداری و رعایت استانداردها در مصرف است، ضمن اینکه نمی توان بیشتر از شعاع 40 تا 45 کیلومتری این محصول را تولید و مصرف کرد.
وی ادامه داد: با این حال تأکید مسؤولان شهری مبنی بر انتقال واحدهای تولید بتن به خارج از شهر است، در حالی که این مسأله کارشناسی نیست و موجب مصرف بیشتر سوخت،افت کیفیت بتن و در مجموع به صرفه نیست و باید این واحدها در حواشی و حتی داخل شهر استقرار یابند.
مجوزهای روزانه ای که 3 ماهه شد
وی با بیان اینکه برای حمل و نقل بتن نیزواحدهای تولیدی با چالشهای زیادی روبه رو هستند، اضافه کرد: از جمله اینکه تا همین چندی پیش باید برای خودروهای حمل بتن از راهنمایی و رانندگی مجوز روزانه اخذ میشد که در آن حتی ساعت رفت و آمد تعیین میشد. البته اکنون مجوزها از سازمان مدیریت حمل و نقل و ترافیک شهرداری و راهنمایی و رانندگی برای سه ماه صادر میشود.
وی اضافه کرد:مشکل دیگر درخواست صدور بارنامه برای رفت و آمد تراک میکسر در محورهای خارج از شهر مانند مشهد -چناران از سوی راهنمایی و رانندگی است، این در حالی است که برابر ابلاغیه اداره کل حمل و نقل و پایانههای استان به پلیس راه خراسان رضوی، الزامی به صدور بارنامه برای تردد تراک میکسرخودروی مخصوص حمل بتن نیست.
نظارت ضعیف
وی گفت: در بخش کیفیت تولید بتن میتوان ادعا کرد استان از این حیث در کشور پیشتاز است و نظارت کافی و استانداردهای لازم رعایت میشود، به طوری که در واحدهای تولید بتن دارای پروانه و مجوز و عضو انجمن آزمایشگاه و تجهیزات به روز وجود دارد و بتن به صورت علمی و تحت مطالعات تولید میشود، بنابراین مشهد از جهت کیفیت از تهران هم جلوتر است.
وی ادامه داد: موضوع مهم، ضرورت نظارت قوی از سوی سازمانهای متولی از جمله اداره استاندارد و سازمان نظام مهندسی ساختمان از طریق آزمایشگاههای تست کیفیت بتن است که اکنون این نظارت ضعیف و سبب شده است کارگاههای زیر پلهای به تولید بتن بدون توجه به کیفیت اقدام کنند.
وی با بیان اینکه گویا دغدغه حفظ اشتغال ایجاد شده مانع برخورد با این واحدهای بدون مجوزاست،خاطر نشان کرد: نباید اجازه داد واحد غیر مجازی که به عنوان مثال 5 شغل ایجاد کرده است فعالیت داشته باشد و بعد پیامدهای فعالیت آن گریبانگیر واحدهای دارای مجوز با اشتغال بیش از 100 نفر شود.
جای خالی واحدهای تولید بتن در کشورهای همسایه
اکرمی در خصوص حضور واحدهای تولید بتن در کشورهای همسایه برای تولید و تامین بتن مورد نیاز پروژههای این کشورها تصریح کرد: هر چند تاکنون این حضور اندک بوده، اما همان مقدار هم چندان موفق نبوده است.
وی افزود: به طور کلی علت اصلی شکست حضور ایرانیان در کشورهای آسیای میانه و افغانستان نبود نظارت و حمایت و تولید محصولات بی کیفیت است.
وی ادامه داد:باید از کسانی که درست کار میکنند از حیث برگشت سرمایه و حقوق آنان حمایت شود که اکنون سازمانی عهدهدار این مسأله نیست، ضمن اینکه باید از عرضه کالاها و محصولات تولیدی بی کیفیت نیز جلوگیری شود.
حمایتی نیست
وی اضافه کرد: اکنون در افغانستان و اقلیم کردستان اقبال فراوانی برای حضور شرکتهای تولید بتن و قطعات بتنی استان وجود دارد، اما چون حمایتی نیست، سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در این کشورها و این حوزهها اعتماد ندارند.
