شبنم شجاعی/ آیا تابهحال برایتان پیش آمده که بزرگترها شما را با خواهر و برادرتان، یا با کسی در خانواده مقایسه کنند؟ در چنین مواقعی چه احساسی دارید و چهکار میکنید؟ آیا از کوره در میروید و با بزرگترها دعوایتان میشود؟ آیا دلخور میشوید و قهر میکنید؟ به بزرگترها چه میگویید؟ مشاورهخونه این هفته به شما کمک میکند تا چنین موقعیتهایی را مدیریت کنید. پس با ما همراه شوید.
از مقایسه شدن رنج میبرم
سلام. من ۱۶سال دارم. یکچیزی مرا خیلی رنج میدهد. پدر و مادرم خیلی مرا با دیگران مقایسه میکنند و مثلاً میگویند ببین دخترخالهات اینجوری است، یا دختر فلانی اصلاً این کارها را نمیکند. من میگویم به من چه که اونها چهجوری هستند. اگر اینقدر ناراحت هستید، بهتر است من در زندگی شما نباشم و آنها عصبانی میشوند. لطفاً کمکم کنید.
تلخ، حتی در کام بزرگترها
سلام دوست عزیز! مقایسه شدن تجربه تلخی است. حتی بزرگسالان هم از اینکه با دیگران مقایسه شوند، احساس ناراحتی میکنند. پس احساس ناراحتی تو کاملاً طبیعی است، اما اینکه با این موضوع چگونه برخورد کنی و چطور حلش کنی، موضوع دیگری است. بهنظر میرسد واکنشی که نشان دادهای، مناسب و کمککننده نبوده است، زیرا مسئله را حل نکرده و فقط باعث درگیری و دلخوری شده است. ابتدا به بخش کارگاه برو تا بدانی در چنین مواقعی چه باید بکنی و سپس به بخش واکسیناسیون برو تا بتوانی خودت را در مقابل مقایسه شدن، ایمن کنی. برایت بهترینها را آرزو داریم.
برای برخورد مناسب در مواقعی که شما را با کسی مقایسه میکنند، باید هفت مرحله زیر را بهترتیب انجام دهید، اما نگران نباشید! این هفت مرحله از هفت خوان رستم بسیار آسانتر است.
- حفظ آرامش
اولینکاری که باید انجام دهید این است که سعی کنید آرامش خودتان را از دست ندهید. تصور کنید دفعات قبل که از کوره در رفتید و واکنش نشان دادید، غیر از دلخوری و ناراحتی چه حاصلی برای شما داشت! اینکارها مشکل شما را حل نمیکند. پس سعی کنید بر خودتان مسلط باشید.
- گفتوگوی مسالمتآمیز
در یک فرصت مناسب که هم شما شرایط خوبی داشته باشید و هم بزرگترها، راجع به این موضوع صحبت کنید. خیلی واضح و البته مؤدبانه به آنها بگویید که اینکارشان درست نیست و برایشان توضیح دهید که اینکار چه صدماتی به شما میزند. ممکن است بزرگترها گاهی با خودشان فکر کنند که با مقایسه کردن شما با دیگران، به شما انگیزه میدهند تا برای بهتر شدن تلاش کنید. راجع به احساسات خودتان به روشنی و با آرامش با آنها گفتوگو کنید. برای موفقیت در این مرحله لازم است مهارت ابراز هیجانات را در خودتان تقویت کنید.
- خواسته های روشن
از بزرگترها بخواهید خواسته ها و انتظارات خود را خیلی واضح و روشن با شما در میان بگذارند. ممکن است والدین از برخی رفتارهای شما راضی نباشند یا به بعضی از عملکردهایتان اعتراض داشته باشند و با مقایسه کردن شما با دیگران بخواهند به شما بفهمانند که از شما چه انتظاراتی دارند. از آنها بخواهید بهجای مقایسه کردن شما با دیگران، انتظارات خود را بیان کنند.
- کمی تأمل
بعد از شنیدن حرفهای والدین، سریع دفاع نکنید و جواب ندهید. به خودتان فرصت بدهید راجع به خواستههای آنها فکر کنید. درست است که گاهی والدین خواستههای بالایی دارند، ولی گاهی هم انتظارات آنها بهجاست. اگر کمی به خودتان فرصت بدهید، میتوانید درست قضاوت کنید.
