قدس آنلاین - بحث تمدن اسلامی و به تعبیر دقیق رهبر معظم انقلاب، تمدن نوین اسلامی یک مسأله بسیار کلیدی است که بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت جدی مطرح بوده است.

این مقوله با وجود مخالفت هایی که گاه و بیگاه نسبت به آن صورت می‌گیرد، بحث روز نه فقط ایران اسلامی که به نوعی جهان اسلام است که البته در این میان جمهوری اسلامی ایران پرچمدار این موضوع محسوب می‌شود

در این خصوص پیش از هر چیز لازم است به این پرسش پاسخ دهیم که اساساً منظور ما از تمدن چیست تا بعد بگوییم، تمدن اسلامی یعنی چه؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت، تمدن آن محیط‌زیست عینی است که بشر برای رفع نیاز خودش و بلکه فراتر از آن، افزایش گستره نیازمندی‌های خویش ایجاد می‌کند، زیرا آدمی موجودی تکامل‌پذیر و کمال‌خواه و همچنین توقف‌ناپذیر است.

از این رو انواع و اقسام کالاها و محصولاتی که بشر برای رفع نیاز خودش تولید کرده یا تولید می‌کند، محصولات تمدنی به شمار می‌رود.

پس از آشنایی نسبی با معنا و مفهوم تمدن پرسشی که ممکن است مطرح شود، این است که اساساً دین چه نسبتی با تمدن‌سازی دارد؟

در این خصوص نیز پیش از هر چیز باید به این نکته اشاره کرد که هیچ عرصه‌ای از فرهنگ نیست که بتواند خارج از چتر و پوشش دین تصور شود و فرهنگ هم آن روح و جوهره‌ای است که در کالبد تمدن، حلول می‌یابد.

به دیگر سخن، فرهنگ آن آرمان‌ها و ایده‌آل‌هایی است که بشر برای آن زندگی می‌کند و نظام پذیرشی است که مردم به‌صورت عمومی آن را قبول کرده‌اند، از این رو با این معنا و تفسیر، فرهنگ مقدم بر تمدن اسلام است، زیرا جهت‌دهنده به تمدن به شمار می‌رود.

در واقع همین فرهنگ اسلامی است که برای ما آرمان‌ها و ارزش‌ها را مشخص کرده و می‌کند و ما بر اساس آن‌ها به دنبال تحقق تمدنی هستیم که ما را به سعادت دنیا و آخرت برساند.

پروردگار متعال نیز به وسیله انبیای خود، برنامه و مسیر سعادت بشر را مشخص کرده و کامل‌ترین بسته هدایت را برای انسان فرستاده است که با آن راه را از بیراهه بشناسد و در دام گمراهی و ضلالت نیفتد.

از قضا رکن و اساس همین بسته هدایتی نیز فرهنگ است، به این خاطر که اساساً فرهنگ شامل نظام باورها، ارزش‌ها، رفتارها و نمادهاست که همه باید تحت جاذبه دین قرار بگیرد تا نسخه هدایت انسان و جامعه بشری باشد.

البته ما مدعی این نیستیم که دین باید جزیی ترین رفتارها یا توصیف‌ها یا ارزش‌ها را مشخص کند، اما می‌توانیم ادعا ‌کنیم، مجموعه باورها، ارزش‌ها و رفتارها یک نظام تشکیل می‌دهند که با همدیگر پیوستگی دارند و این نظام باید در رأس خود باورها و ارزش‌ها و رفتارهایی داشته باشد که دین تکلیف آن را معین کرده است.

نکته حایز اهمیت دیگر این است، چنانچه ما بخواهیم تمدن نوین اسلامی داشته باشیم به یک الگو و نقشه راه نیاز داریم که به تعبیر رهبر معظم انقلاب همان الگوی ایرانی و اسلامی پیشرفت است که بخصوص در دهه چهارم انقلاب اسلامی که به عنوان دهه پیشرفت و عدالت نامیده شده است، باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

از سویی بنا و پایه تمدن اسلامی را علم و فرهنگ و نظام معرفتی تشکیل می‌دهد که این الگو ما را به آن رهنمون می‌سازد، بنابراین تردیدی نیست که الگوی ایرانی و اسلامی پیشرفت، مقدمه تحقق تمدن نوین اسلامی است.

البته باید بدانیم که چون تمدن اسلامی با تمدن مادی غرب متفاوت است، شیوه‌ها و نظام الگویی آن نیز متفاوت خواهد بود، بدان معنا که نرم‌افزار تمدن سازی که همین الگو باشد، در جامعه اسلامی متفاوت از آن چیزی است که غربی‌ها پیموده‌اند، یا به دنبال عملی کردن آن هستند.