عربستان سعودی با آرزوی تغییر موازنه قدرت در منطقه و تاثیر گذاری بیشتر وارد جنگی فرسایشی شد که به تعبیر کارشناسان داخلی و خارجی دستاوردی نداشته است .صرف هزینه های میلیاردی در حمایت از گروه های تکفیری و تروریستی و کشته و آواره کردن صدها هزار نفر از مردم کشورهای مختلفی چون عراق ،سوریه ؛یمن و لبنان این روزها شاهزاده های جوان را در گردابی گرفتار کرده که هر چه بیشتر در آن دست و پا بزنند زودتر غرق خواهند شد .تنش های اخیر عربستان سعودی و برنامه های کشتار بی رحمانه حجاج در سرزمین وحی که ناشی از برنامه ای از پیش تعیین شده و بی توجهی و عدم رسیدگی به موقع مسولان سعودی بود این شائبه را گسترش می دهد که آیا آل سعود در پی تحریک جمهوری اسلامی و وارد کردن ایران در این گرداب خروشان است تا خود تنها بازنده این میدان نباشد.قدس آنلاین در گفتگو با دکتر احمد دستمالچیان به این موضوع پرداخته است.
بحران منطقه زمانی آغاز شد که عربستان به دنبال سهم خواهی در خاورمیانه به خصوص غرب آسیا بود تحلیل شما از این واقیعت چیست عربستان در کدام موارد تصمیمات اشتباهی را اتخاذ نمود که نتوانسته به کمترین هدفی برسد؟
تردیدی نیست که ال سعود در پر چالش ترین دوران حاکمیت خود به سر می برند این رژیم پیر و فرتوت که معدود مانده از نظم دوران سابق می باشد با تلاش بسیار درصدد بر آمد تا با مانور معکوس خود را از مخمصه به وجود آمده پس از بهار عربی و خلاهای استراتژیک رها نموده وبا مانور قدرت موقعیت خود را در منطقه تثبیت نماید . اما چون از امتیازات وقابلیت های لازم برخوردار نبود در نهایت با اقداماتی که انجام داده بدست خودش گورش را کنده است .عدم وجود الزاماتی چون ثبات حاکمیت، پویایی ، با نشاط بودن ساختارسیاسی ،قدرت کاریزمایی، ارتش جنگجو، اقتصاد با ثبات و مردمی که پای کار باشند عربستان را در با بحران هایی رو به رو کرده است .بی تردید ابزارهای مورد نیاز یک حکومت برای تثبیت و قدرتمند شدن در منطقه و در سطح جهان تنها برخورداری از پول و سلاح نیست که آل سعود روی آن حساب باز کرده بود .عربستان فارغ از هرگونه حساب و کتاب و بررسی های لازم ، با اشتباه فاحش استراتژیکی وارد عرصه جنگی در غرب آسیا شد که بسیار بسیار بزرگتر از حد و وقواره او بود.او فکر می کرد که با اتکا به این و آن و با ورود به محورهای هم پیمانی ناهمگون و شکننده می تواند از پس چنین کاری برآید لذا کلید انفجار و بی ثباتی را در منطقه زد بدون اینکه بداند موج اول این انفجار دامنگیر خودش خواهد شد .حاکمان سعودی بر این باور بودند که بشار اسد را در سوریه به همان آسانی قذافی سرنگون و متعاقب آن طومار مقاومت را در هم خواهند پیچید و سپس با خاورمیانه جدید چانه زنی خواهند کرد.مسلما تکه های پازل آنها کامل و درست نبود درست است تا دروازه های دمشق هم پیشروی کردند اما هرگز گمان نمی کردند که این لقمه راحت الحلقوم نیست وبسان ماهی تیغ داری است که با تیغ های ریزش طرف را از پای در خواهد آورد. همچنین لشکر جرار و خونخوار تکفیری و لجستیکی ترکی و پشتیبانی سیاسی امنیتی امریکایی- اسراییلی نمی تواند این تیغها را از حلقوم متجاوز بیرون بکشد .امروزه بنی سعود با حکام خام و بی تجربه ای که دارد در پرونده سوری ،عراقی، یمنی و لبنانی به بن بست رسیده و درآستانه شکست تمام عیار است .به قول یک سیاستمدار امریکایی تنها چیزی که عربستان می تواند ارایه دهد دلارهای نفتی ، ماشینهای انفجاری و انسانهای انتحاری برای کشتن و قتل و عام مردم بیگناه است از این رو عربستان بازنده اصلی میدان است به دلیل اینکه در هیچ یک از اهدافش موفق نبوده و نتوانسته به حداقل از خواسته های خودش برسد.