- تفاهمنامه
وقتی فضا کاملاً آرام و منطقی باشد، این فرصت برای شما هم فراهم میشود تا درخصوص توقعات والدین، نظرات خود را بیان کنید. دلایل خود را برای توقعاتی که بهنظرتان معقول نیست بیان کنید و انتظاراتی را که معقول و مناسب هستند، بپذیرید. اگر تا این مرحله درست پیش بروید، در پایان این مرحله باید به یک تفاهم دوجانبه با والدین برسید. در بخشهایی والدین توقعات خود را پایین بیاورند و در بخشهایی شما اصلاح و بهبودی در عملکرد خود ایجاد کنید. ازطرفی وقتی والدین ببینند که موضوع با گفتوگو بهتر حل میشود، دیگر نیازی به انتقاد و مقایسه کردن شما با دیگران ندارند.
- تکرار و تمرین
گاهی اوقات مقایسه کردن تبدیل به عادت شده است. در چنین مواقعی تلاش بیشتری لازم است. هربار که شما را با کسی مقایسه کردند، با آرامش به آنها بگویید که من با اینکار اذیت میشوم؛ لطفاً خواستههای خود را مستقیم به خودم بگویید. اینکار به والدین کمک میکند متوجه شوند که مقایسه کردن چه اثراتی بر روی شما دارد و عملکرد خود را اصلاح کنند.
- کمک بزرگتر
اگر با انجام همه مراحل بالا بازهم وضعیت شما بهتر نشد و بزرگترها به اینکار خود ادامه دادند، ممکن است لازم باشد که از بزرگتر دیگری کمک بگیرید. میتوانید با مشاور مدرسه یا فرد آگاهی در خانواده صحبت کنید و از او بخواهید تا با والدین شما صحبت کند و به آنها درباره مضرات مقایسه کردن توضیح دهد.
واکسیناسیون در مقابل مقایسه
درست است که مقایسه کار درستی نیست و بهتر است دیگران ما را با کسی مقایسه نکنند، ولی یادتان باشد که رفتار و گفتار دیگران همیشه در کنترل ما نیست. ممکن است علیرغم میلمان گاهی با دیگران مقایسه شویم. بهتر است خودمان را واکسینه کنیم تا در چنین مواقعی آسیب نبینیم. ۴ راهکار زیر به شما کمک میکند تا در مقابل آسیبهای مقایسه شدن، واکسینه شوید.
خودشناسی
سعی کنید خودتان را بهتر بشناسید و با نقاط قوت و ضعفتان آشنا شوید. مخصوصاً سعی کنید توانمندیها و ویژگیهای ارزشمند خود را شناسایی کنید. اگر نقاط قوتتان را بشناسید، وقتی با دیگران مقایسه شدید، خود را نمیبازید.
تقویت اعتماد به نفس
سعی کنید اعتماد به نفس خودتان را تا جاییکه میتوانید تقویت کنید. برای اینکار لازم است دو کار را انجام دهید؛ یکی اینکه توانمندیهای خود را بشناسید و آنها را تقویت کنید و از داشتن آنها لذت ببرید. دیگر اینکه نقاط ضعف خود را شناسایی کنید و آنها را بپذیرید و بدون سرزنش کردن خود، سعی در برطرف کردن آنها داشته باشید. مقایسه شدن به اعتماد به نفس صدمه میزند، ولی کسانیکه اعتماد به نفس بالاتری دارند، کمتر صدمه میبینند.
تلاش مهم است، نه مقایسه
برای داشتن احساس رضایت از خودتان، متکی به مقایسه به دیگران نباشید. مثلاً نگویید چون نمرهام از همه کلاس بالاتر شد، پس من موفق هستم. تمرین کنید برای احساس رضایتمندی، به تلاش خودتان تکیه کنید. در اینصورت حتی اگر دیگران از شما جلوتر باشند، بازهم میتوانید از خودتان راضی باشید. مثلاً با خودتان بگویید من در این درس ضعیف بودم، ولی با تلاش زیاد توانستم خودم را قوی کنم و نمره خوبی بگیرم و این خیلی ارزشمند است.
