سید کیوان حسینی با بیان اینکه برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی دلیل به وجود آمدن شکاف‌های عمیق زمین در منطقه دشت نیشابور شده است، بیان کرد: میزان برداشت آب‌های زیرزمینی توسط کشاورزان بیشتر از مقدار بارش و نفوذ آب به داخل زمین است که این امر پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی را به همراه داشته است.
وی افزود: با پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی، منافذ و حفره‌های خالی برجای‌مانده با فشار وزن لایه‌ها و رسوبات بالایی، شروع به بسته شدن می‌کنند و این اتفاق باعث نشست زمین شده که اگر همزمان با بارش و نفوذ مجدد آب در آن‌ها باشد، شکاف‌هایی با عمق ده‌ها متر می‌تواند ایجاد کند.
رئیس مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: این شکاف‌ها معطوف به نیشابور نیستند و تمام دشت‌های ایران امروز با این خطر مواجه‌اند؛ به شکلی که در دشت‌های مشهد و کاشمر و بردسکن نیز ازاین‌دست شکاف‌ها به وجود آمده است.
وی بابیان اینکه این دست اتفاقات، باعث برهم خوردن تعادل نیروهای منطقه می‌شود و می‌تواند بر روی گسل‌ها تأثیرگذار باشد، گفت: این‌گونه شکاف‌ها اگر در نواحی نزدیک به گسل‌ها به وجود بیاید، می‌تواند بر روی فعالیت آن‌ها در خصوص وقوع زلزله تأثیر گزار باشد.
بیشترین تخریب تاریخی منطقه مربوط به گسل‌های سنگ بست شاندیز و کشف رود
رئیس شبکه لرزه‌نگاری خراسان رضوی افزود: گسل نیشابور جزو گسل‌های فعال و بسیار خطرناک منطقه به شمار می‌آید و در طول تاریخ شاهد بودیم که زلزله‌های مرگ باری را ایجاد کرده و این‌گونه شکاف‌ها نیز می‌تواند در تشدید فعالیت این گسل نقش‌آفرین باشد.
وی ابراز کرد: باوجود دو گسل اصلی و شناخته‌شده در شمال و جنوب مشهد، این شهر نیز در مرکز خطر قرار دارد. گسل سنگ بست شاندیز و کشف رود، گسل‌هایی هستند که فعالیتشان مشخص‌شده و به لحاظ تاریخی تخریب بسیاری را ایجاد کرده‌اند.
حسینی در ادامه گفت: علاوه بر گسل‌های مشهد، که این شهر را تهدید می‌کنند، گسل‌های نیشابور و یا قوچان فاصله زیادی با مشهد نداشته و در صورت فعال شدن به‌شدت شهرهای اطراف خود و همچنین مشهد را تحت تأثیر قرار خواهند داد.
وی در خصوص پیش‌بینی تقریبی مکان و زمان وقوع زلزله بیان کرد: در دنیا مطالعات بسیاری در بحث گسل‌های لرزه زا صورت گرفته و در حال انجام است. در ایران نیز چند سالی است که مطالعه و تحقیق در این بحث آغازشده است.
پیش‌بینی زمان وقوع زلزله با پردازش داده‌های زلزله‌نگار
عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: با اینکه نمی‌توان زمان و میزان بزرگی زلزله را به‌طور دقیق مشخص کرد و در این خصوص با احتمالات صحبت می‌کنیم، اما به لحاظ تعیین موقعیت تمرکز انرژی در زمین، می‌توان باکار گذاشتن دستگاه‌هایی در تمام نقاط تحت خطر کشور بخصوص تهران و مشهد، و با پردازش داده‌های آن‌ها به محل تقریبی آزاد شدن انرژی آینده زمین پی برد.
وی با بیان اینکه هنوز این فنّاوری برای مشهد تدارک دیده نشده است، گفت: مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی یک موسسه تحقیقاتی است و نیاز به پژوهش دارد اما محدودیت‌های مالی محقق شدن این امر را با مشکلاتی مواجه کرده است.
حسینی اضافه کرد: به علت گران بودن لوازم موردنیاز و نبود اعتبارات کافی، این‌گونه مطالعات را با مشکلاتی مواجه شده است.
زمین‌لرزه بمب خاموشی در سایه غفلت مسئولان
وی ابراز کرد: به‌عنوان مسئول مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی انتظار دارم که مدیران استان همکاری بیشتری را با این مرکز انجام دهند و با فراهم‌سازی اعتبارات کافی زمینه مطالعات بیشتر را برای این مرکز فراهم سازند.
رئیس مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: مشکلات مختلفی موجب به حاشیه کشانده شدن موضوع زلزله می‌شود؛ زمین‌لرزه مانند یک بمب خاموش و نهفته است و به دلیل اینکه مدت زیادی از وقوع آخرین لرزش زمین می‌گذرد، معمولاً فراموش‌شده و اولویت مسئولین به سمت دیگری می‌رود.
وی تصریح کرد: به‌عنوان‌مثال زلزله در کنار خشک‌سالی برای مسئولین اولویت کمتر و کم‌رنگ‌تری پیداکرده؛ اما واقعیت را باید در نظر گرفت که پیشگیری بسیار مهم است که می‌توان با استفاده از نتایج مطالعات کاهش خسارات جانی و مالی را در زمان وقوع زلزله‌ای بزرگ، شاهد بود.
منبع: مهر
نظر شما