باورهای نادرست
وی در ادامه به ضرورت تغییر چند باور غلط در جامعه اشاره کرد و افزود: با توجه به وجود شرکتهای متعدد تولید سیمان در کشور و استان که اکنون به واسطه رکود با چالش روبه رو هستند، با این حال در مشهد اقبال برای احداث ساختمانهای فولادی بیش از بتن است با این باور نادرست که ساختمان بتنی گران تر است، در حالی که اگر اصولی ساخته شود کم هزینه تر هم هست.
وی ادامه داد: دیر به پایان رسیدن احداث ساختمان بتنی باور نادرست دیگری است که واقعیت ندارد.
وی درباره برآورد عمر ساختمانهای بتنی یادآورشد:در ساختمانهای معمولی که هیچ نظارتی بر آن نیست، اگر زلزله رخ ندهد عمرساختمان بتنی 20 سال است، اما در پروژههای بزرگ و حساس و دارای نظارت تا 50 سال هم دوام دارند.
استفاده از بتن به جای قیر
وی با بیان اینکه استفاده از بتن به جای آسفالت در جادهها و راهها به وزارت راه و شهرسازی پیشنهاد شده است،گفت:می توان از بتن برای احداث جاده استفاده کرده، زیرا مزایایی مانند دوام، ارتقای کیفیت رانندگی و کم خطر بودن و نیز ضرر اندک برای محیط زیست در پی دارد و همچنین رکود واحدهای تولید سیمان برطرف میشود و قیر که کالای صادراتی و ارز آور است را میتوان صادر کرد.
تولید بتن بر مبنای تقاضای بازار
وارسته، عضودیگر هیأت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی تولید کنندگان بتن و قطعات بتنی خراسان رضوی نیز گفت: 70 درصد بتن تولیدی در شهر مشهد در پروژههای بزرگ همراه با تست کیفیت مصرف میشود.
وی درخصوص انتقادهای مطرح شده درخصوص تولید سنتی بتن گفت:بتن در ایران و مشهد مانند دنیا تولید میشود و تفاوتی در این خصوص از لحاظ بتن پایه وجود ندارد، هرچند بتن سبک هم تولید میشود.
وی با بیان اینکه امکان و ظرفیت تولید هر نوع بتنی وجود دارد،گفت:در ایران واحدها بر مبنای تقاضای بازار بتن مورد نیاز را تولید میکنند.موضوع مهم این است که بازار به دنبال کار ارزان است وخریداران آن قدر که به قیمت بها میدهند به مقوله کیفیت توجه چندانی ندارند و این سبب شده است به کارگاههای زیرپله ای سفارش تولید و خرید بدهند.
وی با بیان اینکه در دنیا ساختمانهای بتنی به صورت پیش ساخته احداث میشود، گفت: در این روش به دلیل اینکه کار به صورت کارگاهی انجام میشود امکان اعمال نظارت بیشتری وجود دارد، اما در ایران اقبال کمی نسبت به ساخت ساختمانهای بتنی پیش ساخته وجود دارد.
ضرورت تصمیماتی برای خروج از رکود ساخت و ساز
فرهی، نایب رئیس هیأت مدیره انجمن کارفرمایی تولید کنندگان بتن و قطعات بتنی خراسان رضوی نیز اظهار داشت:رکود سبب شده است برخی واحدها برای بقا، تولیدات خود را به کمترین قیمت بفروشند که اگر این روند ادامه داشته باشد، در بلند مدت از کیفیت کار کاسته خواهد شد بویژه اینکه بازار هم به دنبال جنس ارزان است.
وی افزود: این موضوع متزلزل شدن ساختمانها را به دنبال خواهد داشت بنابراین ضروری است ضمن برخورد و پلمب واحدهای بدون مجوز، تصمیماتی از سوی مسؤولان برای خروج بازار ساخت و ساز از رکود اتخاذ شود.
نظر شما