آفت به جانتان نیفتد
مقایسه کردن اینروزها خیلی متداول شده است. باید خیلی مراقب خودتان باشید که مقایسه کردن برای شما هم تبدیل به عادت نشود. اگر این آفت به جانتان بیفتد، دیگر لازم نیست کسی به شما حرفی بزند و شما را مقایسه کند تا آزار ببینید. دیگر خودتان شروع خواهید کرد به مقایسه و سرزنش خودتان در هر موقعیتی و این واقعاً مهلک است.
ورود والدین آزاد
یکی از کارهایی که خیلی به نوجوان صدمه میزند، مقایسه کردن او با سایر همسالان است. مقایسه کردن علل و ریشه های مختلفی دارد، اما هرچه باشد، عادتی است که اثرات زیانباری برای فرزند شما دارد. اگر شما هم از آن دسته والدینی هستید که فرزند خود را با دیگران مقایسه میکنید، دانستن و بهکار بستن نکات زیر میتواند به شما کمک کند.
سفارشی ساخته نشده
اولین نکته که به شما کمک میکند مقایسه کردن را کنار بگذارید، این است که بپذیرید فرزند شما در همه زمینهها آنطورکه شما دوست دارید و میپسندید، نیست. ممکن است او در بسیاری از زمینهها فوقالعاده باشد، ولی قطعاً نقاط ضعفی هم دارد. اگر بپذیرید فرزند شما شبیه خودش است، نه شبیه تصورات و آرزوهای شما، آنوقت تعامل و ارتباط شما با او بسیار راحتتر و دلچسبتر میشود و دیگر تلاش نخواهید کرد که او را بهشکل دیگری درآورید.
بهترین باش
هر پدر و مادری پیشرفت و موفقیت فرزندش را میخواهد. ولی گاهی این اشتیاق برای آنها و فرزندانشان دردسرساز میشود و آن جایی است که والدین دوست دارند فرزندشان در همه زمینهها بهترین باشد. این موضوع باعث میشود والدین با دیدن کاستیهای فرزندشان و نقاط قوت نوجوانان دیگر، آزردهخاطر شوند و شروع کنند به مقایسه نوجوان با دیگران، به این امید که فرزندشان کاستیهای خود را برطرف کند و گوی سبقت را از دیگران برباید.
بهجای هم
خودتان را جای فرزندتان بگذارید. اگر کسی برای برطرف کردن ضعفی، شما را با دیگری مقایسه کند، چه احساسی پیدا میکنید؟ آیا تشویق میشوید و انگیزه پیدا میکنید که آن ضعف را برطرف کنید؟ یا خشمگین و عصبانی میشوید؟ واقعیت این است که حتی پدرها و مادرها هم از اینکه با مرد یا زن دیگری مقایسه شوند، دلخور و ناراحت میشوند و ممکن است فکر کنند بهاندازه کافی برای خانواده خود محبوب نیستند، چه برسد به نوجوان.
دست به عصا
مقایسه کردن فرزندان در هر سن و سالی که باشند، نادرست است، اما مقایسهکردن نوجوانان آسیبهای جدی دارد. نوجوانان در این دوران حساستر هستند و مقایسه کردن میتواند به اعتماد به نفس آنها خیلی صدمه بزند. ممکن است مقایسهای که از نظر شما پیش پا افتاده است، نوجوان را خیلی آزرده کند و احساس کند که بیارزش است یا شما او را بهاندازه کافی دوست ندارید. پس در این دوران باید دست به عصاتر رفتار کنید و عادت مقایسه کردن را کنار بگذارید.
گفتوگو بهجای مقایسه
یادتان باشد برای بیان خواستهها و حتی انتقاد از عملکرد فرزندتان، راهی بسیار مناسبتر از مقایسه وجود دارد و آن گفتوگو است. شما میتوانید راجع به انتظاراتتان و یا ضعفهایی که نیاز به اصلاح دارند، با فرزند خود گفتوگو کنید و آنها را با زبانی خوش با او در میان بگذارید. نیازی نیست که برای فهماندن این موضوع به فرزندتان، او را با دیگران مقایسه کنید.
نظر شما