دلایل اصلی باخت عربستان را عنوان نمایید؟
عربستان باخته است به دلیل آنکه خود را در باتلاقی فرو برده که امکان بیرون آمدن از آن سخت شده است. عربستان باخته است چون دیگر حامیان استراتژیکش مثل آمریکا و انگلیس و فرانسه همانند گذشته به آن اعتنایی ندارند. در قضیه شهادت شیخ النمرشاهد واکنش های عجیب و غریب سیاسی و تبلیغاتی در بالاترین سطح در غرب بودیم به نحوی که موج مطبوعاتی غرب اقدامات وحشی و بربری عربستان را برای گردن زدن افراد به شدت محکوم کرد .واقعا برای بنده عجیب بود که کامرون نخست وزیر انگلیس سفرش را به عربستان سعودی برای خاطر اعدام ها لغو کند و یا در لیست ناقضان حقوق بشر قرار دهد و با سخنگوی کاخ سفید موضعگیری شدید اللحنی پیدا کند و یا آلمان قرار دادهای نظامی خود را با سعودی تعلیق کند و...این حرکات از طرف غرب در رابطه با عربستان اصلا نمی تواند عادی تلقی شود بنابراین چون دوستان عربستان هم آن چنان که انتظار داشت از او حمایت نمی کنند عربستان باخته میدان است .
-با توجه به اینکه یکی از اصلی ترین رقبای عربستان ،جمهوری اسلامی ایران است آیا می توان گفت که اقدامات و تنش های اخیر آل سعود برای کشاندن ایران به زمین بازی و شکست ایران در منطقه است یعنی عربستان مایل نیست خود تنها شکست خورده و بازنده این میدان باشد؟
عربستان به زودی باید در پرونده سوریه و یمن کوتاه آمده و عقب نشینی کند چون دو مصوبه شورای امنیت را برای پایان بحران پیش روی خود دارد و اتفاقا هر دو پرونده برخلاف میل او وتا حدودی در جهت خواسته ایران شکل خواهد گرفت.عربستان اجرای موفقیت آمیز برجام و نقش روشن ، واضح وموثرو مسولانه ایران را در تحولات منطقه ای پیش روی خود دارد و عصبانیت او از خردورزی و عقلانیت و مسولانه عمل کردن ایران در این پرونده ها کاملا مشهود است .عربستان با یکی از بزرگترین چالشها و تضادهای درون خاندانی در طول حیات خود رو به روست .انتقال قدرت از نسل اول به دوم و سوم و چالشهای بزرگ آن ،همچنین با کسری بودجه فاحش و اقتصاد بحران زده روبه روست و با این سوال بزرگ در انظار و افکار عمومی داخل و خارج مواجه اتس که پس از صرف این همه هزینه گزاف مادی و معنوی و ناامنی و، بحران ، قساوت ، خونریزی ، کشتار وعملیت های انتحاری در منطقه چه دستاوردی داشته است ؟بی شک آل سعود در برابر این سوال بزرگ و برای فرار از جواب خودزنی خواهند کرد و هرکسی در داخل منظومه قدرت تقصیر را به گردن آن یکی می اندازد ودیری نمی کشد که تصفیه حساب های نزاع قدرت در داخل عربستان شروع خواهد شد .عربستان که در این ایام اخیر کاملا رفتاری غیر مسولانه از خود نشان داده قصد دارد به هر نحو ممکن و با هر بهانه ای و با اتخاذ سیاست های تحریک آمیز و تنش زا ایران را در تله تحریک خود گرفتار کند تا بتواند رقیبش را در معرض تضعیف و چالش جدی قرار دهد .از حمله انتحاری نیابتی به سفارت ایران در لبنان تا تجاوز به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده تا کشتار فجیع در منی و مسجد الحرام و تا گردن زدن شیخ النمر و قطع فوری ارتباط با ایران و سعی برای قطع رابطه سایر کشورها و همچنین شبه اتحادی که با ترکیه ایجاد کرده و از آن سو برقراری رابطه پر معنای ترکیه و اسرائیل همه دلالت بر این دارد که به هر نحو ممکن که شده عربستان می خواهد ایران را به دام مهلک و خطرناک خود بیندازدو ایران را به زمین بازی خود بکشاند.
