در این میان با توجه به اهمیت و ضرورت مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی و احیای بافت های ارزشمند کشور؛ که در ماده۲۴ برنامه ششم توسعه کشور نیز بر آن تأکید شده؛ بیان چند نکته لازم به یادآوری است:

۱- در استان آذربایجان‌شرقی نزدیک ۱۸۰۰ اثر در حوزه میراث غیرمنقول شامل محوطه ها و بناهای تاریخی، ناملموس و طبیعی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده؛ که برخی از این آثار رو به تخریب و نابودی است، که از جمله اینها می توان به دانشگاهی به قدمت ۷۰۰ساله ربع رشیدی اشاره کرد، که این مکان در زمان عصر خویش ممتاز ترین مؤسسه موقوفه و بزرگ ترین و مهم ترین مرکز علمی، فرهنگی و مدنی برای دانشمندان دنیا به شمار می رفت، ولی این اثر تاریخی و ارزشمند جهان اسلام پس از  ثبت و گذشت ۴۱سال در کشور و نزدیک۱۰سال در یونسکو؛ همچنان در مهجوریت مانده و در انتظار اقدام های اجرایی و راهبردی مسؤولان و دوستداران علم، تاریخ و میراث فرهنگی دنیاست.

۲- بنای «ربع رشیدی» به نوعی سمبل بیداری اسلامی و تمدن اسلامی در دوران قرون وسطی بوده است، از این رو در صورت مرمت و احیای دوباره آن می توان پرچمداری جهان اسلام و در این میان ایرانی ها را بر بام تولید علم و دانش برای جهانیان نمایان و ثابت کند.

البته نباید فراموش کرد که به برکت این مرکز علمی و فرهنگی بود که نسخه وقف نامه ربع رشیدی در سال ۱۳۸۴ شمسی (۲۰۰۶ میلادی) از سوی کتابخانه مرکزی تبریز به برنامه حافظه جهانی معرفی شد و در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷ میلادی)؛ در فهرست حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسید و در بهمن ماه ۱۳۸۷ شمسی(۲۰۰۹ میلادی) نیز در فهرست حافظه جهانی ایران ثبت شد.

۳- مسأله قابل تامل دیگر اینکه، اگر دیدگاه ها و نظرات مسئولان، مدیران و روسای دانشگاه های منطقه در سطح آذربایجان شرقی و حتی کشور و به ویژه نمایندگان مجلس شورای اسلامی را رصد کنیم، به افتخار می گویند دانشگاه های منطقه در امتداد دانشگاه بین المللی ربع رشیدی بوجود آمده است، و از اینکه این مجموعه با ارزش سال هاست که به حال خویش رها شده؛ خواستار پیگیری مسؤولان و دستگاه های متولی در خصوص جذب اعتبارات ملی و استانی برای مرمت و احیای مجموعه ربع‌رشیدی هستند.

بتازگی نیز عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و یکی از نمایندگان مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه در برنامه ششم در مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی و احیای بافت های ارزشمند کشور تأکید شده؛ ولی با این حال ربع رشیدی با این وضعیت اسفناک به حال خود رها شده است، پرسشی که بسی جای تأمل دارد؟

۴- در تصویب اساسنامه مجتمع ربع رشیدی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، سه وزیر عضو هیأت امنای آن هستند، اما متأسفانه در شأن نخستین شهر دانشگاهی جهان کار عملی خاصی در گذشته و این روز ها در جهت احیای آن صورت نگرفته، به طوری که در طول سال های گذشته تعرض‌های زیادی به این محدوده شده و در بخش قابل توجهی از آن ساخت و سازهای بی‌رویه انجام گرفته است.

در هر حال، نباید فراموش کرد همان‌گونه که ربع‌رشیدی در دوران خواجه‌رشیدالدین یک شهر تخصصی و آینده‌نگر بود، امروز نیز باید به این مجموعه و ظرفیت‌های گذشته آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم، چون این آثار هویت و میراث گرانقدر تاریخ کشور هستند و باید برای احیا، حفظ و نگهداری آن از جان و دل مایه بگذاریم و از هیچ کوششی دریغ نکنیم.

۵- در فرجام سخن باید گفت که ربع رشیدی در دوران خود، شهری کوچک اما پیشرفته و تخصصی بود که در آن ۳۰هزار خانه و ۲۴کاروانسرا که شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی و کارگاه‌های صنعتی وجود داشت، به‌طوری‌که سالانه بیش از ۶۰۰۰ دانشجو برای آموختن علوم گوناگون به شهر تبریز سفر می‌کردند، در آن مجتمع دو کتابخانه وجود داشت که در یکی از آن ها تنها ۱۰۰۰جلد قرآن و ۶۰هزار جلد کتاب در انواع علوم، تاریخ و اشعار برای مطالعه و تحقیق دانشجویان، محققان و دیگر اقشار مردم نگهداری می‌شد.

با این وجود، حدود ۲۰۰ قاری قرآن از کوفه، بصره و شام دائما و به نوبت در این مرکز قرآن را تلاوت می‌کرده‌اند و ۵۰۰ فقیه و ۱۰۰۰ طلبه در مدارس آن سکونت داشته و به کسب علم مشغول بوده‌اند و ۵۰ پزشک حاذق از کشورهای گوناگون در دارالشفای آن به معالجه بیماران اشتغال داشته‌اند.

همچنین در این مرکز عظیم دانشگاهی در دوران اوج حیات خویش، مورد مراجعه مستقیم و استفاده‌ دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققان یونان، روم، مصر، چین و دیگر ممالک آن روز آسیا و اروپایی قرار می‌گرفت که فضل‌الله همدانی برای تأمین هزینه‌های این مرکز املاک فراوانی را در نقاط مختلف جهان از جمله ایران و بخش‌هایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و سوریه وقف این مرکز کرد که از محل درآمد وقف آن ها برای خدمات آموزشی و علمی استفاده می‌شد.