قدس آنلاین - متاسفانه با وجود آثار و برکات فراوان خمس، اقبالی که باید، نسبت به آن روا داشته نمی‌شود و بی تفاوت به آنچه می‌تواند در پرتوی این واجب الهی محقق شود، این وظیفه دینی را به دیگری پاس می‌دهیم، در حالی که همین یک حکم می‌تواند تومار معضلاتی مانند گورخوابی‌ها را برای همیشه از جامعه برچیند.

از این رو در این گزارش چرایی مهجوریت خمس در جامعه اسلامی را بررسی کرده ایم:

فاطمه عالیشاهی، بانوی خانه دار درباره نگاه خود نسبت به خمس می‌گوید: خمس از فرعیات دینی است و کسی که به آن اعتقاد ندارد، باید در افکار خود تجدیدنظر کند، زیرا خمس اموال را پاک می‌کند و هر کسی که درآمدی دارد، برای پاک شدن آن از شبهات احتمالی، باید خمس بپردازد.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا عده‌ای هنگام پرداخت خمس این حکم را مختص ثروتمندان می‌دانند نه واجب ضعفا و اقشار کم درآمد، تصریح می‌کند: هر فرد باید مراقب اعمال خودش باشد و نمی‌توانیم به بهانه گناه و خطای دیگران ما هم راه خطا را برویم، مشکل امروز ما همین است که ما هر مشکلی را به گردن دیگری انداخته و می‌گوییم چرا دیگری می‌کند و چرا ما؟.

خمس فرمول عمل به وظیفه الهی است

مسؤول امور مراکز تخصصی حوزه‌های علمیه درباره چرایی وجوب خمس در اسلام می‌گوید: یکی از دستورها و آموزه‌های قطعی اسلام بحث انفاق و گذشتن از مال است. قرآن نزدیک به 500 آیه درباره انفاق دارد، چنانکه می‌فرماید: «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» یعنی «هرگز به نیکوکاری نخواهید رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید».

حجت الاسلام مجتبی کلباسی،  با بیان اینکه فقه، خمس را بسیار دقیق تعریف کرده است، می‌افزاید: خمس معیاری است برای آنان که می‌خواهند به وظیفه الهی شان عمل کنند، زیرا خمس جانشین این حکم در زندگی‌های شهری و جدید و حتی در گذشته است که اصل آن در قرآن آمده و توسط ائمه(علیهم السلام) تبیین شده است.

مسؤول امور مراکز تخصصی حوزه‌های علمیه درباره چرایی غفلت جامعه از این حکم واجب در مقایسه با مستحباتی مانند نذر و وقف، تأکید می‌کند: باید دلایل زیربنایی این مهم بررسی شود، اگر آثار آن مشخص باشد، بی‌تردید معتقدان به این مهم روی می‌آورند، چون برخی شبهاتی دارند مانند اینکه می‌گویند ما مالیات می‌دهیم، پس چرا باید خمس هم بپردازیم؟

حجت الاسلام کلباسی ابراز می‌دارد: فقها تأکید دارند، خمس باید زیرنظر مراجع تقلید هزینه شود، آن هم برای اموری همچون کمک به فقرا بویژه سادات فقیر و نیز دیگر امور خیر؛ برای مثال بیشتر حوزه‌ها و مدارس علمیه و بناهای خیریه مانند بیمارستان‌ها از همین وجوهی که خیران بابت خمس و با اجازه مرجع تقلید پرداخته کرده‌اند ایجاد شده و گذران امور می‌کنند. بررسی آثار تاریخی خمس در کارهای خیر، پیشرفت علم و دانش و تبلیغ دین و معارف الهی، ترویج کتاب و ... نیز دامنه گسترده‌ای دارد که اگر کسی ببیند و تأمل کند، نگاهش نسبت به خمس متفاوت می‌شود، بنابراین باید تبلیغ و فرهنگ‌سازی و آنچه موجب شبهه است برطرف تا مهجوریت خمس و زکات رفع شود.

*به ترس فرهنگی مبتلا هستیم

فرهاد مرتضوی، فعال فرهنگی نیز بر این باور است که خمس و کارکردهای آن در جامعه درست جا نیفتاده و بسیاری نمی‌دانند پرداخت یک پنجم مازاد درآمدشان چه تأثیرهای مثبت و شگفت‌انگیزی می‌تواند داشته باشد.

وی با بیان اینکه ما نسبت به خمس دچار ترس فرهنگی شده ایم، تصریح می‌کند: برای مثال کارمندی که اصطلاحاً هشتش گروی نهش است، دایم انگشت اتهام را به سوی مرفهان بی‌درد می‌گیرد و می‌گوید: چرا من خمس بدهم، آن‌ها بدهند!

مرتضوی ادامه می‌دهد: به عبارت دیگر طبقه مرفه اغلب به این حکم اعتقاد و اعتنایی ندارند، طبقه متوسط و ضعیف هم با دیدن مرفهان و بی‌دردی آن‌ها نسبت به مشکلات اقتصادی دیگران، اعتقادشان را نسبت به خمس و برکاتش از دست می‌دهند.

*مردم کارکردهای خمس را نمی‌دانند

علاوه بر این، محمدی، فعال رسانه‌ای نیز می‌گوید: اگر درباره محل مصارف خمس شفاف‌سازی شود، می‌توان به اقبال عمومی نسبت به این حکم امیدوار بود. متأسفانه بسیاری از ما آثار و برکات خمس را نمی‌دانیم و بر این باوریم که باید صرف دستور الهی آن را بپذیریم، در حالی که مردم باید بدانند خمس چه کارکردهایی دارد و دقیق بسنجند که آیا اصلاً خمس به آن‌ها تعلق می‌گیرد، زیرا بسیاری از هراس پرداخت خمس از اساس به این موضوع فکر هم نمی‌کنند، در حالی که اصلاً خمسی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد!

بنابر گفته وی، متأسفانه ترسی عمومی نسبت به خمس وجود دارد و معمولاً ترس آدمی ریشه در جهل دارد که اگر برطرف شود، ترس‌ها هم از بین خواهند رفت.