در شرایط حساس پیش رو راهکار موثر برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی در عین حال در دام آل سعود نیفتادن چیست؟
در چنین شرایطی باید د رنهایت حساسیت ، هوشیاری حوادث منطقه را رصد کرد و با چشمانی باز مواظب تنش های آل سعود بود تا ایران بتواند از این دام خطرناک عبور کند .مسلما جمهوری اسلامی در این برهه زمانی بیش از گذشته نیازمند درک عمیق و فهم همه جانبه از شرایط پیش رو است تا بتواند با اتخاذ بهترین سیاست ها راه خود را از آل سعود جدا کند.مسلما یک تصمیم و اقدام اشتباه اعم از سهوی و عمدی در ظرف زمان کوتاهی خسارات جبران ناپذیری به ایران وارد می کند .فرماندهی این بحران حساس در داخل باید منسجم و هماهنگ و موزون عمل کند . به هر حال در یک اشل کلی تری می توان گفت که عربستان در دست انداز و سراشیب فرورفتن در بحرانهای بزرگ است که بعید است با واقعیات فعلی بتواند از پس آن برآید. زمانی این موضوع مطرح می شد که عربستان به مناطق نجد ،حجاز ،شرقیه و عسیر تقسیم شود و بحرین به شرقیه پیوند داده شود. اگر نظریه حالت گذارسیاسی در منطقه و انتقال از نظم قدیم به جدید و تغییر نقشه جغرافیایی منطقه غرب آسیا از شامات تا باب المندب را قبول داشته باشیم به نظر می رسد حرکتهای شطرنجی فعلی در منطقه را راحت تر می توان تشخیص داد به ناچار شامات و حجاز جدیدی به غیر از قرار داد سایس پیکو خواهیم داشت .مناسبات و تمایلات قدرت و شکل گیری کانونهای جدی ژئوپلیتیکی کاملا جدید خواهد بود واگر ایران درست و مسولانه و با درک عمیق شرایط حاضر و اینکه چگونه می تواند و با اتخاذ چه تاکیتکی می تواند برنده این بازی باشد می تواند در مرکز این شکل جدید مناسبات قدرت قرار بگیرد.فقط تنها چیزی که از ایران انتظار می رود مسولیت پذیری و رفتار در چارچوب است .به نظر بنده جمهوری اسلامی باید بسیار سریع به جمع بندی لازم پیرامون چگونگی تعامل با تحولات بسیار مهم و سرنوشت ساز پیش رو برسد در غیر این صورت این فرصت بسیار ثمین از دست خواهد رفت .به نظر می رسد ما در چارچوب و قواعد می توانیم پیش برویم و با یاری خداوند اینگونه خواهد شد مکمل برجام و استفاده از ظرفیت های پیش رو ،مساله چگونگی نقش یابی ایران در تحولات منطقه است واین کلیدی ترین نکته ای است که باید بدان توجه تام و به تمام معنا داشت.
نظر شما