قدس آنلاین-گروه استان ها: رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان تربت جام با اشاره به قدمت ۸۰۰ ساله این مجموعه تاریخی گفت: ثبت جهانی فرآیند دشواری دارد بطوریکه هرسال فقط یک پرونده از ایران برای ثبت به یونسکو ارسال می شود و لازم است فرایند رسیدن به ثبت جهانی و اصلاح بسیاری از شرایط جاری که توسط کارشناسان مطرح می شود صورت پذیرد. اما تشکیل پرونده که اصلاح بافت پیرامون این مجموعه و بدنه سازی انجام نشده، تکمیل این پرونده را به تاخیر انداخته است. اما با تمام تلاش مسئولین شهری، هنوز نبود اعتبار برای اسکن لیزر قسمت ابنیه و تزئینات داخلی که نیازمند یک میلیارد تومان اعتبار است، بر سرجای خود باقیست و عزمی جدی برای رفع تخصیص اعتبار به وجود نیامده است.

عبدالرحیم تاج محمدی در ادامه با تاکید بر اینکه ثبت مجموعه مزار جام در فهرست یونسکو مزیت های فرهنگی، اقتصادی و گردشگی مهمی برای استان و شهرستان به دنبال خواهد داشت افزود: کشورهای زیادی برای ثبت جهانی آثار خود در نوبت هستند و در سال های گذشته بارها ثبت این مجموعه مطرح شده و ایرادهایی برای ثبت جهانی وارده کرده بودند که در سال جاری اگر اعتبارات تخصیص یابد برطرف خواهیم کرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی و جام گفت: گروهی شامل ۲۰ نفر از کارشناسان گردشگری شهرستان تربت جام ومیراث فرهنگی کشور به سرپرستی نماینده ایران در یونسکو، برای ثبت جهانی این اثر در سال۹۳ طی دو مرحله از مجموعه تاریخی مزار شیخ احمد جامی بازدید کردند و مقدمات کار مانند مستند سازی، نقشه برداری مقدماتی و عکاسی صورت گرفت.

برای ثبت جهانی باید برنامه مقدماتی انجام شود

عضو کمیسون عمران و کمیسیون برنامه بودجه شورای اسلامی تربت جام در این خصوص به خبرنگار ما اظهار داشت: برای ثبت جهانی باید یک کارها و مقدماتی انجام شود. یک بخش مربوط مرمت و بازسازی داخل مجموعه بود که به عهده میراث فرهنگی است. یک سری کارها در اطراف بافت قدیمی مانند بازسازی بناهای اطراف مجموعه، سنگ فرش معابر، نماهای اطراف، رعایت قوانین ساخت و ساز حریم مجموعه که ساختمان هایی داریم که دوطبقه و خارج از ضوابط ساخته شده و باید حداقل یک طبقه تخریب می شد. اینکارها انجام شد. با توجه به کمبود اعتبارات ما مبلغ ۵۰ میلیون تومان در همان سال برای بازسازی، اعتبار گذاشتیم. ولی چون کارهای داخل مزار پیگیری و انجام نشد این هم معوق شد.

نوراحمد عبدالکریم احمدی در خصوص بافت پیرامون مجموعه گفت: امسال برای سنگ فرش و نماسازی خیابان آرامگاه و خیابان حسینی طرح دادیم و بخش هایی از آن اجرا شده. اما مشکل اصلی نوع کسب و کار اطراف مجموعه است که با بافت تاریخی و فرهنگی آن همخوانی ندارد. بخصوص در ضلع شرقی و در خیابان دکتر فاضل واقع شده است. البته با پیگیری فرماندار و استفاده از موضوع مشاغل آلاینده و مزاحم پیگیر انتقال این مشاغل به شهرک صنعتی هستیم و امیدواریم بنا به قول ها و پیگیریهای که شده، شاهد انتقال این صنوف باشیم.

شرایط منحصربه فرد مجموعه شایستگی جهانی شدن را دارد

مسئول شورای فنی مجموعه مزار شیخ جام و نائب التولیت این مجموعه با اشاره به جایگاه تاریخی، فرهنگی و اعتقادی این مجموعه گفت: مجموعه مزار شیخ جام، یک مجموعه تاریخی کم نظیر در کشور است که از ۱۱ قسمت و آثار معماری مجزایی تشکیل شده است. علاوه بر آثار معماری زیبا و کم نظیر مانند کچبری مسجد کرمانی تا ایوان رفیع و منظم که با کاشیکاری های بسیار زیبا تزئین شده، از جلوه های منحصر به فرد این مجموعه است.

