فرهنگ: این اقدام معمولاً هر سال در همین موقع صورت می‌گیرد و ناشران و مؤلفان، آثار خود را برای داوری در رشته‌های مختلف کتاب سال به دبیرخانه این جایزه ارسال می‌کنند.

چند سالی است که دبیرخانه این جایزه تغییراتی نداشته و دبیر جایزه توانسته است این جایزه را هر سال در محیطی آرام برگزار کند اما تصمیم‌گیری درباره چند رشته جایزه کتاب سال می‌تواند حاشیه‌ای تازه برای مهم‌ترین و معتبرترین جایزه فرهنگی کشور ایجاد کند.

مؤسسه خانه کتاب اعلام کرده است آثار ارسالی باید برای نخستین بار در سال 1395 منتشر شده باشند و جزء کتاب‌های کمک‌درسی و افست نباشد. علاوه بر این، کتاب باید دارای برگه اعلام وصول باشد. تنها آثاری در این جایزه مورد داوری و ارزیابی قرار می‌گیرند که پدیدآورنده یا ناشر کتاب کاربرگ ثبت‌نام را در تارنمای جایزه تکمیل و به همراه 2 نسخه از کتاب ارسال کند. همچنین ارسال لوح فشردة متن اصلی ِآثار ترجمه‌شده الزامی است و آثار دریافت‌شده بازگردانده نخواهد شد.

دبیرخانه جایزه کتاب سال از پدیدآورندگان، مترجمان، مصححان و ناشران دعوت می‌کند با ثبت‌نام در تارنمای اینترنتی www.ketabsal.ir کتاب یا کتاب‌های پیشنهادی خود را تا 30 شهریور سال جاری به دبیرخانه کتاب سال به نشانی تهران، خیابان انقلاب اسلامی، خیابان برادران مظفر جنوبی، کوچه خواجه نصیر، شماره 2، طبقه دوم ارسال کنند و یا برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن 66966219 تماس بگیرند.

در فراخوان منتشرشده از سوی مؤسسه خانه کتاب تأکید شده است که کتاب‌های داستان بزرگسال، تاریخ و نقد ادبی (تألیف)، مستندنگاری، شعر بزرگسال و کودک و نوجوان به دلیل هم‌پوشانی با جایزه جلال آل‌احمد و جایزه شعر فجر در کتاب سال بررسی نمی‌شوند.

این اتفاق از چند سال پیش با برگزاری جایزه‌های جلال و شعر فجر افتاده است و برگزارکنندگان این جایزه با این استدلال که جایزه‌های تخصصی شعر و داستان در بخش دولتی فعال هستند، شعر و داستان‌نویسی را از جایزه کتاب سال حذف کرده‌اند. البته باید پذیرفت که بخشی از این تصمیم هم به دلایل غیرفرهنگی و صرفاً مالی بوده است. جایزه‌های جلال و شعر فجر که چند سالی است با مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز با روند ایجادشده در دولت‌های گذشته به وزارت ارشاد تحمیل شده، جایزه‌هایی پرخرج است و وزارت ارشاد با واگذارکردن برگزاری این جایزه‌ها به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان عملاً از زیر بار برگزاری این جایزه خلاصی نیافته است. چون همین بنیاد هم یک تشکل دولت‌ساخته است و نمی‌توان آن را بخش خصوصی واقعی به حساب آورد.

مخالفان چه می‌گویند

جداشدن شعر و داستان‌نویسی از جایزه کتاب سال با وجود اینکه مسئولان ارشاد و بنیاد شعر و داستان‌نویسی ایرانیان همواره به‌صورت مؤکد از آن حمایت کرده‌اند، مخالفانی جدی دارد که این اقدام را به ضرر شعر و داستان و تنها به نفع وزارت ارشاد برای حفظ منابع مالی خود می‌دانند.

طرفداران حذف شعر و داستان از جایزه کتاب سال به دوره‌های مختلف برگزاری جایزه اشاره می کنند که در این دوره‌ها به دلیل سختگیری شدید داوران و شیوه داوری که بر اساس نمرات بالای 90 طراحی شده بود، در بسیاری از سال‌ها عملاً هیچ کتاب شعر و داستانی برگزیده نشد.

در مقابل، مخالفان حذف شعر و داستان می‌گویند اینکه داوران در چند دوره سختگیری کرده‌اند و به جای پذیرش واقعیت‌ها و انتخاب یک کتاب از میان کتاب‌های موجود، سر در ابرها کرده و به دنبال کتاب آرمانی خود گشته‌ و چیزی نیافته‌اند، دلیل خوبی برای قطع یک روند نیست. بهتر است اسامی داوران دوره‌های مختلف جایزه کتاب سال در رشته شعر مشخص شود تا ببینیم کدام داوران در سال‌هایی که کتاب‌هایی چون «هزاره دوم آهوی کوهی» (شفیعی کدکنی)، گنجشک و جبرئیل (سیدحسن حسینی)، «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» (محمدعلی بهمنی) و «آینه‌های ناگهان» (قیصر امین‌پور) منتشر شده بود، از کنار این نام‌ها گذشتند و کتاب سال را بدون برگزیده برگزار کردند.

همچنین اینکه چند سال است جایزه‌هایی به نام شعر و داستان برگزار می‌شود، دلیلی منطقی برای حضورنداشتن این رشته‌ها در جایزه کتاب سال نیست. چه ایرادی دارد دولت 2، 3 و حتی چندین جایزه برای شعر برگزار کند؟ اصلاً شعر و داستان آبرویی برای کتاب سال جمهوری اسلامی است و بدون این 2 رشته، کتاب سال همواره چیزی کم خواهد داشت.