حضرت امام خمینی(ره) درباره اهمیت دستگاه قضایی کشور جمله مهمی فرمودهاند که باید به عنوان اصلیترین خطمشی دستگاه قضا همواره نصبالعین همگان باشد: «دستگاه قضایی ملجأ مظلومان و پناه کسانی است که به آنها ستم شده است». در تمامی جوامع، دستگاه قضایی به دلیل دادرسی بیطرفانه از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا در صورت اجحاف حقی، تمامی مردم یا نهادها، سازمانها، تشکیلات و احزاب به این دستگاه پناه میبرند. اهمیت دستگاه قضا وقتی دوچندان میشود که با رسیدگی موشکافانه و بیطرفانه به آنها تضمین دهد که حق مظلوم را از ظالم خواهد ستاند.
بیشک، دستگاه قضا یکی از مهمترین نهادهای کشورهای پیشرفته است زیرا در صورت بروز هر گونه مشکل، این نهاد باید با بررسی دقیق مانع از رخنه آن به دیگر سازمانها و جلوگیری از ایجاد آشفتگی در جامعه شود. با توجه به سوابق حقوق اسلامی و تأثیر آن بر مسأله قضاوت در ایران، اهمیت دستگاه قضا چندین برابر میشود. از این رو، اگر دستگاه قضایی دچار آشفتگی و گسست در نظام دادرسی شود و صلاحیت متصدیان آن زیر سؤال برود، تمامی اهداف مهم آن نقش بر آب خواهد شد. بدون تردید، انتخاب متصدیان درد آشنا و مجرب از مهمترین مسایل امروز دستگاه قضایی کشور است. یکی از مشکلات دستگاه قضایی ما انتخاب متصدیانی است که قادر به تحمل رنجهای پروندههای قضایی نیستند. چنین مسألهای آفت بسیار بزرگی به شمار میرود. لذا انتخاب افراد باصلاحیت امر بسیار مهمی محسوب میشود. ضمناً در رسیدگی به مسایل قضایی، تنها فقه کارساز نیست بلکه باید از اساتید علم حقوق نیز استفاده کرد. نکته مسلم اینکه در نحوه انتخاب و گزینش قضات، کارآمدی قاضی در کنار سلامت وی بسیار حایز اهمیت است. علیرغم زحمات و کوششهای عدهای از قضات بویژه آنهایی که در نقاط دور با نهایت سلامت عدالت جامعه را تأمین میکنند، باید به اشکالات موجود در سیستم گزینش قضات نیز بسیار توجه شود. انعکاس رفتار تعداد محدودی از افراد فاسد در دستگاه قضا چندین برابر بیشتر از انعکاس رفتار مفسدین در سایر نهادهاست. تأکید بهحقّ مقام معظم رهبری بر جلوگیری از افزایش فساد در قوه قضاییه با توجه به حساسیت این نهاد، بیانگر نقشآفرینی این دستگاه در تنظیم و تلطیف دیگر قواست که از ارکان اساسی نظام اسلامی به شمار می روند. اولین مسأله مهم در دستگاه قضا که متأسفانه مورد بیتوجهی و غفلت برخی از قضات قرار گرفته، بستهبودن در به روی مردم است. از این رو، برخی ناچار میشوند از راههای دیگر وارد این اتاق شوند که چنین مسألهای فسادآفرین خواهد بود. رفتار فروتنانه توأم با اخلاق اسلامی بهترین رفتاری است که قاضی باید در برخورد با مراجعین و مظلومان داشته باشد. متأسفانه برخی از قضات متخلق به اخلاق اسلامی نیستند و این موضوع خود یکی از آسیبهای مهم دستگاه قوه قضاییه به شمار میرود. فساد مالی دیگر موضوع مهمی است که باید در نهاد قوه قضاییه ریشهکن شود. امروزه در انگلستان و برخی از کشورهای پیشرفته به قضات چک سفیدامضا میدهند تا قاضی در پایان هر ماه، بر اساس نیازهای ماهیانهاش مبلغی را تعیین کند. به این نکته، پیش از آنکه در دنیای امروز اجرا شود، اولین بار در فرمانی از حضرت علی (ع) به مالک اشتر اشاره شده است. با توجه و وسواسی که آن حضرت در مراقبت از بیتالمال داشتهاند، رسیدگی به قضات تا چه اندازه اهمیت داشته که ایشان از مالک درخواست میکند به قضاتت هرچه میخواهند بده. یعنی امام علی(ع) مبتکر طرح چک سفیدامضا در چهارده قرن پیش بوده است.
بیشک، کثرت پروندهها و تعجیل در رسیدگی به آنها یکی دیگر از موارد مهمی است که اگر مورد غفلت قضات قرار بگیرد، تبعات اجتماعی و فرهنگی آن گریبانگیر جامعه خواهد شد. در کنار بسیاری از دادرسیهای موفقیتآمیز و بیطرفانه، نمیتوان منکر فساد برخی در قوه قضاییه شد. از این رو، گزینش دقیق قضات و مدیران و عدم تکیه بر مسایل ظاهری اهمیت زیادی دارد زیرا سلامت یک جامعه به سلامت نهاد قضایی و کارکنان آن وابسته است.
۱۲ تیر ۱۳۹۵ - ۰۸:۴۲
کد خبر: 397939
دکتر محمدحسین ساکت
نظر شما