حسن جامی الاحمدی افزود: از ویژگیهای مهم این اثر، در کنار هم قرار گرفتن بناهای تاریخی از دوره های مختلف است. بطوریکه در از دوره های سلجوقی، ایلخانی، صفوی، تیموری، تا دوره قاجار و پهلوی آثار ارزشمندی در این مجموعه خودنمایی می کند. بنابراین چنین مجموعه ای با پیشینه و شرایط منحصر به فردش لیاقت و شایستگی آن را دارد تا به عنوان یک اثر جهانی ثبت شود.

این کارشناس معماری گفت: همواره این مکان در طول تاریخ از نظر اعتقادی مرجعی برای مردم بوده، بطوری که کل منطقه  و حتی خارج از ایران بصورت منطقه ای تاجیکستان، افغانستان و ایران به عنوان ۳ کشور فارسی زبان و همچنین کشورهای مختلفی که در آسیانه میانه و هندوستان و پاکستان بوده اند، این مکان را به عنوان یک محور مشترک خودشان یاد می کردند. این خود یکی از شاخصه هایی است که در ثبت جهانی به آن اهمیت می دهند.

مسئولین کوتاهی می کنند

جامی الاحمدی افزود: مانع بزرگ این مسیر، اعتبارات و بودجه بوده که باید اختصاص پیدا می کرده تا مستند سازی انجام می شد. اسکن لیزر بناها به علت گستردگی و بزرگی مجموعه هزینه یک میلیاردی برآورد شده بود که متاسفانه تا کنون انجام نگرفته که نشان از کوتاهی مسئولین ذیربط است که در این سالها نتوانستند این هزینه را تامین کنند. وی افزود: از دیگر مشکلات، بحث های محلی است که شهرداری و شورای اسلامی شهر، ادارات خدماتی مانند برق، آب و گاز آنطور که شایسته است، رسیدگی نمی کنند. از لحاظ منظر ظاهری، نظافت، ستون های برق، فاضلاب، مشکلاتی را بوجود آورده. خدمات ارائه شده به اطراف این مجموعه از متوسط شهر، کمتر است.   وجود مشاغلی مانند تعمیرگاه ها در ضلع شرقی و ساخت و سازهای غیر مجاز و رعایت نکردن ارتفاع ساختمان ها در حریم این مجموعه باعث نمای نا همگون و نازیبا در این بافت شده که مانع ثبت جهانی این مجموعه می شود.

وی افزود: زمانی که دکتر طالبی معاون سازمان میراث فرهنگی کشور از این مجموعه در سال ۹۳ بازدید داشتند، به مجموعه شهری و شهرداری تاکید کردند که باید در ساخت و سازهای حریم این مجموعه، ارتفاع مجاز رعایت شود. ولی متاسفانه می بینیم که هر ماه یا هر دوماه طبقه ای به ساختمان های اطراف این مجموعه اضافه می شود. هیچکس کنترل و نظارتی ندارد. این تخلف ها مشکلاتی برای ثبت جهانی مجموعه در بر خواهد داشت و به عنوان یک نقطه منفی ارزیابی خواهد شد.

برای ثبت جهانی اعلام آمادگی کردیم

این مسئول شورای فنی مجموعه گفت: ما در مجموعه مزار شیخ جام بارها برای هرگونه همکاری با کارشناسان ثبت جهانی مزار و هر اقدامی که به این موضوع منتهی شود اعلام آمادگی کردیم. از انجایی که نقشه ها، عکس ها و مستندات ما کاملتر از همه جا است، هر زمانی که کارشناسان ثبت جهانی آمدند این مستندات خود را در اختیارشان گذاشتیم و همکاری داشتیم. اکنون هم برای هر گونه همکاری در زمینه داخلی مجموعه، مانند مرمت یا اصلاح های معماری که در تحقق ثبت جهانی نیاز باشد، اعلام آمادگی می کنیم. ولی فضای اطراف و چشم انداز شهری اطراف مجموعه، باید توسط مسئولین محلی انجام شود.